مراجع عظام تقلید، نماز و روزۀ افرادی که به موجب شغل، سفر می‌کنند را تمام می‌دانند. اما در این باره که تعداد سفرهای این افراد چه مقدار باشد تا نمازشان کامل شود، اختلاف نظر دارند و حداقل، آن را هر ده روز یک بار می‌دانند. پس بر فرض سؤال، گرچه اقتضای شغل شما سفر کردن است، اما چون تعداد روزهای آن کم می‌باشد، در روزهای که به سفر می روید نمازتان شکسته و از روزه گرفتن باید خودداری کنید، مگر این که تا قبل از اذان ظهر به وطن خود یا جایی که قصد دارید حداقل ده روز بمانید برسید. ضمائم: حضرت آیت الله خامنه ای (دامت برکاته): اگر فاصله وطن فعلی شما تا محل کارتان 5/22 کیلو متر یا بیشتر باشد و شما حداقل هفته ای یک بار یا هر ده روز یک بار به آنجا می روید به عنوان دائم السفر(کسی که شغل او در سفر است)، نمازتان کامل و روزه گرفتن شما صحیح است.[1] حضرت آیت الله سیستانی (دامت برکاته): عنوان کثیر السفر بر کسی صدق می‌کند که حداقل در هفته سه روز یا در ماه ده روز در مسافرت باشد و تصمیم بر ادامهی این وضع برای حداقل شش ماه در سال و یا سه ماه در دو سال به بالا داشته باشد (البته در ماه اوّل باید احتیاطاً بین شکسته و تمام جمع کند)، ولی کسی که در هفته یک روز در سفر است عنوان کثیر السفر بر او صدق نمی‌کند و اگر در هفته دو روز در سفر باشد بنا بر احتیاط واجب هم شکسته بخواند هم تمام.[2] حضرت آیت الله سبحانی (دامت برکاته): هرگاه فردی به طور مرتب در هر هفته یا ده روز دو روز به سفر می‌رود و به وطن برمی‌گردد و این کار دو ماه ادامه پیدا کند، باید نماز خود را تمام بخواند و روزه بگیرد. البته در سفر اول، حکم مسافر دارد و در سفر دوم احتیاط کند (نماز را هم تمام و هم شکسته بخواند) و در سفر سوم به بعد، نماز او تمام است.[3] حضرت آیت الله صافی گلپایگانی (رحمةالله علیه): دائم السفر یعنی کسی که بدون توقف ده روز در یکجا (وطن و یا غیر وطن) مسافرت کند و معلم و یا محصّل که شغل او در سفر است و هر هفته به شهر یا روستای خود برمی‌گردد،نماز او تمام و روزه او [حتی در مسیر راه] صحیح است.[4] حضرت آیت الله مکارم شیرازی (دامت برکاته): چنانچه حداقل دو ماه و هر ماه سه روز درهفته در رفت و آمد باشید (در ماه 12 روز)، در حکم کثیرالسفر هستید و نماز و روزهی شما در بین راه و محل کار کامل است در غیر این صورت شکسته می‌باشد.[5] حضرت آیت الله بهجت (رحمةالله علیه): کثیرالسّفر کسی است که غالباً در کمتر از ده روز به حدّ مسافت شرعی رفت و آمد کند. به حدّی که عرفاً مصداق کثیر السّفر شود.[6] حضرت آیت الله تبریزی (رحمةالله علیه): چنانچه برای کار که مدت آن دو ماه یا بیشتر باشد بین محل کار و وطن به اندازهی مسافت شرعی حداقل هفته‌ای یک بار تردد کند نمازش در این سفرها تمام و روزه‌اش صحیح است.[7] حضرت آیت الله گلپایگانی (رحمةالله علیه): در صورتی که تصمیم دارد در مدّت قابل اعتنائی هر هفته، مسافرت مزبور را ادامه دهد، حکم دائم السّفر را دارد و روزه و نمازش کامل است.[8] [1] . بر گرفته از نمایه 9153. [2] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج ‌1، ص 704، دفتر انتشارات اسلامی ، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ سایت معظم له، به نشانی: www.sistani.org/index.php?p=827020&id=915&perpage=32#12834 . [3] . بر گرفته از سایت آیت الله سبحانی. [4] . صافی گلپایگانی، لطف الله، جامع الأحکام، ج‌1، ص 114 و 116، انتشارات حضرت معصومه سلام الله علیها، قم، چهارم، 1417 ه‍ ق. [5] . استفتا از دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی)، توسط سایت اسلام کوئست؛ بر گرفته از نمایه 16403. [6] . بهجت، محمد تقی، استفتاءات، ج‌2، ص 425، دفتر حضرت آیة الله بهجت، قم، اول، 1428 ه‍ ق. [7] . تبریزی، جواد، استفتاءات جدید، ج ‌2، ص 81، قم، چاپ اول، بی تا. [8] . گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج ‌1، ص 212، دار القرآن الکریم، قم، چاپ دوم، 1409ق.
