خواب
خواب مقابل بیداری است. از آن به مناسبت در بسیاری از باب های عبادات و معاملات سخن رفته است.
دلایل فقهی این‌که خواب وضو را باطل می‌کند چیست؟
طهارت شرعی دارای اقسام سه‌گانه است[1] که وضو یکی از آنها[2] و به عنوان مقدمه شرعی و عقلی برای نماز است.[3] اموری وضو را باطل می‌کنند که یکی از این موارد، خواب است. البته به شرط آن‌که بر گوش و چشم غلبه پیدا کرده، گوش نشنود و چشم نبیند.[4] دلیل این‌که خواب -با شرط گفته شده- وضو را باطل می‌کند، روایاتی است که از امامان معصوم(ع) به ما رسیده و فقها نیز به آن استدلال نموده‌اند.[5] در این‌جا به برخی از آنها به عنوان نمونه اشاره می‌شود. 1. از امام صادق(ع) پرسیده شد که آیا خواب، وضو را باطل می‌کند؟ امام(ع) در پاسخ فرمود: «بله، هنگامی که خواب بر گوش غلبه کند و شخص صدا را نشنود موجب شکستن و باطل شدن وضو می‌شود».[6] همچنین آن حضرت فرمود: «تنها حدث وضو را باطل می‌کند و خواب هم حدث است».[7] ‌ 2. از امام رضا(ع) سؤال شد که، مردی بر پُشت مرکبش به خواب رفته، آیا وضویش باطل است؟ امام فرمود: «اگر خوابش به گونه‌ای باشد که هشیاری او را از بین برده باشد، وضویش باطل است و هنگامی که بیدار شد باید دوباره وضو بگیرد».[8] [1] . غسل، وضو و تیمم. [2] . شهید ثانی، زین الدین بن علی‌، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، شارح: کلانتر، سید محمد، ج 1، ص 316 و 317، کتابفروشی داوری‌، قم، چاپ اول، 1410ق. [3] . سبحانی، جعفر، مصادر الفقه الإسلامی و منابعه، ص 164، دار الأضواء، بیروت، چاپ اول، 1419ق. [4] . برگرفته از نمایه «مبطلات وضو و غسل»، سؤال 3867. [5] . شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج 1، ص 6،‌ دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق؛ نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، ج 2، ص 7، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1415ق؛ همدانی، آقا رضا بن محمد هادی‌، مصباح الفقیه،‌ محقق و مصحح: باقری، محمد، نوری، نورعلی، میرزایی، محمد، جعفریان، سید نور الدین، ج 2، ص 21، مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی، قم، چاپ اول، 1416ق.‌ [6] . شیخ طوسی‏، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، محقق و مصحح: موسوی خرسان، حسن، ج 1، ص 80، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1390ق؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 1، ص 254، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، 1409ق. [7] . الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، ج 1، ص 79. [8] . وسائل الشیعة، ج 1، ص 252 و 253.
طهارت شرعی دارای اقسام سه‌گانه است[1] که وضو یکی از آنها[2] و به عنوان مقدمه شرعی و عقلی برای نماز است.[3] اموری وضو را باطل می‌کنند که یکی از این موارد، خواب است. البته به شرط آن‌که بر گوش و چشم غلبه پیدا کرده، گوش نشنود و چشم نبیند.[4] دلیل این‌که خواب -با شرط گفته شده- وضو را باطل می‌کند، روایاتی است که از امامان معصوم(ع) به ما رسیده و فقها نیز به آن استدلال نموده‌اند.[5] در این‌جا به برخی از آنها به عنوان نمونه اشاره می‌شود. 1. از امام صادق(ع) پرسیده شد که آیا خواب، وضو را باطل می‌کند؟ امام(ع) در پاسخ فرمود: «بله، هنگامی که خواب بر گوش غلبه کند و شخص صدا را نشنود موجب شکستن و باطل شدن وضو می‌شود».[6] همچنین آن حضرت فرمود: «تنها حدث وضو را باطل می‌کند و خواب هم حدث است».[7] ‌ 2. از امام رضا(ع) سؤال شد که، مردی بر پُشت مرکبش به خواب رفته، آیا وضویش باطل است؟ امام فرمود: «اگر خوابش به گونه‌ای باشد که هشیاری او را از بین برده باشد، وضویش باطل است و هنگامی که بیدار شد باید دوباره وضو بگیرد».[8] [1] . غسل، وضو و تیمم. [2] . شهید ثانی، زین الدین بن علی‌، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، شارح: کلانتر، سید محمد، ج 1، ص 316 و 317، کتابفروشی داوری‌، قم، چاپ اول، 1410ق. [3] . سبحانی، جعفر، مصادر الفقه الإسلامی و منابعه، ص 164، دار الأضواء، بیروت، چاپ اول، 1419ق. [4] . برگرفته از نمایه «مبطلات وضو و غسل»، سؤال 3867. [5] . شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج 1، ص 6،‌ دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق؛ نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، ج 2، ص 7، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1415ق؛ همدانی، آقا رضا بن محمد هادی‌، مصباح الفقیه،‌ محقق و مصحح: باقری، محمد، نوری، نورعلی، میرزایی، محمد، جعفریان، سید نور الدین، ج 2، ص 21، مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی، قم، چاپ اول، 1416ق.‌ [6] . شیخ طوسی‏، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، محقق و مصحح: موسوی خرسان، حسن، ج 1، ص 80، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1390ق؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 1، ص 254، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، 1409ق. [7] . الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، ج 1، ص 79. [8] . وسائل الشیعة، ج 1، ص 252 و 253.
