کفاره تاخیر
كفاره‌ای كه به سبب تأخير قضای روزه بايد پرداخت شود.
زنی که در ماه رمضان بچه شیر می‌دهد و روزه گرفتن برای خود یا بچه اش ضرر دارد و تا رمضان سال آینده به علت شیردهی نتوانسته روزه هایش را قضا کند. حال: 1. آیا بر چنین زنی در دو سالی که شیر می‌دهد غیر از کفاره شیردهی، کفاره تأخیر نیز واجب است؟ 2. آیا بر این زن بعد از دو سال شیردهی که عملاً می‌توانست روزه هایش را قضا کند و تا رمضان آینده قضا نکرد کفاره تأخیر واجب است؟ و باید دو کفاره پرداخت کند؟
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): زنی که در دو سال متوالی به دلیل عذر شرعی، روزه‌ی ماه رمضان را نگرفته، اگر عذر او در خوردن روزه، خوف از ضرر روزه بر جنین یا کودکش بوده باید علاوه بر قضا، برای هر روزی فدیه هم بپردازد [و کفاره تأخیر ندارد، ولی] چنانچه قضا را بعد از رمضان، تا ماه رمضان سال بعد بدون عذر شرعی به تأخیر انداخته علاوه بر قضا و فدیه، کفاره‌ی تأخیر هم بر او واجب است. اما اگر روزه برای خودش ضرر داشته و به جهت ضرر داشتن قادر بر قضای روزه تا ماه رمضان سال بعد نبوده، فقط باید برای هر روزی فدیه بپردازد.[2] دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): زنی که بچه شیر می‌دهد و شیر او کم است چه مادر بچه یا دایه او باشد، یا بی اجرت شیر دهد ، اگر روزه برای خودش یا بچه ای که شیر می دهد ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست، و باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد، و در هر دو صورت روزه هایی را که نگرفته باید قضا نماید، ولی بنابر احتیاط واجب این حکم اختصاص به موردی دارد که شیر دادن بچه منحصر به همین راه باش، و اما اگر راه دیگری برای شیر دادن بچه باشد - مثلاً این که چند زن در شیر دادن او شرکت کنند - ثبوت این حکم محل اشکال است. واگر قضای آن را یک سال تأخیر بیاندازد تا ماه رمضان بعد برسد باید بابت هر روزعلاوه بر قضا همان مقدار غذا را به یک فقیر بدهد و اگر بیش از یک سال تاخیر بیاندازد کفاره تکرار نمی شود. دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): زنانی که بچه شیر می‌دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمی شیر آنها و ناراحتی بچّه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولی برای هر زمان همان کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه برای خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفّاره، ولی باید بعداً روزه هایی را که نگرفته اند قضا نمایند. دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): 1. بلی، در فرض سوال کفاره تأخیر واجب است یعنی باید دو کفاره بدهد، یکی کفاره خوردن روزه در حال شیر دهی و یکی هم کفاره تأخیر بخاطر ادامه شیر دهی تا سال بعد که نتوانسته قضای روزه ها را بگیرد. 2. اگر منظور این است که دو کفاره تأخیر بدهد.خیر، چنین زنی فقط یک کفاره تأخیر دارد. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): اگر عذر تا رمضان آینده باقی باشد، کفاره تأخیر واجب نیست. البته قضا و کفاره ی افطار غیر عمد (هر روز یک مدّ طعام) واجب است. لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست. [2] . بر گرفته از رساله آموزشی در سایت معظم له.
