از نظر شرع هیچ منعی برای شغل یا کار دوم وجود ندارد. آنچه که از طرف دین اسلام و شرع مقدس مورد سرزنش قرار گرفته، دنیا گرایی و دلبستگی به دنیا و دوری از معنویت و آخرت است که چنین چیزی ممکن است در یک شغله بودن نیز وجود داشته باشد. گاهی انسان هایی یافت می شوند که با یک شغل و در آمد اندک دلبستگی بیشتری به دنیا دارند، در حالی که افرادی که سرمایه بیشتری دارند چنین دلبستگی را ندارند. در این ارتباط باید گفت که اگر نیازهای زندگی انسان –درحد معقول- با درآمدی که از طریق یک شغل به دست می آید برطرف نشود و خانواده انسان با این درآمد به مضیقه و عسرت بیفتند، چه بسا شغل دوم لازم، بلکه واجب باشد. البته گفتنی است از نظر قانون، داشتن دو شغل رسمی، یعنی اشغال دو جایگاه کاری خلاف قانون و مقررات کشوری است. همچنین اگر شغل دوم باعث شود که انسان نسبت به شغل اول کوتاهی کند، باز هم داشتن شغل دوم جایز نیست. این گونه است اگر انسان با کار در دو شیفت از رسیدن به امور تربیتی فرزندان و یا وظائف خویش نسبت به امور خانواده و ... باز ماند؛ یعنی در واقع با دو شیفت کار برای درآمد بیشتر از مسائل اصلی و مهم تر غافل شود، طبیعی است که خسارات جبران ناپذیری را ناخواسته متحمل می شود که جبران آن به راحتی امکان پذیر نیست. این جا است که پیشوایان دین (امام حسین) می فرمایند: "از پدرم از وضع داخلی رسول خدا (ص) پرسیدم، فرمود: به منزل رفتنش به اختیار خود بود و چون به منزل میرفت اوقات خویش را سه قسمت میکرد: قسمتی برای عبادت خداوند، قسمتی برای خانواده و قسمتی برای خود ....".[1] [1] "قال الحسین علیه السّلام: سألت أبی عن مدخل رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله، فقال: کان دخوله فی نفسه مأذونا فی ذلک، فاذا آوی إلی منزله جزّی دخوله ثلاثة أجزاء: جزءا للّه و جزءا لأهله و جزءا لنفسه ..." علامه طباطبائی، سنن النبی صلی الله علیه و آله، ج1، ص: 15، 19، ترجمه، محمد هادی فقهی، کتاب فروشی اسلامیه، تهران، نوبت چاپ: هفتم، 1378ش.
آیا فتوایی در مورد شغل دوم داریم؟ یا کلا شغل دوم داشتن دنیاگرایی است؟ لطفاً راهنمایی فرمایید؟
از نظر شرع هیچ منعی برای شغل یا کار دوم وجود ندارد. آنچه که از طرف دین اسلام و شرع مقدس مورد سرزنش قرار گرفته، دنیا گرایی و دلبستگی به دنیا و دوری از معنویت و آخرت است که چنین چیزی ممکن است در یک شغله بودن نیز وجود داشته باشد. گاهی انسان هایی یافت می شوند که با یک شغل و در آمد اندک دلبستگی بیشتری به دنیا دارند، در حالی که افرادی که سرمایه بیشتری دارند چنین دلبستگی را ندارند. در این ارتباط باید گفت که اگر نیازهای زندگی انسان –درحد معقول- با درآمدی که از طریق یک شغل به دست می آید برطرف نشود و خانواده انسان با این درآمد به مضیقه و عسرت بیفتند، چه بسا شغل دوم لازم، بلکه واجب باشد. البته گفتنی است از نظر قانون، داشتن دو شغل رسمی، یعنی اشغال دو جایگاه کاری خلاف قانون و مقررات کشوری است. همچنین اگر شغل دوم باعث شود که انسان نسبت به شغل اول کوتاهی کند، باز هم داشتن شغل دوم جایز نیست. این گونه است اگر انسان با کار در دو شیفت از رسیدن به امور تربیتی فرزندان و یا وظائف خویش نسبت به امور خانواده و ... باز ماند؛ یعنی در واقع با دو شیفت کار برای درآمد بیشتر از مسائل اصلی و مهم تر غافل شود، طبیعی است که خسارات جبران ناپذیری را ناخواسته متحمل می شود که جبران آن به راحتی امکان پذیر نیست. این جا است که پیشوایان دین (امام حسین) می فرمایند: "از پدرم از وضع داخلی رسول خدا (ص) پرسیدم، فرمود: به منزل رفتنش به اختیار خود بود و چون به منزل میرفت اوقات خویش را سه قسمت میکرد: قسمتی برای عبادت خداوند، قسمتی برای خانواده و قسمتی برای خود ....".[1]
[1] "قال الحسین علیه السّلام: سألت أبی عن مدخل رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله، فقال: کان دخوله فی نفسه مأذونا فی ذلک، فاذا آوی إلی منزله جزّی دخوله ثلاثة أجزاء: جزءا للّه و جزءا لأهله و جزءا لنفسه ..." علامه طباطبائی، سنن النبی صلی الله علیه و آله، ج1، ص: 15، 19، ترجمه، محمد هادی فقهی، کتاب فروشی اسلامیه، تهران، نوبت چاپ: هفتم، 1378ش.
