یکی از مسائلی که در آموزه های دینی مورد تأکید قرار گرفته، سلام کردن مؤمنان به یکدیگر است. از این دستور مواردی استثنا شده است که از مصادیق آن، سلام کردن به غیر مسلمان است. در کتاب های فقهی، سلام کردن به غیر مسلمانان مکروه شمرده شده است: "در جواب سلام کافران، به صورت کوتاه(علیک، علیکم) اکتفا شود".[1] البته این مسئله بستگی به مقدار و میزان معاشرت مسلمانان با آنان دارد، در مواردی ممکن است برخورد خشک و غیر عاطفی با آنان صحیح نباشد و با توصیه هایی که در دین آمده است منافات داشته باشد. نمونه ایی از این سفارشات که در روایات آمده، چنین است: رسول خدا (ص) در پاسخ به یهودیانی که به جای "السلام علیکم" به حضرت، "السام علیکم" (درخواست مرگ و مرض) خطاب کردند، فرمودند: "علیک" و وقتی مواجه با ناسزا گویی و عکس العمل برخی از زنان خود در این باره شدند، او را دعوت به آرامش و مدارا کردند و فرمودند: "إِنَّ الْفُحْشَ لَوْ کَانَ مُمَثَّلًا لَکَانَ مِثَالَ سَوْءٍ، إِنَّ الرِّفْقَ لَمْ یوضَعْ عَلَی شَی‏ءٍ قَطُّ إِلَّا زَانَهُ وَ لَمْ یرْفَعْ عَنْهُ قَطُّ إِلَّا شَانَه"؛[2] اگر فحش و ناسزا را مجسم می‏کردند، مجسمه زشت و کریهی ساخته می‏شد. نرمش و ملایمت را به هر چیزی اضافه کنند مایه زینت است، نرمش و ملایمت را از هر چیزی بگیرند مایه زشتی و قباحت است. بنابراین، در مواردی که غیر مسلمانانی که سر جنگ و دشمنی با ما ندارند و از طرفی به اقتضای ضرورت، با آنان ارتباط و رفت و آمد داریم، بهتر است به گونه ای با آنان معاشرت داشته باشیم که چهره زشتی از مسلمانان و دین در ذهن آنان نقش نبندد. این پرسش پاسخ تفصیلی ندارد. [1] ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد، احکام جوانان‌، ص 182، انتشارات امیر قلم، قم، 1427‍ ق؛ طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی مع تعلیقات الفاضل، ج 1، ص 536، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، قم، بی تا.‌ [2] کلینی، محمد بن یعقوب، ج 2، ص 648، دار الکتب الإسلامیة، تهران ، 1365ش.
پاسخ ما در قبال فرد غیر مسلمانی که به ما چنین سلام کند: "السلام علیکم" چگونه باید باشد؟
یکی از مسائلی که در آموزه های دینی مورد تأکید قرار گرفته، سلام کردن مؤمنان به یکدیگر است. از این دستور مواردی استثنا شده است که از مصادیق آن، سلام کردن به غیر مسلمان است. در کتاب های فقهی، سلام کردن به غیر مسلمانان مکروه شمرده شده است: "در جواب سلام کافران، به صورت کوتاه(علیک، علیکم) اکتفا شود".[1] البته این مسئله بستگی به مقدار و میزان معاشرت مسلمانان با آنان دارد، در مواردی ممکن است برخورد خشک و غیر عاطفی با آنان صحیح نباشد و با توصیه هایی که در دین آمده است منافات داشته باشد. نمونه ایی از این سفارشات که در روایات آمده، چنین است: رسول خدا (ص) در پاسخ به یهودیانی که به جای "السلام علیکم" به حضرت، "السام علیکم" (درخواست مرگ و مرض) خطاب کردند، فرمودند: "علیک" و وقتی مواجه با ناسزا گویی و عکس العمل برخی از زنان خود در این باره شدند، او را دعوت به آرامش و مدارا کردند و فرمودند: "إِنَّ الْفُحْشَ لَوْ کَانَ مُمَثَّلًا لَکَانَ مِثَالَ سَوْءٍ، إِنَّ الرِّفْقَ لَمْ یوضَعْ عَلَی شَیءٍ قَطُّ إِلَّا زَانَهُ وَ لَمْ یرْفَعْ عَنْهُ قَطُّ إِلَّا شَانَه"؛[2] اگر فحش و ناسزا را مجسم میکردند، مجسمه زشت و کریهی ساخته میشد. نرمش و ملایمت را به هر چیزی اضافه کنند مایه زینت است، نرمش و ملایمت را از هر چیزی بگیرند مایه زشتی و قباحت است. بنابراین، در مواردی که غیر مسلمانانی که سر جنگ و دشمنی با ما ندارند و از طرفی به اقتضای ضرورت، با آنان ارتباط و رفت و آمد داریم، بهتر است به گونه ای با آنان معاشرت داشته باشیم که چهره زشتی از مسلمانان و دین در ذهن آنان نقش نبندد. این پرسش پاسخ تفصیلی ندارد.
