پس انداز
به آنچه براى نیاز آینده کنار گذاشته و اندوخته مى‌شود، ذخیره گویند. از احکام ذخیره در باب هاى خمس، حج و تجارت سخن رفته است.
اگر زن درآمد خود را هرگونه خرج کند، یا پس انداز نماید رضایت شوهر شرط است؟ اگر مرد درآمد خود را صرف کاری کند و یا به کسی بدهد که همسرش رضایت نداشته باشد چه حکمی دارد؟ آیا زنی که ازدواج کرده می تواند بدون اجاره همسرش برای خانواده اش خرج کند؟
اسلام مردان و زنان را به فعالیت اقتصادی و اشتغال دعوت و هر دو را مالک درآمد خویش محسوب کرده است و زنان همچون مردان حق مالکیت بر اموالشان را دارند؛ خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: « برای مردان از آنچه کسب کرده اند، بهره ای است و برای زنان از آنچه کسب کرده اند، بهره ای است.»[1] همچنین زنان مانند مردان بر اموال خود مسلط بوده و همانند مردان مجاز به همه گونه تصرفات مباح در اموال خود می باشند.[2] در مورد درآمد زن، توجه شما را به این سؤال و جواب جلب می کنیم: آیا شوهر می تواند زن را از تصرف در اموالش منع کند؟ همه مراجع محترم تقلید: خیر زن می تواند هرگونه تصرفی در اموال خود انجام دهد و اجازه شوهر لازم نیست. (هرچند اجازه بگیرد بهتر است).[3] ،[4] گفتنی است که، برخی از فقها در این زمینه، مسئله نذر را استثنا می کنند؛ به این بیان که نذر زن بی اجازه شوهرش باطل است.[5] و بعضی صدقات و خیرات را نیز مانند نذر می دانند.[6] البته این سخنان همه به لحاظ حقوقی و شرعی است، و گرنه سزاوار نیست که زن و شوهر مؤمن و مسلمان در زندگی مشترک ادعای حق و حقوق خویش را داشته باشد، بلکه با توجه به آموزه‌های اسلامی و الگو پذیری از بزرگان دین مان چنین به دست می‌آید که در زندگی زناشویی جوّ حاکم در منزل باید، صفا و صمیمیت و دوستی و رفاقت باشد، نه منیت و خودخواهی و خود بزرگ بینی. اگر زن و شوهر با هم رفیق باشند بسیاری از امور که به صورت مشکل، خود را نشان می‌دهد به سادگی قابل حلّ است. البته قابل ذکر است که مدیریت و سرپرستی منزل با مرد است (نه به عنوان امتیازی خاص) که باید همۀ اعضای خانواده با توجه به این نکته، موجبات استحکام و قوام زندگی را فراهم آورند.[7] با توجه به این نکته، مرد هم در منزل باید با مدارا برخورد کند و حتی المقدور تصمیم گیری های مهم زندگی را با مشورت خانواده انجام دهد، ولی آنچه بر مرد واجب است، پرداخت نفقه (خوراک، پوشاک، مسکن و مایحتاج زن و فرزند) است و در مازاد از اینها، حق هرگونه تصرف مباح در اموالش را دارد. در هر حال پاسخ حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته) نسبت به قسمت آخر سؤال به شرح زیر می باشد: از مال خودش می تواند بدون اجازه شوهر خرج کند ولی از مال شوهر، بدون اجازه او نمی تواند خرج کند. لینک به سایت استفتائات [1] . نساء، 32. "للرّجال نَصیبٌ مِمَا اکتَسَبُوا وَ لِلنِّساءِ نصیبٌ مِمَا اکتسبنَ". [2] . با استفاده از سؤال، 1084 (سایت: 1143). [3] . آیت الله تبریزی، صراط النجاة، ج 5، ص 518 و دفتر همۀ مراجع محترم، به نقل از نرم افزار پرسمان. [4] . با استفاده از سؤال، 4960. [5] . توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج ‏2، ص 611، م 2644، البته ذیل همین مسئله، حضرات آیات (خوئی، صافی، فاضل، سیستانی، مکارم، تبریزی) اشاره کرده­اند که: "نذر زن اگر مزاحم حقوق شوهر باشد، بی اجازه او باطل است‏"؛ جهت آگاهی بیشتر در این زمینه می‌توانید به نمایه‌ 35965 (نذر زن بدون اجازه شوهر) مراجعه نمایید. [6] . مجمع المسائل (للگلپایگانی)، ج ‏3، ص 34. [7] . با استفاده از سؤال 8147 (سایت: 8226).
