توضیح: آفتاب، یکی از مطهِّرات (پاک کننده ها) است، و از مواردی که به وسیله آفتاب پاک می شود، زمین و ساختمان است، [1] اما شرط تطهیر زمین و ساختمان به وسیله آفتاب، این است که میان درون و بیرون زمین یا ساختمان که آفتاب بر آن می تابد، هوا یا جسمِ پاک دیگری (مانند پرده) فاصله نباشد. مانند بلوک های سیمانی که میان آنها خالی است [2] و یا مانند زمینی که خاک برداری شود و روی آن را با چیزی مانند تخته چوب پوشانده باشند به طوری که داخل آن فضای خالی داشته باشد؛ در این صورت، اگر درون و بیرونشان نجس شود، فقط آفتاب، قسمتِ بیرون آن را پاک کرده و درون آن را چون خالی بوده و هوا در این فضای خالی وجود دارد، پاک نمی کند. اما برخی از فقها، در شرایط تطهیر به وسیله آفتاب، درباره زمین و ساختمان، این شرط را ذکر نکرده اند. [3] و برخی دیگر هم اساساً قائل اند که آفتاب، ساختمان را پاک نمی کند. [4] برای آگاهی بیشتر به نمایه های زیر مراجعه شود: 1. «آفتاب و پاک شدن لباس، پتو و فرش نجس»؛ سؤال 4805 (سایت: 5249) . 2. «شرط پاک شدن دیوار نجس با آفتاب»؛ سؤال 5002 (سایت: 5259) . [1] خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، محقق/ مصحح: بنی هاشمی خمینی‌ ، سید محمد حسین، ج 1، ص 117، م 191، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. [2] همان، ص 118. [3] ر.ک: همان، ص 117 – 118، ذیل مسئله 191. [4] مانند آیت الله مکارم شیرازی، ساختمان را از مواردی نمی دانند که آفتاب آن را پاک کند و می فرماید:«تابش آفتاب زمین و پشت بام را پاک می‌کند. ولی پاک کردن ساختمان و درب و پنجره و مانند آن محل اشکال است ». ( توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج 1، ص 118 ).
در شرایط تطهیر توسط آفتاب گفته شده: (ما بین روی زمین یا ساختمان که آفتاب به آن می تابد با داخل آن، هوا یا جسم پاک دیگری فاصله نباشد...)، این عبارت یعنی چه؟ لطفاً توضیح دهید.
توضیح: آفتاب، یکی از مطهِّرات (پاک کننده ها) است، و از مواردی که به وسیله آفتاب پاک می شود، زمین و ساختمان است، [1] اما شرط تطهیر زمین و ساختمان به وسیله آفتاب، این است که میان درون و بیرون زمین یا ساختمان که آفتاب بر آن می تابد، هوا یا جسمِ پاک دیگری (مانند پرده) فاصله نباشد. مانند بلوک های سیمانی که میان آنها خالی است [2] و یا مانند زمینی که خاک برداری شود و روی آن را با چیزی مانند تخته چوب پوشانده باشند به طوری که داخل آن فضای خالی داشته باشد؛ در این صورت، اگر درون و بیرونشان نجس شود، فقط آفتاب، قسمتِ بیرون آن را پاک کرده و درون آن را چون خالی بوده و هوا در این فضای خالی وجود دارد، پاک نمی کند. اما برخی از فقها، در شرایط تطهیر به وسیله آفتاب، درباره زمین و ساختمان، این شرط را ذکر نکرده اند. [3] و برخی دیگر هم اساساً قائل اند که آفتاب، ساختمان را پاک نمی کند. [4] برای آگاهی بیشتر به نمایه های زیر مراجعه شود: 1. «آفتاب و پاک شدن لباس، پتو و فرش نجس»؛ سؤال 4805 (سایت: 5249) . 2. «شرط پاک شدن دیوار نجس با آفتاب»؛ سؤال 5002 (سایت: 5259) . [1] خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، محقق/ مصحح: بنی هاشمی خمینی ، سید محمد حسین، ج 1، ص 117، م 191، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. [2] همان، ص 118. [3] ر.ک: همان، ص 117 – 118، ذیل مسئله 191. [4] مانند آیت الله مکارم شیرازی، ساختمان را از مواردی نمی دانند که آفتاب آن را پاک کند و می فرماید:«تابش آفتاب زمین و پشت بام را پاک میکند. ولی پاک کردن ساختمان و درب و پنجره و مانند آن محل اشکال است ». ( توضیح المسائل (محشی – امام خمینی)، ج 1، ص 118 ).