[1] ر.ک: فاضل لنکرانی، محمد، احکام جوانان، ص 182، انتشارات امیر قلم، قم، 1427 ق؛ طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی مع تعلیقات الفاضل، ج 1، ص 536، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع)، قم، بی تا. [2] کلینی، محمد بن یعقوب، ج 2، ص 648، دار الکتب الإسلامیة، تهران ، 1365ش.
- [سایر] آیا جواب سلام ندادن، گناهان فرد سلام گوینده را به فردی که پاسخ نداده منتقل میکند؟
- [آیت الله بهجت] اگر شخصی بگوید "سلامٌ علیکم" و شخصی که در حال نماز است بگوید "السلام علیکم" نمازش باطل می شود؟
- [سایر] در نماز میخوانیم «السلام علیکم و رحمة الله و برکاته» مورد خطاب سلام، کیانند؟
- [آیت الله خوئی] اگر شخصی به نمازگزار سلام کرد و نمازگزار گفت (علیکم السلام) چگونه است؟
- [سایر] چرا در نماز سلام می دهیم؟ هدف از این سه سلام: (ایها النبی، علینا و علی عبادالله الصالحین، علیکم) چیست؟ منظور از سلام اول ظاهراً مشخص است که رسول اکرم (ص) است، اما مفهوم سلام دوم (علینا و علی عباد الله الصالحین) و سلام سوم (علیکم) چیست؟
- [سایر] سلام نمودن بر امام حسین(علیه السلام) «السلام علیک یا...» در زیارات ایشان به چه معنی است؟ و آیا ایشان پاسخ سلام را می دهند؟
- [سایر] اگر برای سلام نماز فقط جمله (السلام علیکم و رحمةاللّه و برکاته) بگوییم، کافی است، یا دو سلام قبلی هم لازم است؟
- [سایر] سلام علیکم ولادت باسعادت امام هادی علیه السلام رابرشماو تمامی محبان اهل بیت تبریک وتهنیت عرض میکنم. امیرالمومنین علیه السلام فرمودند:ارزش هر شخصی دانش اوست. منظور آقا امیرالمومنین از دانش دقیقا چیه؟
- [سایر] سلام علیکم، چند پیشنهاد: 1- در پاسخ به خانم \"زهرا ن\" و امثالهم از ضیق وقت واینکه شما تنها یک نفر هستید، صحبت کردید. خیلی سختست که باور کنم شما طلابی را زیر دستتان ندارید که بخواهند به شما در پاسخ دادن به سوالات کمک کنند!!! قطعا پاسخ آنها هم مشابه پاسخهای شما خواهد بود، چرا که آنها هم مثل خودتان طلبه هستند و با رویکرد دینی پاسخ میدهند. در پاسخ به سوال میتوانند اسم خودشان را بعنوان پاسخ دهنده ذکر کنند. اگر مخالفید، نظر سنجی کنید. بنظرم تحمل بی پاسخی خیلی سختست. 2- در قسمت درج پیام، قسمتی برای نوشتن \"عنوان پیام\" باشد، چون کمک میکند که اگر شخصی دنبال خلاصه برنامه، پیگیری و ... جستجو میکند سریعتر آنرا پیدا کند. 3- در پاسخ به سوالات خیلی کم از \" / یا علی\" استفاد کردید، قبلاقبلا ها همه پاسخها آخرش \"/ یا علی\" داشت، نداشت؟؟؟ با تشکر/ یا علی (ع) مدد ...
- [آیت الله مکارم شیرازی] لطفا به سوالات زیر پاسخ فرمایید : 1- آیا می توان فرد بهایی را در قبرستان مسلمانان دفن نمود ؟ اگر دفن شده باشد چه باید کرد ؟ 2- آیا می توان فرد غیر مسلمانی را در قبرستان مسلمانان دفن نمود؟ اگر دفن شده باشد چطور ؟ 3- آیا دفن کردن فرد مسلمان در قبرستان سایر ادیان مانند اهل کتاب یا کفار ، صحیح است ؟ اگر دفن شده باشد چطور ؟
- [آیت الله نوری همدانی] در حال نماز ، انسان نباید به دیگری سلام کند واگر دیگری به ا و سلام کند ، باید طوری جواب دهد که سلام مقدم باشد مثلاً بگوید (السلامُ علیکُم ) یا (سلام علیکُم ) و نباید (علیکمِ السلامُ ) بگوید .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در حال نماز، انسان نباید به دیگری سلام کند و اگر دیگری به او سلام کند باید طوری جواب دهد که سلام مقدّم باشد مثلاً بگوید: (اَلسّلامُ عَلَیْکُم) یا (سَلام عَلَیْکم)و نباید (عَلَیْکُمُ السَّلامُ) بگوید.