با عرض سلام خدمت شما، اگر در ماه رمضان انسان یک یا چند روز در جایی کار کند که از شهر محل زندگیش 8 فرسخ یا بیشتر دور باشد؛ یعنی صبح سر کار برود و ساعت 3 بعدازظهر به خانه برگردد و نماز ظهرش را در خانه بخواند، آیا باید روزه اش را بگیرد؟
مراجع عظام تقلید، نماز و روزۀ افرادی که به موجب شغل، سفر میکنند را تمام میدانند. اما در این باره که تعداد سفرهای این افراد چه مقدار باشد تا نمازشان کامل شود، اختلاف نظر دارند و حداقل، آن را هر ده روز یک بار میدانند. پس بر فرض سؤال، گرچه اقتضای شغل شما سفر کردن است، اما چون تعداد روزهای آن کم میباشد، در روزهای که به سفر می روید نمازتان شکسته و از روزه گرفتن باید خودداری کنید، مگر این که تا قبل از اذان ظهر به وطن خود یا جایی که قصد دارید حداقل ده روز بمانید برسید.
ضمائم:
حضرت آیت الله خامنه ای (دامت برکاته):
اگر فاصله وطن فعلی شما تا محل کارتان 5/22 کیلو متر یا بیشتر باشد و شما حداقل هفته ای یک بار یا هر ده روز یک بار به آنجا می روید به عنوان دائم السفر(کسی که شغل او در سفر است)، نمازتان کامل و روزه گرفتن شما صحیح است.[1]
حضرت آیت الله سیستانی (دامت برکاته):
عنوان کثیر السفر بر کسی صدق میکند که حداقل در هفته سه روز یا در ماه ده روز در مسافرت باشد و تصمیم بر ادامهی این وضع برای حداقل شش ماه در سال و یا سه ماه در دو سال به بالا داشته باشد (البته در ماه اوّل باید احتیاطاً بین شکسته و تمام جمع کند)، ولی کسی که در هفته یک روز در سفر است عنوان کثیر السفر بر او صدق نمیکند و اگر در هفته دو روز در سفر باشد بنا بر احتیاط واجب هم شکسته بخواند هم تمام.[2]
حضرت آیت الله سبحانی (دامت برکاته):
هرگاه فردی به طور مرتب در هر هفته یا ده روز دو روز به سفر میرود و به وطن برمیگردد و این کار دو ماه ادامه پیدا کند، باید نماز خود را تمام بخواند و روزه بگیرد. البته در سفر اول، حکم مسافر دارد و در سفر دوم احتیاط کند (نماز را هم تمام و هم شکسته بخواند) و در سفر سوم به بعد، نماز او تمام است.[3]
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی (رحمةالله علیه):
دائم السفر یعنی کسی که بدون توقف ده روز در یکجا (وطن و یا غیر وطن) مسافرت کند و معلم و یا محصّل که شغل او در سفر است و هر هفته به شهر یا روستای خود برمیگردد،نماز او تمام و روزه او [حتی در مسیر راه] صحیح است.[4]
حضرت آیت الله مکارم شیرازی (دامت برکاته):
چنانچه حداقل دو ماه و هر ماه سه روز درهفته در رفت و آمد باشید (در ماه 12 روز)، در حکم کثیرالسفر هستید و نماز و روزهی شما در بین راه و محل کار کامل است در غیر این صورت شکسته میباشد.[5]
حضرت آیت الله بهجت (رحمةالله علیه):
کثیرالسّفر کسی است که غالباً در کمتر از ده روز به حدّ مسافت شرعی رفت و آمد کند. به حدّی که عرفاً مصداق کثیر السّفر شود.[6]
حضرت آیت الله تبریزی (رحمةالله علیه):
چنانچه برای کار که مدت آن دو ماه یا بیشتر باشد بین محل کار و وطن به اندازهی مسافت شرعی حداقل هفتهای یک بار تردد کند نمازش در این سفرها تمام و روزهاش صحیح است.[7]
حضرت آیت الله گلپایگانی (رحمةالله علیه):