- [سایر] آیا فتوایی در مورد شغل دوم داریم؟ یا کلا شغل دوم داشتن دنیاگرایی است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا ساداتی که دارای شغل و کسبی هستند، استحقاق خمس دارند یا خیر؟ امیدوارم توضیح فرمایید.
- [سایر] وهابیت در مورد روزه چه فتوایی دارد؟
- [سایر] سلام راه درمان بیماری پسورزیاس چیست لطفا راهنمایی فرمایید
- [سایر] درارتباط با قدرت بیان و ارتباطات راهنمایی فرمائید
- [آیت الله مکارم شیرازی] چه مدرکی برای محرمیّت دایی جز شهرت فتوایی وجود دارد؟
- [سایر] باسلام ...بنده کارمند دولت هستم اما علاقه شدیدی به حوزه علمیه داشته و دارم ... بالطبع شغل که در ساعات اداری بایستی مشغول خدمت باشم ،آیا می توانم در بعد از ظهر در کلاسهای حوزه شرکت نمایم آیا این امکان و این شرایط را برای افرادی همچون حقیر ، حوزه فراهم نموده است؟ لطفا راهنمایی فرمایید؟ از مشهد مقدس
- [سایر] طرز پوشش مادر در خانه و در مقابل فرزند چگونه باشد؟ راهنمایی فرمائید.
- [سایر] سلام فیلمی از تلاوت استاد محمد صدیق منشاوی وجود داره؟ اگه هست لطفا راهنمایی فرمایید
- [سایر] اگر دین پاک و طاهر است و دعوت به پاکی می نماید، پس نباید در سیاست که سراسر ظلم، حقه و دنیاگرایی است دخالت کند!
- [آیت الله اردبیلی] مکروه است انسان کفن فروشی، قصّابی، حجامت و شکار کردن را شغل خود قرار دهد.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که مثلاً فقط در تابستان یا زمستان شغل او مسافرت است، مثل رانندهای که فقط در تابستان یا زمستان اتومبیل خود را کرایه میدهد، باید در سفری که شغل او میباشد، نماز را تمام بخواند و احتیاط مستحب آن است که هم شکسته و هم تمام بخواند.
- [آیت الله سبحانی] اگر صحرانشین برای زیارت یا حج یا تجارت و مانند اینها مسافرت کند، باید نماز را تمام بخواند، خصوصاً اگر با همان چادر و اثاثیه سفر کند. شرط هفتم: سفر برای شغل نباشد شغل و کار او مسافرت نباشد کسانی که دارای چنین شرطی نیستند به سه گروه تقسیم می شوند: 1. راننده ها و خلبان ها و کشتیبان ها و ساربان ها و مانند آنها سفر شغل آنها است باید نماز را تمام بخوانند. 2. کسی که سفر شغل او نیست ولی سفر مقدّمه شغل او است یعنی برای انجام به طور مرتب سفر کند مانند معلمی که باید هر روز یا غالباً به مقدار مسافت شرعی سفر می کند، و پس از تدریس به وطن بازمی گردد و همچنین است محصل و بیله وری که برای خرید و یا فروش باید به مقدار مسافت شرعی سفر کند سپس برگردد آن گروه نیز باید نماز خود را تمام بخواند. 3. کسی که سفر شغل او و یا مقدمه شغل او نیست، ولی برای زیارت هر هفته مرتب سفر می کند، این گروه نیز باید نماز را تمام و روزه را بگیرند خلاصه کسانی که سفر برای آنان به صورت یک امر عادی درآید، نماز آنان تمام و روزه را باید بگیرند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی که شغل او مسافرت است، شک کند که در وطن خود یا جای دیگر ده روز مانده یا نه، باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله بهجت] کسی که شغلش مسافرت است، اگر در وطن یا غیر وطن خود ده روز بماند، در سفر اولی که بعد از ده روز میرود، مانند سفر اولی است که این شغل را در ابتدا شروع کرده بود و بنابراین تا زمانی که این سفر، عرفاً شغل او حساب نمیشود، باید نماز را شکسته بخواند. بلی ماندن ده روز متصل در غیر وطن، باید با قصد اقامه باشد، ولی در وطن اگرچه بدون قصد هم باشد، همین حکم را دارد.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که شغل او حمله داری است وحاجیها را از راه دور به مکّه میبرد، چنانچه تمام سال یا بیشتر سال را در راه باشد، باید نماز را تمامبخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که شغل او حمله داری است و حاجی ها را از راه دور به مکه می برد، چنان چه تمام سال یا بیشتر سال را در راه باشد، باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله نوری همدانی] کسی که شغل او حمله داری است و حاجیها را از راه دور به مکه می برد ، چنانچه تمام سال یل بیشتر سال را در راه باشد ، باید نماز را تمام بخواند
- [آیت الله بروجردی] کسی که شغل او حملهداریست و حاجیها را از راه دور به مکه میبرد، چنانچه تمام سال یا بیشتر سال را در راه باشد، باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که شغل او حمله داری است و مثلا حاجی ها را از راه دور به مکه می برد چنانچه تمام سال یا قسمت عمده سال را در راه باشد باید نماز را تمام بخواند