- [امام خمینی] در حال نماز انسان نباید به دیگری سلام کند و اگر دیگری به او سلام کند باید طوری جواب دهد که سلام مقدم باشد مثلا بگوید: (السلام علیکم ) یا (سلام علیکم ) و نباید (علیکم السلام ) بگوید.
- [آیت الله سیستانی] در حال نماز ، انسان نباید به دیگری سلام کند ، و اگر دیگری به او سلام کند ، باید جواب دهد ، ولی جواب باید مثل سلام باشد ، یعنی نباید بر اصل سلام اضافه داشته باشد ، مثلاً نباید در جواب بگوید : (سلام علیکم و رحمة اللّه و برکاته) ، بلکه بنابر احتیاط لازم نباید لفظ (علیکم) یا (علیک) بر لفظ سلام در جواب مقدم بدارد ، اگر آن کسی که سلام کرده اینچنین نکرده باشد ، بلکه احتیاط مستحب آن است که جواب کاملاً همانطور که او سلام کرده باشد ، مثلاً اگر گفته (سلام علیکم) در جواب بگوید : (سلام علیکم) ، و اگر گفته (السلام علیکم) بگوید : (السلام علیکم) ؛ و اگر گفته (سلام علیک) بگوید : (سلام علیک) . ولی در جواب (علیکم السلام) میتواند (علیکم السلام) یا (السلام علیکم) یا (سلام علیکم) بگوید .
- [آیت الله وحید خراسانی] در حال نماز انسان نباید به دیگری سلام کند و اگر دیگری به او سلام کند باید همان طور که او سلام کرده جواب دهد مثلا اگر گفته سلام علیکم در جواب بگوید سلام علیکم مگر در جواب علیکم السلام که بنابر احتیاط واجب باید بگوید سلام علیکم
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در حال نماز، انسان نباید به دیگری سلام کند، و اگر دیگری به او سلام کند، باید همان طور که او سلام کرده جواب دهد، مثلاً اگر گفته: "سَلامٌ عَلَیْکُمْ" در جواب بگوید: "سَلامٌ عَلَیْکُمْ" ولی در جواب "عَلَیْکُمُ السَّلامُ" باید بگوید: "سَلامٌ عَلَیْکُمْ".
- [آیت الله بروجردی] در حال نماز انسان نباید به دیگری سلام کند و اگر دیگری به او سلام کند باید همان طور که او سلام کرده جواب دهد، مثلاً اگر گفته (سَلامٌ عَلَیکُم) در جواب بگوید:(سَلامٌ عَلَیکُم)؛ ولی در جوابِ (عَلَیکُمُ السَّلام) باید بگوید، (سَلامٌ عَلَیکُم).
- [آیت الله سبحانی] در حال نماز، انسان نباید به دیگری سلام کند و اگر دیگری به او سلام کند، باید طوری جواب دهد که سلام مقدم باشد مثلاً بگوید (سلام علیکم) و نباید (علیکم السلام) بگوید.
- [آیت الله مکارم شیرازی] نمازگزار نباید در حال نماز به دیگری سلام کند، ولی اگر دیگری به او سلام کند جواب او واجب است، اما جواب باید مانند سلام باشد، مثلاً اگر گفت: (السلام علیْک) در جواب بگوید (السلام علیْک) و اگر بگوید (سلامٌ علیْکمْ) در جواب بگوید (سلامٌ علیْکمْ)، حتی اگر بگوید (سلام) در جواب باید بگوید (سلام).
- [آیت الله مکارم شیرازی] نمازگزار نباید در حال نماز به دیگری سلام کند، ولی اگر دیگری به او سلام کند جواب او واجب است، اما جواب باید مانند سلام باشد، مثلاً اگر گفت: (السلام علیْک) در جواب بگوید (السلام علیْک) و اگر بگوید (سلامٌ علیْکمْ) در جواب بگوید (سلامٌ علیْکمْ)، حتی اگر بگوید (سلام) در جواب باید بگوید (سلام).