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1] دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): زنی که در دو سال متوالی به دلیل عذر شرعی، روزه‌ی ماه رمضان را نگرفته، اگر عذر او در خوردن روزه، خوف از ضرر روزه بر جنین یا کودکش بوده باید علاوه بر قضا، برای هر روزی فدیه هم بپردازد [و کفاره تأخیر ندارد، ولی] چنانچه قضا را بعد از رمضان، تا ماه رمضان سال بعد بدون عذر شرعی به تأخیر انداخته علاوه بر قضا و فدیه، کفاره‌ی تأخیر هم بر او واجب است. اما اگر روزه برای خودش ضرر داشته و به جهت ضرر داشتن قادر بر قضای روزه تا ماه رمضان سال بعد نبوده، فقط باید برای هر روزی فدیه بپردازد.[2] دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): زنی که بچه شیر می‌دهد و شیر او کم است چه مادر بچه یا دایه او باشد، یا بی اجرت شیر دهد ، اگر روزه برای خودش یا بچه ای که شیر می دهد ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست، و باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد، و در هر دو صورت روزه هایی را که نگرفته باید قضا نماید، ولی بنابر احتیاط واجب این حکم اختصاص به موردی دارد که شیر دادن بچه منحصر به همین راه باش، و اما اگر راه دیگری برای شیر دادن بچه باشد - مثلاً این که چند زن در شیر دادن او شرکت کنند - ثبوت این حکم محل اشکال است. واگر قضای آن را یک سال تأخیر بیاندازد تا ماه رمضان بعد برسد باید بابت هر روزعلاوه بر قضا همان مقدار غذا را به یک فقیر بدهد و اگر بیش از یک سال تاخیر بیاندازد کفاره تکرار نمی شود. دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): زنانی که بچه شیر می‌دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمی شیر آنها و ناراحتی بچّه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولی برای هر زمان همان کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه برای خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفّاره، ولی باید بعداً روزه هایی را که نگرفته اند قضا نمایند. دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): 1. بلی، در فرض سوال کفاره تأخیر واجب است یعنی باید دو کفاره بدهد، یکی کفاره خوردن روزه در حال شیر دهی و یکی هم کفاره تأخیر بخاطر ادامه شیر دهی تا سال بعد که نتوانسته قضای روزه ها را بگیرد. 2. اگر منظور این است که دو کفاره تأخیر بدهد.خیر، چنین زنی فقط یک کفاره تأخیر دارد. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): اگر عذر تا رمضان آینده باقی باشد، کفاره تأخیر واجب نیست. البته قضا و کفاره ی افطار غیر عمد (هر روز یک مدّ طعام) واجب است. لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست. [2] . بر گرفته از رساله آموزشی در سایت معظم له.
عنوان سوال:
زنی که در ماه رمضان بچه شیر می‌دهد و روزه گرفتن برای خود یا بچه اش ضرر دارد و تا رمضان سال آینده به علت شیردهی نتوانسته روزه هایش را قضا کند. حال: 1. آیا بر چنین زنی در دو سالی که شیر می‌دهد غیر از کفاره شیردهی، کفاره تأخیر نیز واجب است؟ 2. آیا بر این زن بعد از دو سال شیردهی که عملاً می‌توانست روزه هایش را قضا کند و تا رمضان آینده قضا نکرد کفاره تأخیر واجب است؟ و باید دو کفاره پرداخت کند؟
پاسخ:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[1]
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
زنی که در دو سال متوالی به دلیل عذر شرعی، روزه‌ی ماه رمضان را نگرفته، اگر عذر او در خوردن روزه، خوف از ضرر روزه بر جنین یا کودکش بوده باید علاوه بر قضا، برای هر روزی فدیه هم بپردازد [و کفاره تأخیر ندارد، ولی] چنانچه قضا را بعد از رمضان، تا ماه رمضان سال بعد بدون عذر شرعی به تأخیر انداخته علاوه بر قضا و فدیه، کفاره‌ی تأخیر هم بر او واجب است. اما اگر روزه برای خودش ضرر داشته و به جهت ضرر داشتن قادر بر قضای روزه تا ماه رمضان سال بعد نبوده، فقط باید برای هر روزی فدیه بپردازد.[2]
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
زنی که بچه شیر می‌دهد و شیر او کم است چه مادر بچه یا دایه او باشد، یا بی اجرت شیر دهد ، اگر روزه برای خودش یا بچه ای که شیر می دهد ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست، و باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد، و در هر دو صورت روزه هایی را که نگرفته باید قضا نماید، ولی بنابر احتیاط واجب این حکم اختصاص به موردی دارد که شیر دادن بچه منحصر به همین راه باش، و اما اگر راه دیگری برای شیر دادن بچه باشد - مثلاً این که چند زن در شیر دادن او شرکت کنند - ثبوت این حکم محل اشکال است. واگر قضای آن را یک سال تأخیر بیاندازد تا ماه رمضان بعد برسد باید بابت هر روزعلاوه بر قضا همان مقدار غذا را به یک فقیر بدهد و اگر بیش از یک سال تاخیر بیاندازد کفاره تکرار نمی شود.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
زنانی که بچه شیر می‌دهند خواه مادر بچّه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمی شیر آنها و ناراحتی بچّه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولی برای هر زمان همان کفّاره (یک مدّ طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند، امّا اگر روزه برای خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفّاره، ولی باید بعداً روزه هایی را که نگرفته اند قضا نمایند.