در صورتی که تصمیم دارد در مدّت قابل اعتنائی هر هفته، مسافرت مزبور را ادامه دهد، حکم دائم السّفر را دارد و روزه و نمازش کامل است.[8] [1] . بر گرفته از نمایه 9153. [2] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج 1، ص 704، دفتر انتشارات اسلامی ، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ سایت معظم له، به نشانی: www.sistani.org/index.php?p=827020&id=915&perpage=32#12834 . [3] . بر گرفته از سایت آیت الله سبحانی. [4] . صافی گلپایگانی، لطف الله، جامع الأحکام، ج1، ص 114 و 116، انتشارات حضرت معصومه سلام الله علیها، قم، چهارم، 1417 ه ق. [5] . استفتا از دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی)، توسط سایت اسلام کوئست؛ بر گرفته از نمایه 16403. [6] . بهجت، محمد تقی، استفتاءات، ج2، ص 425، دفتر حضرت آیة الله بهجت، قم، اول، 1428 ه ق. [7] . تبریزی، جواد، استفتاءات جدید، ج 2، ص 81، قم، چاپ اول، بی تا. [8] . گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج 1، ص 212، دار القرآن الکریم، قم، چاپ دوم، 1409ق.
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی که در ماه رمضان صبح از وطن خود به جائیکه بیشتر از چهار فرسخ است برود و قبل از ظهر همان روز به وطن خود بر گردد، روزه این شخص چگونه است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی بعداز تحقیق یقین کرده که فاصله محل کار تا وطن او کمتر از 8 فرسخ می باشد، لذا نماز خود را تمام خوانده و روزه هم گرفته است و بعد از مدتی متوجه شدکه اشتباه کرده است و مسافت بیش از 8 فرسخ بوده است، وظیفه او نسبت به نمازهایی که تمام خوانده و روزه های که گرفته چیست؟
- [آیت الله بهجت] شخصی بعد از تحقیق، یقین کرده که فاصله ی محل کار تا وطن او کمتر از 8 فرسخ می باشد؛ لذا نماز خود را تمام خوانده و روزه هم گرفته است و بعد از مدتی متوجه شده که اشتباه کرده است و مسافت، بیش از 8 فرسخ بوده است. وظیفه ی او نسبت به نمازهایی که تمام خوانده و روزه هایی که گرفته چیست؟ در صورت عکس این قضیه که یقین داشت بیش از 8 فرسخ فاصله داشته و شکسته خوانده و بعدا معلوم شده که کمتر از 8 فرسخ فاصله داشته وظیفه اش چیست؟
- [آیت الله بهجت] شخصی به قصد تبلیغ به شهری سفر می کند و در همان شهر، محل تبلیغی فراهم می شود. سپس با قصد اقامت، روزه و نمازش را ادا می کند. ولی بعد از یکی دو روز محل دیگری به او پیشنهاد می شود که تقریبا 18 کلیومتر با محل اقامتش فاصله دارد و باید هر روز این مسیر را برود و برگردد و حدود 3 ساعت نیز طول می کشد، در این صورت نماز و روزه اش چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] فردی به عنوان نیروی رسمی، در سپاه پاسداران مشغول به کار است. تکلیف وی در موارد ذیل چیست؟ الف. سفر، مقدمه شغل اوست؛ یعنی فاصله بین محلّ کار و شهری که در آن زندگی میکند، به اندازه مسافت شرعی است. اگر او بخواهد هفتهای یک بار بین شهر خود و محلّ کار رفت و آمد نماید، چه باید بکند؟ ب. اگر ساعت یازده از محلّ کار خارج شود و در بین راه، اذان گفته شود و بخواهد نماز بخواند، قصر بخواند یا کامل؟ ج. اگر ساعت یازده از محلّ کار خارج و به منظور کار شخصی، به مقصد شهر دیگری که فاصلهاش بیشتر از مسافت شرعی است، حرکت کند، تکلیفش چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] من در حوزه علمیه رضویه لامرد تحصیل میکنم و در ماه مبارک رمضان، دور از وطن خود که فاصله آن بیش از چهار فرسخ از محلّ تحصیل است، به سر میبرم. با توجه به این که سال اول تحصیل من در این حوزه است، آیا این جا وطن دوم من محسوب میشود یا خیر؟ و حکم نماز و روزهام چیست؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که از محل کارش که فاصلهای بیش از حد شرعی با وطن او دارد، به مسافرتی بیش از هشت فرسخ میرود و فردا به محل کار خود بر میگردد، آیا قبل از اینکه از محل کار خود به وطنش برود، نماز او کامل است یا شکسته و روزه او صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که به واسطه شغل خود در هفته چند بار باید به مأموریت برون شهری که بیش از چهار فرسخ است، برود، آیا میتواند نماز خود را تمام بخواند و روزه ماه مبارک رمضان را بگیرد؟ در صورتی که روزهای مأموریت و تعداد روزها در هفته منظم نباشد، فرقی در حکم میکند؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه شخصی املاکی را اجاره کند به مدّت پنج سال مثلاً و این املاک پنج قلعه و ده میباشد و این قلعه جات بین هر یک قریب دو فرسخ و سه فرسخ مسافت دارد و محل اقامه را در یکی از آنها قرار میدهد و همه روزه باید برود سَرِ این املاک سرکشی کند، یا شب در آن جا میماند یا همان روز بر میگردد، در این صورت تکلیف نماز و روزه این شخص چیست؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی در ماه مبارک رمضان، پیش از اذان صبح، در خواب جنب شود (و یا نزدیکی انجام دهد)، اما به دلیل کمروئی و شرم از خانواده، غسل جنابت را تا پیش از اذان صبح انجام ندهد، آیا می تواند با تیمم روزه بگیرد، نماز صبح بخواند و چند ساعت بعد (بعد از طلوع آفتاب) غسل کند؟ آیا این روزه صحیح است؟ آیا مرتکب گناه می شود؟
- [امام خمینی] اگر شهر دیوار دارد باید ابتدای هشت فرسخ را از دیوار شهر حساب کند، و اگر دیوار ندارد باید از خانه های آخر شهر حساب نماید. شرط دوم: آنکه از اول مسافرت قصد هشت فرسخ را داشته باشد، پس اگربه جایی که کمتر از هشت فرسخ است مسافرت کند و بعد از رسیدن به آن جا قصد کند جایی برود که با مقداری که آمده هشت فرسخ شود، چون از اول قصد هشت فرسخ را نداشته باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر بخواهد از آن جا هشت فرسخ برود یا چهار فرسخ برود و به وطنش یا به جایی که می خواهد ده روز بماند برگردد باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] مبدأ محاسبه هشت فرسخ، آخرین ساختمانهای شهر است و فرقی در این جهت بین بلاد صغیره و کبیره (شهرهای کوچک و بزرگ) نیست، مگر آن که محلّههای یک شهر بزرگ به گونهای از یکدیگر دور و جدا باشند که عرفا چند محل حساب شوند، به گونهای که اگر شخصی از یک محلّه به محلّه دیگر برود، بگویند: (مسافرت کرده است) که در این صورت مبدأ محاسبه هشت فرسخ از آخر محلهای است که وطن او محسوب میشود. * شرط دوم: آن که از اوّل مسافرت قصد هشت فرسخ را داشته باشد؛ پس اگر به جایی که کمتر از هشت فرسخ است مسافرت کند و بعد از رسیدن به آنجا قصد کند به جایی برود که با مقداری که آمده هشت فرسخ شود، چون از اوّل قصد هشت فرسخ را نداشته، باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر بخواهد از آنجا هشت فرسخ برود یا حداقل چهار فرسخ برود و چهار فرسخ برگردد، باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر شهر دیوار دارد، باید ابتدای هشت فرسخ را از دیوار شهر حساب کند، و اگر دیوار ندارد، باید از خانههای آخر شهر حساب نماید. شرط دوم آن که از اوّل مسافرت قصد هشت فرسخ را داشته باشد، پس اگر به جاییکه کمتر از هشت فرسخ است مسافرت کند و بعد از رسیدن به آنجا قصد کند جایی برود تا مقداری که آمده هشت فرسخ شود، چون از اوّل قصد هشت فرسخ را نداشته، باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر بخواهد از آنجا هشت فرسخ برود، یا چهار فرسخ برود و برگردد باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله بهجت] اگر شهر دیوار دارد، باید ابتدای مسافت را از دیوار شهر حساب کند، و اگر دیوار ندارد، باید از خانههای