اسلام مردان و زنان را به فعالیت اقتصادی و اشتغال دعوت و هر دو را مالک درآمد خویش محسوب کرده است و زنان همچون مردان حق مالکیت بر اموالشان را دارند؛ خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: « برای مردان از آنچه کسب کرده اند، بهره ای است و برای زنان از آنچه کسب کرده اند، بهره ای است.»[1] همچنین زنان مانند مردان بر اموال خود مسلط بوده و همانند مردان مجاز به همه گونه تصرفات مباح در اموال خود می باشند.[2] در مورد درآمد زن، توجه شما را به این سؤال و جواب جلب می کنیم: آیا شوهر می تواند زن را از تصرف در اموالش منع کند؟ همه مراجع محترم تقلید: خیر زن می تواند هرگونه تصرفی در اموال خود انجام دهد و اجازه شوهر لازم نیست. (هرچند اجازه بگیرد بهتر است).[3] ،[4] گفتنی است که، برخی از فقها در این زمینه، مسئله نذر را استثنا می کنند؛ به این بیان که نذر زن بی اجازه شوهرش باطل است.[5] و بعضی صدقات و خیرات را نیز مانند نذر می دانند.[6] البته این سخنان همه به لحاظ حقوقی و شرعی است، و گرنه سزاوار نیست که زن و شوهر مؤمن و مسلمان در زندگی مشترک ادعای حق و حقوق خویش را داشته باشد، بلکه با توجه به آموزه‌های اسلامی و الگو پذیری از بزرگان دین مان چنین به دست می‌آید که در زندگی زناشویی جوّ حاکم در منزل باید، صفا و صمیمیت و دوستی و رفاقت باشد، نه منیت و خودخواهی و خود بزرگ بینی. اگر زن و شوهر با هم رفیق باشند بسیاری از امور که به صورت مشکل، خود را نشان می‌دهد به سادگی قابل حلّ است. البته قابل ذکر است که مدیریت و سرپرستی منزل با مرد است (نه به عنوان امتیازی خاص) که باید همۀ اعضای خانواده با توجه به این نکته، موجبات استحکام و قوام زندگی را فراهم آورند.[7] با توجه به این نکته، مرد هم در منزل باید با مدارا برخورد کند و حتی المقدور تصمیم گیری های مهم زندگی را با مشورت خانواده انجام دهد، ولی آنچه بر مرد واجب است، پرداخت نفقه (خوراک، پوشاک، مسکن و مایحتاج زن و فرزند) است و در مازاد از اینها، حق هرگونه تصرف مباح در اموالش را دارد. در هر حال پاسخ حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته) نسبت به قسمت آخر سؤال به شرح زیر می باشد: از مال خودش می تواند بدون اجازه شوهر خرج کند ولی از مال شوهر، بدون اجازه او نمی تواند خرج کند. لینک به سایت استفتائات [1] . نساء، 32. "للرّجال نَصیبٌ مِمَا اکتَسَبُوا وَ لِلنِّساءِ نصیبٌ مِمَا اکتسبنَ". [2] . با استفاده از سؤال، 1084 (سایت: 1143). [3] . آیت الله تبریزی، صراط النجاة، ج 5، ص 518 و دفتر همۀ مراجع محترم، به نقل از نرم افزار پرسمان. [4] . با استفاده از سؤال، 4960. [5] . توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج ‏2، ص 611، م 2644، البته ذیل همین مسئله، حضرات آیات (خوئی، صافی، فاضل، سیستانی، مکارم، تبریزی) اشاره کرده­اند که: "نذر زن اگر مزاحم حقوق شوهر باشد، بی اجازه او باطل است‏"؛ جهت آگاهی بیشتر در این زمینه می‌توانید به نمایه‌ 35965 (نذر زن بدون اجازه شوهر) مراجعه نمایید. [6] . مجمع المسائل (للگلپایگانی)، ج ‏3، ص 34. [7] . با استفاده از سؤال 8147 (سایت: 8226).