- [آیت الله نوری همدانی] آیا تابیدن آفتاب از پشت شیشه بر جسم نجس پاک کننده است؟
- [آیت الله بهجت] آیا تابیدن آفتاب از پشت شیشه بر جسم نجس پاک کننده است؟ و اگر پشت خود شیشه نجس باشد چه طور؟
- [آیت الله مظاهری] محاذات مواقیت یعنی چه؟ به عبارت دیگر تا چه فاصله ای از میقات های حج، می شود محرم شد؟ همچنین محاذات فقط ارضی است یا در هوا مثلاً در هواپیما هم محسوب می شود؟
- [سایر] من زمینی را خریدم که نه برای کشاورزی و نه برای ساختن ساختمان یا به عبارت دیگر صرفاً برای سرمایه گذاری. آیا به این زمین خمس تعلق می گیرد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا در تطهیر لباس متنجّس با آب کر و جاری، فشار دادن خارج آب لازم است یا با همان فشار داخل آب پاک می شود؟
- [سایر] الف: اگر دو ساختمان آپارتمانی روبروی هم باشند، به گونهای که به راحتی از واحد مسکونی مقابل درون واحد مسکونی دیگر مشاهده میشود، آیا واجب است پردهها کشیده شود تا زنان این خانه در معرض مشاهده نامحرمان قرار نگیرند؟ یا اینکه فقط مسؤولیت متوجه مردان ساختمان روبروست که نگاه به درون خانهها نکنند؟ ب: اگر دو ساختمان به گونهای باشند که رؤیت داخل خانه به راحتی ممکن نباشد، حکم چیست؟ (مثلا دو ساختمان فاصله زیادی با هم داشته باشند، یا برای رؤیت نیاز به رفتن پشت بام یا بالای پنجره، استفاده از دوربین و ... باشد).
- [آیت الله بهجت] اگر سگی بر زمین گل آلود یا برف راه رود، آیا زمین را نجس می کند؟ و آیا پس از خشک شدن برف به واسطه ی آفتاب، زمین پاک می گردد؟
- [آیت الله بهجت] اگر جایی از زمین، درب، دیوار و... نجس شده و خشک شده باشند، آیا پس از ازاله ی عین نجس می توان آن را اندکی خیس کرد تا با تابش آفتاب پاک شود؟
- [آیت الله خوئی] آیا جایز است تظلیل نمودن، زمانی که آفتاب نباشد و نه حرارت و سردی و نه باران و هوایی بوده باشد، و تظلیل نمودن با نکردن آن مساوی باشد اما ماشین در حال سیر نمودنش هوا در آن راه خواهد یافت به طوری که جو، اختلاف پیدا میکند به سبب سرعت ماشین آیا جایز است تظلیل نمودن در این صورت؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] قطعه زمینی جهت احداث مؤسسه ای عام المنفعه از طرف موجر در قبال مبلغ معینی مال الاجاره و برای مدت 29 سال اجاره داده شده و در مقدمه عقد اجاره آمده است که در ضمن عقد خارج لازم، شرایط ذیل بین مؤجر و مستأجر تعهد و مورد قبول طرفین واقع شده است، یکی از شرایط اینکه کلیه تأسیسات و ساختمانهای احداثی که طبق معمول محل در زمین مورد اجاره نصب و احداث می گردد پس از انقضاءمدت اجاره مجاناً و بلاعوض متعلق به عین مستأجره می باشد. سؤال این است: 1 با توجه به عبارت ضمن عقد خارج لازم شرط شده است... آیا تحقق چنین شرایط نیاز به تحقق عقد خارج لازم دارد یا با انعقاد قرارداد اجاره مستقر می شود؟ 2 با توجه به اینکه ساختمان در زمان انعقاد عقد از نظر کمی و کیفی مشخص نبود آیا این شرط باطل و مبطل است یا فقط مبطل است؟ 3 وقتی که شرط شود ساختمان باید در ظرف سه سال در زمین مستأجر ساخته شود آیا شرط تملیک ساختمانهای احداثی به صاحب عین مستأجره بلاعوض به ساختمانهای احداثی بعد از انقضای سه سال سرایت می کند؟ و آیا شرط تملیک مجاناً و بلاعوض هر چه روی زمین ساخته شود در انتهای مدت اجاره بدون اینکه در زمان انعقاد قرارداد مشخص و یا وجود خارجی داشته باشد و یا اینکه در مالکیت شرط دهنده درآمده باشد صحیح است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آفتاب، زمین و ساختمان و چیزهائی را که مانند درب و پنجره در ساختمان به کار برده شده، و همچنین میخی را که به دیوار کوبیده اند و جزء ساختمان حساب می شود با شش شرط پاک می کند. اوّل: چیز نجس، تر باشد پس اگر خشک باشد باید به وسیله ای آن را تر کنند تا آفتاب آن را خشک کند. دوّم: اگر عین نجاست در آن چیز باشد پیش از تابیدن آفتاب آن را برطرف کنند. سوّم: چیزی از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند، پس اگر آفتاب از پشت پرده یا ابر و مانند اینها بتابد و چیز نجس را خشک کند، آن چیز پاک نمی شود، ولی اگر ابر یا پرده به قدری نازک باشد که از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند اشکال ندارد. چهارم: آفتاب به تنهایی چیز نجس را خشک کند پس اگر مثلاً چیز نجس به واسطه باد و آفتاب خشک شود پاک نمی گردد، ولی اگر باد به قدری کم باشد که نگویند به خشک شدن چیز نجس کمک کرده، اشکال ندارد. پنجم: آفتاب مقداری از بنا و ساختمان را که نجاست به آن فرو رفته، یک مرتبه خشک کند، پس اگر یک مرتبه بر زمین و ساختمان نجس بتابد و روی آن را خشک کند، و دفعه دیگر زیر آن را خشک نماید، فقط روی آن پاک می شود و زیر آن نجس می ماند. ششم: بین روی زمین یا ساختمان که آفتاب به آن می تابد با داخل آن، هوا یا جسم پاک دیگری فاصله نباشد.
- [امام خمینی] آفتاب، زمین و ساختمان و چیزهایی که مانند درب و پنجره در ساختمان به کار برده شده و همچنین میخی را که به دیوار کوبیده اند و جزو ساختمان حساب می شود، با شش شرط پاک می کند: اول: آنکه چیز نجس به طوری تر باشد که اگر چیز دیگری به آن برسد تر شود. پس اگر خشک باشد، باید به وسیله ای آن را تر کنند تا آفتاب خشک کند. دوم: آنکه اگر عین نجاست در آن چیز باشد، پیش از تابیدن آفتاب، آن را برطرف کنند. سوم: آنکه چیزی از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند. پس اگر آفتاب از پشت پرده یا ابر و مانند اینها بتابد و چیز نجس را خشک کند، آن چیز پاک نمی شود. ولی اگر ابر به قدری نازک باشد که از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند، اشکال ندارد. چهارم: آنکه آفتاب به تنهایی چیز نجس را خشک کند. پس اگر مثلا چیز نجس به واسطه باد و آفتاب خشک شود، پاک نمی گردد، ولی اگر باد به قدری کم باشد، که نگویند به خشک شدن چیز نجس کمک کرده، اشکال ندارد. پنجم: آنکه آفتاب مقداری از بنا و ساختمان را که نجاست به آن فرو رفته، یک مرتبه خشک کند. پس اگر یک مرتبه بر زمین و ساختمان نجس بتابد، و روی آن را خشک کند و دفعه دیگر زیر آن را خشک نماید، فقط روی آن پاک می شود و زیر آن نجس می ماند. ششم: آنکه مابین روی زمین یا ساختمان که آفتاب به آن می تابد، با داخل آن، هوا یا جسم پاک دیگری فاصله نباشد.