دفتر حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
1. بلی، در فرض سوال کفاره تأخیر واجب است یعنی باید دو کفاره بدهد، یکی کفاره خوردن روزه در حال شیر دهی و یکی هم کفاره تأخیر بخاطر ادامه شیر دهی تا سال بعد که نتوانسته قضای روزه ها را بگیرد.
2. اگر منظور این است که دو کفاره تأخیر بدهد.خیر، چنین زنی فقط یک کفاره تأخیر دارد.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
اگر عذر تا رمضان آینده باقی باشد، کفاره تأخیر واجب نیست. البته قضا و کفاره ی افطار غیر عمد (هر روز یک مدّ طعام) واجب است. لینک به سایت استفتائات [1] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست. [2] . بر گرفته از رساله آموزشی در سایت معظم له.
- [آیت الله سبحانی] زنی که در ماه رمضان حامله بوده و تا ماه رمضان بعدی به خاطر شیر دادن نتوانسته است روزه ی قضا بگیرد، آیا کفاره هم باید پرداخت کند؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر شخصی بر اثر جهل به وجوب قضای روزه تا قبل از ماه رمضان سال آینده قضای روزه هایش را به تأخیر اندازد، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که نمیدانسته به تأخیر انداختن قضای روزه تا ماه رمضان بعد موجب کفاره می‌شود، اگر بعد از ماه رمضان سال بعد روزه قضا را بگیرد، آیا باز هم کفاره تأخیر بر او واجب است؟
- [سایر] زن بارداری که به جهت حمل و شیردهی نتوانسته روزه ماه رمضان و قضای آن را تا سال بعد بگیرد؛ آیا تکلیف قضا از او ساقط می‌شود و حکم مریض را دارد؟
- [آیت الله مظاهری] زنی که به خاطر بارداری یا شیر دادن به بچه، سه سال روزههایش را نگرفته و از ماه رمضان امسال تا ماه رمضان دیگر نتوانسته قضا کند، از نظر قضا و کفاره چه وظیفهای دارد؟ آیا چیز دیگری هم بر عهده او هست؟
- [آیت الله خامنه ای] زنی به علت بارداری و نزدیکی وقت زایمان، نمی تواند روزه بگیرد و می داند که باید آنها را بعد از زایمان و قبل از ماه رمضان آینده قضا نماید، اگر به طور عمدی یا غیرعمدی تا چند سال روزه نگیرد، آیا فقط کفّاره همان سال بر او واجب است یا آنکه کفّاره تمام سالهایی که روزه را به تأخیر انداخته، واجب است؟
- [آیت الله خامنه ای] کسی که در ماه رمضان مسافرت کرده، آیا علاوه بر قضا، باید کفّاره هم بدهد؟ج) خیر، تنها قضای روزه ها واجب است و کفّاره ندارد؛ ولی اگر قضای روزه ها را تا ماه رمضان سال بعد به تأخیر اندازد، به جهت تأخیر، باید برای هر روز یک مد طعام کفّاره بدهد.س2: آیا می شود در ماه رمضان، برای فرار از روزه مسافرت کرد؟
- [آیت الله خوئی] مواردی که شخصی باید افطار کند مثل زن حامله و شیر ده که روزه به خودش یا به بچه ضرر دارد اگر نتواند تا ماه رمضان سال آینده قضای آن را بگیرد آیا دو کفاره برای او واجب است یکی برای افطار در ماه رمضان و یکی برای بجا نیاوردن قضای آن یا یک فدیه دارد و کفاره را به سید میتوان داد یا نه؟
- [سایر] در سال 92 چند روز روزه از من قضا شد که کفاره آنها را دادم، اما تا امروز قضایشان را نگرفتم، در سال 93 نیز چند روزه از من قضا شد. حال با توجه به اینکه تا رمضان آینده چند ماه باقی است و من هم تعدادی روزه‌ی قضا گرفتهام، این روزهها برای چه سالی حساب می‌شود؟ اگر برای سال اخیر حساب می‌شود، آیا دیگر کفاره تأخیر ندارد؟
- [آیت الله مظاهری] آیا قضا و کفاره روزه، واجب فوری است یا میتوان آن را تا قبل از ماه مبارک رمضان سال بعد به تأخیر انداخت؟
- [آیت الله مظاهری] زنی که باردار است و یا زنی که بچّه شیر می‌دهد، اگر روزه برای او یا بچهاش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و چنانچه تا ماه مبارک رمضانِ بعدی قدرت بر گرفتن روزهها نداشته باشد، قضا هم ندارد. ولی در صورت استطاعتِ مالی باید برای هر روز معادل 750 گرم گندم یا جو و مانند اینها یا قیمت آنها را به فقیر بدهد. کارهایی که برای روزه دار مکروه است>>
