دلیل عقلی
تلازم عقلی میان دو یا چند چیز را ملازمات عقلی گویند.
در قرآن آمده که اگر انسان‌ها فکر کنند می‌بینند که ما آسمانها و زمین را از روی حقّ و تا اجلی مسمّی خلق کرده‌ایم: (ما خَلَقَ اللّهُ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما إِلاّ بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّی) (8 روم). آیا این مطلب که روزی نظام این عالم و گردش زمین و کرات برچیده خواهد شد دلیل عقلی یا علمی هم دارد؟
امروزه در میان دانشمندان، مسلم است که در آینده ای هر چند بسیار دور، خورشید از نور افشانی بازخواهد ایستاد و به دنبال آن، زندگی در زمین ممکن نخواهد بود. دیگر عناصر موجود در آسمانها نیز زودتر یا دیرتر دچار تحول خواهند شد و بدین ترتیب نظام فعلی حاکم بر ارتباط زمین و آسمانها نمی تواند برای همیشه باقی بماند و این یکی از نشانه های اعجاز قرآن است که قرنها قبل، پایدار نبودن دنیای مادی را پیش بینی کرده است. البته این آیه این بدان معنا تصریح ندارد که دیگر ماده ای وجود نداشته باشد، بلکه بر اساس قانون تبدیل دائمی ماده به انرژی و انرژی به ماده، همواره نوعی ناپایداری در دنیای مادی وجود دارد که شامل نظام فعلی هستی نیز خواهد بود.
امروزه در میان دانشمندان، مسلم است که در آینده ای هر چند بسیار دور، خورشید از نور افشانی بازخواهد ایستاد و به دنبال آن، زندگی در زمین ممکن نخواهد بود. دیگر عناصر موجود در آسمانها نیز زودتر یا دیرتر دچار تحول خواهند شد و بدین ترتیب نظام فعلی حاکم بر ارتباط زمین و آسمانها نمی تواند برای همیشه باقی بماند و این یکی از نشانه های اعجاز قرآن است که قرنها قبل، پایدار نبودن دنیای مادی را پیش بینی کرده است. البته این آیه این بدان معنا تصریح ندارد که دیگر ماده ای وجود نداشته باشد، بلکه بر اساس قانون تبدیل دائمی ماده به انرژی و انرژی به ماده، همواره نوعی ناپایداری در دنیای مادی وجود دارد که شامل نظام فعلی هستی نیز خواهد بود.
عنوان سوال:
در قرآن آمده که اگر انسان‌ها فکر کنند می‌بینند که ما آسمانها و زمین را از روی حقّ و تا اجلی مسمّی خلق کرده‌ایم: (ما خَلَقَ اللّهُ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما إِلاّ بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّی) (8 روم). آیا این مطلب که روزی نظام این عالم و گردش زمین و کرات برچیده خواهد شد دلیل عقلی یا علمی هم دارد؟
پاسخ:
امروزه در میان دانشمندان، مسلم است که در آینده ای هر چند بسیار دور، خورشید از نور افشانی بازخواهد ایستاد و به دنبال آن، زندگی در زمین ممکن نخواهد بود. دیگر عناصر موجود در آسمانها نیز زودتر یا دیرتر دچار تحول خواهند شد و بدین ترتیب نظام فعلی حاکم بر ارتباط زمین و آسمانها نمی تواند برای همیشه باقی بماند و این یکی از نشانه های اعجاز قرآن است که قرنها قبل، پایدار نبودن دنیای مادی را پیش بینی کرده است. البته این آیه این بدان معنا تصریح ندارد که دیگر ماده ای وجود نداشته باشد، بلکه بر اساس قانون تبدیل دائمی ماده به انرژی و انرژی به ماده، همواره نوعی ناپایداری در دنیای مادی وجود دارد که شامل نظام فعلی هستی نیز خواهد بود.
- [سایر] آیا این مطلب قرآنی که روزی نظام این عالم و گردش زمین و کرات برچیده خواهد شد دلیل عقلی یا علمی دارد؟
- [سایر] آیا این مطلب قرآنی که روزی نظام این عالم و گردش زمین و کرات برچیده خواهد شد دلیل عقلی یا علمی دارد؟
- [سایر] باسلام. سؤالم درباره فیاض بودن خدا است. خداوند فاعل مختار است؛ یعنی مجبور نیست، بلکه اگر بخواهد خلق میکند و میبخشد، و اگر نخواهد خلق نمیکند و نمیبخشد، البته هرگز ظلم نمیکند. اعتقاد ما این است که خداوند بر هر چیزی که محال عقلی نباشد قادر است و از آن طرف هم. فَیَّاض در لغت: یعنی رودخانه خروشان و پر از آب که سرریز کرده باشد. فَیَّاض در استعاره: برای شخصی به کار برده میشود که مانند رودخانهای خروشان بسیار سخاوتمند است و از او بخششهایش مانند همان رودخانه تراوش میکند. تفاوت فیّاض با وهّاب: چرا فیّاض گفته میشود نه وهّاب؟ وهاب هم مبالغه است برای کسی که زیاد هبه، هدیه و بخشش مینماید و یکی از اسمای خداوند است. اما فرق فیاض و وهاب در این است که رودخانه خروشان فیّاض نمی‌تواند از تراوشات و بخشش خویش، خودداری نماید، ولی وهّاب که بدون استعاره، بلکه مستقیماً در مورد انسان و هر فاعل مختاری به کار میرود، میتواند از بخشش خویش خودداری نماید. واژه وهّاب سه بار در قرآن آمده و هر سه مورد برای خدا می‌باشد، اما واژه فیّاض در قرآن نیامده است: (لِلَّهِ مُلْکُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ یخْلُقُ مَا یشَاءُ یهَبُ لِمَنْ یشَاءُ إِنَاثًا وَیهَبُ لِمَنْ یشَاءُ الذُّکُورَ)؛ مالکیت و حاکمیت آسمانها و زمین از آن خدا است؛ هر چه را بخواهد میآفریند؛ به هر کس اراده کند دختر میبخشد و به هر کس بخواهد پسر(شوری، 49). (رَبَّنَا لَا تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیتَنَا وَهَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهَّابُ)؛ راسخان در علم، میگویند: (پروردگارا دلهایمان را، بعد از آنکه ما را هدایت کردی، از راه حق منحرف مگردان و از سوی خود، رحمتی بر ما ببخش، زیرا تو بخشندهای(آل عمران، 8). (أَمْ عِنْدَهُمْ خَزَائِنُ رَحْمَهِ رَبِّکَ الْعَزِیزِ الْوَهَّابِ)؛ مگر خزائن رحمت پروردگار توانا و بخشندهات نزد آنها است تا به هر کس میل دارند بدهند؟ (ص، 9). میگویم عزیز یعنی شکستناپذیر و اینکه در کنار وهّاب آمده؛ یعنی کسی نمی‌تواند خدا را مجبور به هبه دادن و بخشش نماید، بلکه این رحمت پروردگار است که شامل حال ما میشود، نه نتیجه اعمال ما و شدت درخواست ما. اگر خدا فیاض باشد؛ یعنی جبراً بخشنده باشد، درخواست کردن از او کاری بیهوده است؛ زیرا خودش میبخشد. با این تفاسیر آیا با به کار بردن کلمه فیاض برای خداوند به این معنا نمیشود که خدا (نعوذ بالله) جبراً بخشنده است و ناتوان از اینکه از بخشندگی خود جلوگیری کند، در حالیکه حضرت حق خود از این کلمه در قرآن برای خودش استفاده نکرده است؟ باتشکر
مسئله مرتبط یافت نشد