- [آیت الله نوری همدانی] آفتاب زمین وساختمان و چیزهائی که مانند درب و پنجره در ساختمان بکار برده شده ، و همچنین میخی را که به دیوار کوبیده اند وجزء ساختمان حساب میشود ، با شش شرط پاک میکند : اول:آنکه چیز نجس بطوری تر باشد ، که اگر چیز دیگری به آن برسد تر می شود ، پس اگر خشک باشد باید به وسیله ای آن را تر کنند تا آفتاب خشک کند . دوم: آنکه اگر عین نجاست در آن چیز باشد ، پیش از تابیدن آفتاب آن را بر طرف کنند . سوم : آنکه چیزی از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند ، پس اگر آفتاب از پشت پرده یا ابر و مانند اینها بتابد و چیز نجس را خشک کند ، آن چیز پاک نمی شود ، ولی اگر ابر بقدری نازک باشد که از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند ، اشکال ندارد . چهارم : آنکه آفتاب به تنهائی چیز نجس را خشک کند ، پس اگر مثلاً چیز نجس به واسطة باد و آفتاب خشک شود پاک نمی گردد ، ولی اگر باد بقدری کم باشد که نگویند به خشک شدن چیز نجس کمک کرده ، اشکال ندارد . پنجم : آنکه آفتاب مقداری از بنا و ساختمان را که نجاست به آن فرورفته یک مرتبه خشک کند ، پس اگر یک مرتبه بر زمین و ساختمان نجس بتابد و روی آن را خشک کند و دفعة دیگر زیر آن را خشک نماید ، فقط روی آن پاک می شود و زیر آن نجس می ماند . ششم : آنکه ما بین روی زمین یا ساختمان که آفتاب به آن می تابد ، جسم پاک دیگری فاصله نباشد .
- [آیت الله مکارم شیرازی] تابش آفتاب، زمین و پشت بام را پاک می کند، ولی پاک کردن ساختمان و درب و پنجره و مانند آن محل اشکال است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] آفتاب، زمین و ساختمان و چیزهایی مانند در و پنجره را که در ساختمان به کار برده شده و همچنین میخی را که به دیوار کوبیدهاند، با پنج شرط پاک میکند: اول: آن که چیز نجستر باشد، پس اگر خشک باشد باید به وسیلهای آن را تر کنند، تا آفتاب خشک کند. دوم: آن که عین نجاست را پیش از تابیدن آفتاب برطرف کنند، یا آن که تابش آفتاب، عین را برطرف کند. سوم: آن که آفتاب بدون مانع بتابد، پس اگر آفتاب از پشت پرده یا ابر و مانند اینها بتابد و چیز نجس را خشک کند، آن چیز پاک نمیشود؛ ولی اگر ابر به قدری نازک باشد که مانع تابیدن آفتاب نباشد، اشکال ندارد. چهارم: آن که آفتاب به تنهایی چیز نجس را خشک کند، پس اگر مثلاً چیز نجس به سبب باد و آفتاب خشک شود پاک نمیگردد؛ ولی اگر باد به قدری کم باشد که مانع از استناد عرفی خشک شدن به آفتاب نباشد، اشکال ندارد. پنجم: آن که آفتاب مقداری از بنا و ساختمان را که نجاست در آن فرو رفته یک مرتبه خشک کند، پس اگر یک مرتبه بر زمین و ساختمان نجس بتابد و روی آن را خشک کند و دفعه دیگر زیر آن را خشک نماید، فقط روی آن پاک میشود و زیر آن نجس میماند.