آخر شهر حساب نماید. شرط دوم: از اول مسافرت، قصد هشت فرسخ را داشته باشد، پس اگر به جایی که کمتر از هشت فرسخ است مسافرت کند و بعد از رسیدن به آنجا قصد کند جایی برود که با مقداری که آمده هشت فرسخ شود، چون از اول قصد هشت فرسخ را نداشته، باید نماز را تمام بخواند، ولی اگر بخواهد از آنجا هشت فرسخ برود یا چهار فرسخ برود و به وطنش یا به جایی که میخواهد ده روز بماند برگردد باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله خوئی] اگر بعد از آنکه چهار فرسخ، مردد شود که بقیه هشت فرسخ را برود یا بدون ده روز در جائی بماند به محل خود برگردد، چه در موقعی که مردد است راه برود یا نرود، باید نماز را شکسته بخواند، چه آنکه بعداً تصمیم بگیرد که بقیّة راه را برود یا برگردد.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر بعد از آنکه چهار فرسخ رفت مردد شود که بقیه هشت فرسخ را برود یا بدون اینکه ده روز در جائی بماند به محل خود برگردد چه در موقعی که مردد است راه برود یا نرود؛ باید نماز را شکسته بخواند؛ چه آنکه بعدا تصمیم بگیرد که بقیه راه را برود یا اینکه برگردد.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بعد از ان که چهار فرسخ برود مردد شود که بقیه هشت فرسخ را برود یا این که به محل خود برگردد ولی احتمال این را بدهد که در محل تردید یا جای دیگر ده روز توقف نماید اگرچه تصمیم بگیرد که بدون ماندن ده روز بقیه راه را برود در این صورت باید نماز را تمام بخواند و اگر تصمیمش بعد از تردید این باشد که هشت فرسخ دیگر برود یا چهار فرسخ برود و چهار فرسخ برگردد از وقتی شروع به رفتن نماید نمازش شکسته است
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر شهر دیوار دارد؛ باید ابتدای هشت فرسخ را از دیوار شهر حساب کند و اگر دیوار ندارد؛ باید از خانه های آخر شهر حساب نماید. شرط دوم - آنکه از اول مسافرت قصد هشت فرسخ را داشته باشد؛ پس اگر به جائی که کمتر از هشت فرسخ است مسافرت کند و بعد از رسیدن به آنجا قصد کند جائی برود که با مقداری که آمده هشت فرسخ شود؛ چون از اول قصد هشت فرسخ را نداشته؛ باید نماز را تمام بخواند. ولی اگر بخواهد از آنجا هشت فرسخ برود؛ یا چهار فرسخ برود و چهار فرسخ دیگر به وطنش یا محلی که می خواهد ده روز در آنجا بماند برگردد؛ باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که برای رفتن به محلی که هشت فرسخ است سفر می کند اگر بعد از ان که چهار فرسخ رفت مردد شود که بقیه هشت فرسخ را برود یا بدون این که ده روز در جایی بماند به محل خود برگردد باید نماز را شکسته بخواند چه در موقعی که مردد است راه برود یا نرود و چه ان که بعد تصمیم بگیرد که بقیه راه را برود یا برگردد
- [آیت الله سبحانی] اگر شهر دیوار دارد، باید ابتدای هشت فرسخ را از دیوار شهر حساب کند و اگر دیوار ندارد، باید از خانه های آخر شهر حساب نماید ولی انتهای هشت فرسخ را همان نقطه ای حساب کند که می خواهد برود خواه آن نقطه اول شهر یا وسط و یا آخر آن باشد. شرط دوم: قصد هشت فرسخ از آغاز سفر شرط دوم این است که از اول مسافرت قصد هشت فرسخ را داشته باشد، پس اگر به جائی که کمتر از هشت فرسخ است مسافرت کند و بعد از رسیدن به آنجا قصد کند جائی برود که با مقداری که آمده هشت فرسخ شود، چون از اول قصد هشت فرسخ را نداشته، باید نماز را تمام بخواند. ولی اگر بخواهد از آنجا به مقدار هشت فرسخ مسافرت کند باید نماز را شکسته بخواند و همچنین است حکم برگشت به وطن اگر هشت فرسخ باشد، باید نماز را شکسته بخواند.