عنوان سوال:
اگر زن درآمد خود را هرگونه خرج کند، یا پس انداز نماید رضایت شوهر شرط است؟ اگر مرد درآمد خود را صرف کاری کند و یا به کسی بدهد که همسرش رضایت نداشته باشد چه حکمی دارد؟ آیا زنی که ازدواج کرده می تواند بدون اجاره همسرش برای خانواده اش خرج کند؟
پاسخ:
اسلام مردان و زنان را به فعالیت اقتصادی و اشتغال دعوت و هر دو را مالک درآمد خویش محسوب کرده است و زنان همچون مردان حق مالکیت بر اموالشان را دارند؛ خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: « برای مردان از آنچه کسب کرده اند، بهره ای است و برای زنان از آنچه کسب کرده اند، بهره ای است.»[1] همچنین زنان مانند مردان بر اموال خود مسلط بوده و همانند مردان مجاز به همه گونه تصرفات مباح در اموال خود می باشند.[2]
در مورد درآمد زن، توجه شما را به این سؤال و جواب جلب می کنیم:
آیا شوهر می تواند زن را از تصرف در اموالش منع کند؟
همه مراجع محترم تقلید: خیر زن می تواند هرگونه تصرفی در اموال خود انجام دهد و اجازه شوهر لازم نیست. (هرچند اجازه بگیرد بهتر است).[3] ،[4]
گفتنی است که، برخی از فقها در این زمینه، مسئله نذر را استثنا می کنند؛ به این بیان که نذر زن بی اجازه شوهرش باطل است.[5] و بعضی صدقات و خیرات را نیز مانند نذر می دانند.[6]
البته این سخنان همه به لحاظ حقوقی و شرعی است، و گرنه سزاوار نیست که زن و شوهر مؤمن و مسلمان در زندگی مشترک ادعای حق و حقوق خویش را داشته باشد، بلکه با توجه به آموزه‌های اسلامی و الگو پذیری از بزرگان دین مان چنین به دست می‌آید که در زندگی زناشویی جوّ حاکم در منزل باید، صفا و صمیمیت و دوستی و رفاقت باشد، نه منیت و خودخواهی و خود بزرگ بینی. اگر زن و شوهر با هم رفیق باشند بسیاری از امور که به صورت مشکل، خود را نشان می‌دهد به سادگی قابل حلّ است. البته قابل ذکر است که مدیریت و سرپرستی منزل با مرد است (نه به عنوان امتیازی خاص) که باید همۀ اعضای خانواده با توجه به این نکته، موجبات استحکام و قوام زندگی را فراهم آورند.[7]
با توجه به این نکته، مرد هم در منزل باید با مدارا برخورد کند و حتی المقدور تصمیم گیری های مهم زندگی را با مشورت خانواده انجام دهد، ولی آنچه بر مرد واجب است، پرداخت نفقه (خوراک، پوشاک، مسکن و مایحتاج زن و فرزند) است و در مازاد از اینها، حق هرگونه تصرف مباح در اموالش را دارد.
در هر حال پاسخ حضرت آیت الله مهدی هادوی تهرانی (دامت برکاته) نسبت به قسمت آخر سؤال به شرح زیر می باشد:
از مال خودش می تواند بدون اجازه شوهر خرج کند ولی از مال شوهر، بدون اجازه او نمی تواند خرج کند.
لینک به سایت استفتائات [1] . نساء، 32. "للرّجال نَصیبٌ مِمَا اکتَسَبُوا وَ لِلنِّساءِ نصیبٌ مِمَا اکتسبنَ". [2] . با استفاده از سؤال، 1084 (سایت: 1143). [3] . آیت الله تبریزی، صراط النجاة، ج 5، ص 518 و دفتر همۀ مراجع محترم، به نقل از نرم افزار پرسمان. [4] . با استفاده از سؤال، 4960. [5] . توضیح المسائل (المحشی للإمام الخمینی)، ج 2، ص 611، م 2644، البته ذیل همین مسئله، حضرات آیات (خوئی، صافی، فاضل، سیستانی، مکارم، تبریزی) اشاره کردهاند که: "نذر زن اگر مزاحم حقوق شوهر باشد، بی اجازه او باطل است"؛ جهت آگاهی بیشتر در این زمینه می‌توانید به نمایه 35965 (نذر زن بدون اجازه شوهر) مراجعه نمایید. [6] . مجمع المسائل (للگلپایگانی)، ج 3، ص 34. [7] . با استفاده از سؤال 8147 (سایت: 8226).