- [آیت الله سبحانی] آفتاب، زمین و ساختمان و چیزهایی که مانند در و پنجره در ساختمان به کار برده شده، و همچنین میخی را که به دیوار کوبیده اند و جزء ساختمان حساب می شود با پنج شرط پاک می کند: اول آنکه چیز نجس به طوری تَر باشد، که اگر چیز دیگری به آن برسد تَر شود، پس اگر خشک باشد باید به وسیله ای آن را تَر کنند تا آفتاب خشک کند. دوم آنکه اگر عین نجاست در آن چیز باشد پیش از تابیدن آفتاب آن را برطرف کنند. سوم آنکه چیزی از 1 . در روایات پانزده ذراع آمده است که ذراع یعنی نوک آرنج تا سر انگشت دست انسان، تقریباً 45سانتیمتر می باشد. تابیدن آفتاب جلوگیری نکند، پس اگر آفتاب از پشت پرده یا ابر و مانند اینها بتابد و چیز نجس را خشک کند، آن چیز پاک نمی شود ولی اگر ابر به قدری نازک باشد که از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند اشکال ندارد. چهارم آنکه آفتاب به تنهایی چیز نجس را خشک کند، پس اگر مثلا چیز نجس به واسطه باد و آفتاب با هم خشک شود، پاک نمی گردد، ولی اگر باد به قدری کم باشد که نگویند به خشک شدن چیز نجس کمک کرده اشکال ندارد. پنجم آنکه آفتاب مقداری از بنا و ساختمان را که نجاست به آن فرو رفته یک مرتبه خشک کند، پس اگر یک مرتبه بر زمین و ساختمان نجس بتابد و روی آن را خشک کند و دفعه دیگر زیر آن را خشک نماید، فقط روی آن پاک می شود و زیر آن نجس می ماند.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] آفتاب زمین و ساختمان و چیزهائی که مانند در و پنجره در ساختمان به کار برده شده و همچنین میخی را که به دیوار کوبیده اند با پنج شرط پاک می کند: اول: آنکه چیز نجس تر باشد؛ پس اگر خشک باشد باید به وسیله ای آن را تر کنند تا آفتاب خشک کند. دوم: آنکه اگر عین نجاست در آن چیز باشد؛ پیش از خشک شدن به تابیدن آفتاب آن را برطرف کند. سوم: آنکه چیزی از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند؛ پس اگر آفتاب از پشت پرده یا ابر و مانند اینها بتابد و چیز نجس را خشک کند؛ آن چیز پاک نمی شود ولی اگر ابر به قدری نازک باشد که از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند؛ اشکال ندارد. و نیز تابیدن آفتاب از پشت شیشه اشکال ندارد. چهارم: آنکه آفتاب به تنهائی چیز نجس را خشک کند؛ پس اگر مثلا چیز نجس به واسطه باد و آفتاب خشک شود؛ پاک نمی گردد؛ ولی اگر باد به قدری کم باشد که نگویند به خشک شدن چیز نجس کمک کرده اشکال ندارد. پنجم: آنکه آفتاب مقداری از بنا و ساختمان را که نجاست به آن فرو رفته؛ یک مرتبه خشک کند. پس اگر یک مرتبه بر زمین و ساختمان نجس بتابد و روی آن را خشک کند و دفعه دیگر زیر آن را خشک نماید؛ فقط روی آن پاک می شود و زیر آن نجس می ماند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] آفتاب، حصیر نجس را پاک نمیکند و پاک شدن درخت و گیاه که در زمین است به سبب آفتاب محل اشکال است.
- [آیت الله مظاهری] آفتاب حصیر نجس که بافته شده در روی زمین است را پاک میکند و همچنین درخت و گیاه و مانند اینها به واسطه آفتاب پاک میشود.
- [آیت الله علوی گرگانی] آفتاب زمین و ساختمان و چیزهائی که مانند درب و پنجره، در ساختمان به کار برده شده و همچنین میخی را که به دیوار کوبیدهاند با پنج شرط پاک میکند: اوّل آن که چیز نجس به طوری تر باشد، که اگر چیز دیگری به آن برسد تر شود، پس اگر خشک باشد باید به وسیلهای آن را تر کنند تا آفتاب خشک کند، دوم آن که اگر عین نجاست در آن چیز باشد پیش از تابیدن آفتاب آن را برطرف کند، سوم آن که چیزی از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند، پس اگر آفتاب از پشت پرده یا ابر و مانند اینها بتابد و چیز نجس را خشک کند، آن چیز پاک نمیشود، ولی اگر ابر به قدری نازک باشد که از تابیدن آفتاب جلوگیری نکند، اشکال ندارد، چهارم آن که آفتاب به تنهایی چیز نجس را خشک کند، پس اگر مثلاً چیز نجس به واسطه باد و آفتاب خشک شود، پاک نمیگردد، ولی اگر باد به قدری کم باشد که نگویند به خشک شدن چیز نجس کمک کرده اشکال ندارد، پنجم آن که آفتاب مقداری از بنا و ساختمان را که نجاست به آن فرو رفته یک مرتبه خشک کندپس اگر یک مرتبه بر زمین و ساختمان نجس بتابد و روی آن را خشک کند و دفعه دیگر زیر آن را خشک نماید، فقط روی آن پاک میشود و زیر آن نجس میماند.