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر قضای روزه ماه رمضان را چند سال به تأخیر بیندازد، باید قضا را بگیرد و از جهت تأخیر سالهای بعد چیزی بر او واجب نیست.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زنی که بچه شیر می‌دهد؛ چه مادر بچه یا دایه او باشد یا بیاجرت شیر دهد، اگر روزه برای بچهای که شیر می‌دهد ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و نیز اگر برای خودش ضرر دارد روزه بر او واجب نیست و بنا بر احتیاط مستحب برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت اگر تا ماه رمضان بعد عذرش برطرف شود و بتواند قضا کند باید روزههایی را که نگرفته قضا کند، بلکه اگر بعد از آن نیز عذرش برطرف شد بنا بر احتیاط واجب باید قضا کند، ولی اگر کسی پیدا شود که بتواند روزه بگیرد و بچه را شیر دهد یا روزه گرفتن بر او واجب نباشد احتیاط واجب آن است که شیر دادن بچه را به او بسپارد و روزه بگیرد و در این مسأله فرقی نیست که زنی که بچه را شیر می‌دهد با اجرت بچه را شیر می‌دهد یا بدون اجرت.
- [آیت الله مکارم شیرازی] زنانی که بچه شیر می دهند خواه مادر بچه باشند یا دایه، اگر روزه گرفتن باعث کمی شیر آنها و ناراحتی بچه شود روزه بر آنها واجب نیست، ولی برای هر روز همان کفاره (یک مد طعام) واجب است، بعداً نیز باید روزه را قضا کنند، اما اگر روزه برای خودشان ضرر داشته باشد، نه روزه واجب است و نه کفاره، ولی باید بعداً روزه هایی را که نگرفته اند قضا نمایند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر قضای روزه رمضان را چند سال تاخیر بیندازد؛ باید قضا را بگیرد و از جهت تاخیر در سال اول برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و اما از جهت تاخیر چند سال بعدی چیزی واجب نیست.
- [آیت الله بهجت] زنی که بچه شیر می‌دهد و شیر او کم است، چه مادر بچه باشد یا دایه او، چه با اجرت شیر بدهد یا بیاجرت، اگر روزه برای خودش یا بچهای که شیر می‌دهد ضرر دارد، واجب است افطار کند و برای هر روز یک مُد طعام به فقیر بدهد، و در هر دو صورت روزههایی را که نگرفته بعد از برطرف شدن عذر، باید قضا نماید، و اگر کسی پیدا شود که بیاجرت بچه را شیر دهد، یا برای شیر دادن بچه، از پدر یا مادر بچه یا از شخص دیگری که اجرت او را بدهد اجرت بگیرد، واجب است که بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.
- [آیت الله سیستانی] اگر قضای روزه چند ماه رمضان بر او واجب باشد و در نیّت معیّن نکند روزهای را که میگیرد قضای کدام ماه رمضان است ، قضای آخرین سال حساب نمیشود که کفاره تأخیر از او ساقط شود .
- [آیت الله بروجردی] زنی که بچه شیر می‌دهد و شیر او کم است، چه مادر بچه یا دایه او باشد، یا بیاجرت شیر دهد، اگر روزه برای بچهای که شیر می‌دهد ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و باید برای هر روز یک مد طعام یعنی گندم یا جو و مانند اینها به فقیر بدهد و نیز اگر برای خودش ضرر دارد، روزه بر او واجب نیست و بنا بر احتیاط واجب باید برای هر روز یک مد طعام به فقیر بدهد و در هر دو صورت روزههایی را که نگرفته باید قضا نماید، ولی اگر کسی پیدا شود که بیاجرت بچه را شیر دهد، یا برای شیر دادن بچه از پدر یا مادر بچه، یا از کس دیگری که اجرت او را بدهد اجرت بگیرد، احتیاط واجب آن است که بچه را به او بدهد و روزه بگیرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه قضای روزه ماه رمضان را چند سال به تأخیر اندازد باید قضا را به جا آورد و برای هر روز یک مد طعام به فقیر دهد و با گذشت سالها کفاره متعدد نمی شود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر قضای روزه چند رمضان بر او واجب باشد و در نیت معین نکند که قضای سال آخری است، قضای آن سال حساب نمی شود و کفاره تأخیر آن از او ساقط نمی گردد.