- [سایر] اگر زن با خانواده شوهر ناسازگار باشد، آیا مرد به صرف احترام پدر و مادرش میتواند از همسرش جدا شود؟
- [سایر] اگر زن در آمد داشته باشد آیا می تواند بدون اجازه شوهر به خانواده اش بدهد؟ زنی که به خانواده همسرش اهانت کند، تکلیف همسر چیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا مرد می تواند پول هایی را که زن با صرفه جویی در مخارج خانه پس انداز کرده است از زن طلب کند؟ و آیا زن می تواند بدون اذن شوهر آن پس انداز را خرج نماید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا زن می تواند مخارج روزهای گذشته را که مرد نپرداخته و زن از پول خود یا پس انداز مخارج روزهای قبل خرج کرده، از شوهر طلب کند؟
- [آیت الله بهجت] آیا زن می تواند مخارج روزهای گذشته را که مرد نپرداخته و زن از پول خودش خرج کرده یا از پس انداز مخارج روزهای قبل خرج کرده را از شوهر مطالبه نماید؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مردی کارمند با زن کارمندی ازدواج می کند; پس از ازدواج، شوهر رضایت به ادامه کارمندی همسرش نمی دهد، با توجه به این که زن در زمان ازدواج کارمند بوده، آیا شوهر حقی دارد یا نه؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا در ازدواج دائم، مرد می تواند ضمن عقد با همسرش شرط کند که اگر زن وارث مرد واقع شد، ارث خودش را به فرزند آن مرد که از زوجه مرحومه او باقی مانده است ببخشد و هبه کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مردی با زنی ازدواج کند و پسر همان مرد با دختر این زن که از شوهر قبلی است ازدواج کند، آیا صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] اگر زن مبلغی را برای رضایت شوهر به طلاق بدهد، آیا مرد در انجام یا عدم انجام طلاق اختیار دارد یا لازم است او را طلاق دهد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] مردی با زنی ازدواج کرد که از شوهر قبلی خود دارای فرزندی است که فاقد مال است آیا این شوهر میتواند زکات فطره خود و سایرین را به آن فرزند بدهد در صورتیکه خرج او بعهدهاش نباشد؟
- [آیت الله اردبیلی] زنی که متعه شده حقّ همخوابی ندارد و از شوهر ارث نمیبرد و شوهر هم از او ارث نمیبرد، مگر این که هنگام عقد شرط شده باشد که از یکدیگر ارث ببرند و یا این که شرط شده باشد که فقط مرد از زن و یا فقط زن از مرد ارث ببرد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه شوهر در حال بیماری، همسرش را طلاق دهد و پیش از گذشتن یک سال(قمری) از دنیا برود، زن با سه شرط از او ارث می برد: (اول) این که شوهر در همان مرض از دنیا برود. (دوم) این که زن بعد از طلاق و گذشتن عده، شوهر نکند. (سوم) آن که طلاق به رضایت زن نباشد و اگر با رضایت او باشد، ارث بردنش مشکل است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر مرد زنی را فریب بدهد که از شوهر خود طلاق بگیرد و با او ازدواج کند، طلاق و عقد آن زن صحیح است، ولی هر دو معصیت بزرگی کردهاند.
- [آیت الله سیستانی] اگر با زنی که میداند همسرش نیست زنا کند ، و زن بداند که آن مرد شوهر او نیست ، لازم نیست عدّه نگهدارد ، ولی اگر گمان کند که شوهرش می‌باشد ، احتیاط واجب آن است که عدّه نگهدارد .
- [آیت الله سبحانی] زنی که صیغه شده اگر فقیر باشد، شوهرش و دیگران می توانند به او زکات بدهند. ولی اگر شوهرش در ضمن عقد شرط کند که مخارج او را بدهد، یا به جهت دیگری دادن مخارجش بر او واجب باشد، در صورتی که شوهر مخارج آن زن را بدهد یا زن بتواند او را مجبور کند، نمی شود به آن زن زکات داد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه زن در عقد شرط کند که شوهر او را از فلان شهر بیرون نبرد، مرد نمی تواند او را از آن شهر بیرون ببرد مگر با رضایت او.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] زنی که صیغه شده اگر فقیر باشد، شوهرش و دیگران می توانند به او زکات بدهند ولی اگر شوهرش در ضمن عقد شرط کند که مخارج او را بدهد، یا به جهت دیگری دادن مخارجش بر او واجب باشد در صورتی که بتواند مخارج آن زن را بدهد یا بتوان شوهر را مجبور کرد نمی شود به آن زن زکات داد.
- [آیت الله مظاهری] زنی که یقین دارد شوهرش در سفر مرده، اگر بعد از عدّه وفات شوهر کند و شوهر اوّل از سفر برگردد، باید از شوهر دوّم جدا شود و به شوهر اوّل حلال است، ولی اگر شوهر دوّم با او نزدیکی کرده باشد، زن باید عدّه نگهدارد و شوهر دوّم باید مهر او را مطابق زنهایی که مثل او هستند بدهد ولی خرج عدّه ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] در ازدواج موقّت بین زن و شوهر ارث نیست مگر این که در ضمن عقد شرط کنند که از یکدیگر ارث ببرند و یا فقط مرد از زن و یا فقط زن از مرد ارث ببرد؛ ولی فرزندی که از ازدواج موقّت به دنیا می‌آید، مانند فرزندان زن دائم ارث میبرد.
- [آیت الله مظاهری] وکالت عقد جایز است و هر یک از دو طرف میتواند آن را به هم بزند مگر اینکه در ضمن عقد لازمی، شرط شده باشد، مثلاً در ضمن عقد نکاح شرط کنند که زن وکیل باشد که اگر مرد نفقه نداد زن از طرف شوهر خود را طلاق دهد، که در این صورت شوهر حقّ ندارد او را عزل نماید.