پاسخ:
طهارت شرعی دارای اقسام سه‌گانه است[1] که وضو یکی از آنها[2] و به عنوان مقدمه شرعی و عقلی برای نماز است.[3] اموری وضو را باطل می‌کنند که یکی از این موارد، خواب است. البته به شرط آنکه بر گوش و چشم غلبه پیدا کرده، گوش نشنود و چشم نبیند.[4] دلیل این‌که خواب -با شرط گفته شده- وضو را باطل می‌کند، روایاتی است که از امامان معصوم(ع) به ما رسیده و فقها نیز به آن استدلال نموده‌اند.[5] در این‌جا به برخی از آنها به عنوان نمونه اشاره می‌شود. 1. از امام صادق(ع) پرسیده شد که آیا خواب، وضو را باطل می‌کند؟ امام(ع) در پاسخ فرمود: «بله، هنگامی که خواب بر گوش غلبه کند و شخص صدا را نشنود موجب شکستن و باطل شدن وضو می‌شود».[6] همچنین آن حضرت فرمود: «تنها حدث وضو را باطل می‌کند و خواب هم حدث است».[7] 2. از امام رضا(ع) سؤال شد که، مردی بر پُشت مرکبش به خواب رفته، آیا وضویش باطل است؟ امام فرمود: «اگر خوابش به گونه‌ای باشد که هشیاری او را از بین برده باشد، وضویش باطل است و هنگامی که بیدار شد باید دوباره وضو بگیرد».[8] [1] . غسل، وضو و تیمم. [2] . شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، شارح: کلانتر، سید محمد، ج 1، ص 316 و 317، کتابفروشی داوری، قم، چاپ اول، 1410ق. [3] . سبحانی، جعفر، مصادر الفقه الإسلامی و منابعه، ص 164، دار الأضواء، بیروت، چاپ اول، 1419ق. [4] . برگرفته از نمایه «مبطلات وضو و غسل»، سؤال 3867. [5] . شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج 1، ص 6، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق؛ نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، ج 2، ص 7، مؤسسه آل البیت(ع)، قم، چاپ اول، 1415ق؛ همدانی، آقا رضا بن محمد هادی، مصباح الفقیه، محقق و مصحح: باقری، محمد، نوری، نورعلی، میرزایی، محمد، جعفریان، سید نور الدین، ج 2، ص 21، مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی، قم، چاپ اول، 1416ق. [6] . شیخ طوسی، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، محقق و مصحح: موسوی خرسان، حسن، ج 1، ص 80، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1390ق؛ شیخ حرّ عاملی، وسائل الشیعة، ج 1، ص 254، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، 1409ق. [7] . الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، ج 1، ص 79. [8] . وسائل الشیعة، ج 1، ص 252 و 253.
- [سایر] خواب در چه حدی وضو را باطل می‌کند؟
- [سایر] خواب در چه حدی وضو را باطل می‌کند؟<BR>
- [آیت الله بهجت] خواب در چه حدّی وضو را باطل می کند؟
- [سایر] آیا ترشحات معمولی خانمها، وضو را باطل می‌کند؟
- [سایر] دلایل شیعه درباره روش وضو چیست؟
- [سایر] آیا اگر مقلّدی از دلایل عقلی و نقلی و برهان های مسئله خاص فقهی سؤال کند مرجع تقلید موظّف به ارایه دلایل می باشد (یعنی مرجع موظّف به ارائه احادیث مرتبط می باشد)؟
- [سایر] آیا ترشحات معمولی خانمها، وضو را باطل می‌کند؟<BR>
- [سایر] آیا شستن سه بار صورت و دست‌ها، وضو را باطل می‌کند؟
- [سایر] آیا شستن سه بار صورت و دست، وضو را باطل می‌کند؟
- [سایر] منابعی ارائه دهید مبنی بر این‌که برخی از یاران امامان معصوم(ع) و خود امامان هدایایی را از خلفا دریافت کرده‌اند و حکم فقهی آن چیست؟
- [آیت الله مظاهری] چیزهایی که وضو را باطل می‌کند، تیمّم را هم باطل می‌کند.
- [آیت الله خوئی] چیزهایی که وضو را باطل می‌کند، تیمم بدل از وضو را هم باطل می‌کند، و چیزهائی که غسل را باطل مینماید، تیمم بدل از غسل را هم باطل مینماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] چیزهایی که وضو را باطل می‌کند، تیمم بدل از وضو را هم باطل می‌کند؛ و چیزهایی که غسل را باطل مینماید، تیمم بدل از غسل را هم باطل مینماید.
- [آیت الله بروجردی] چیزهایی که وضو را باطل می‌کند، تیمّم بدل از وضو را هم باطل می‌کند و چیزهایی که غسل را باطل مینماید، تیمّم بدل از غسل را هم باطل مینماید.
- [آیت الله سیستانی] چیزهائی که وضو را باطل می‌کند ، تیمم بدل از وضو را هم باطل می‌کند ، و چیزهائی که غسل را باطل مینماید ، تیمم بدل از غسل را هم باطل مینماید .
- [آیت الله بروجردی] اگر خون استحاضه در باطن باشد و بیرون نیاید، وضو و غسل باطل نمیشود و اگر بیرون بیاید هر چند کم باشد، وضو و غسل را باطل می‌کند.
- [آیت الله مظاهری] اگر بدل از غسل تیمّم کند و بعد کاری که وضو را باطل می‌کند برای او پیش آید، چنانچه برای نمازهای بعد نمیتواند غسل کند باید وضو بگیرد، و اگر نمیتواند وضو بگیرد باید بدل از وضو تیمّم نماید.
- [آیت الله سیستانی] اگر خون استحاضه در اول ظهورش در باطن باشد و بیرون نیاید ، وضو یا غسل را که زن داشته باطل نمیکند ، و اگر بیرون بیاید هر چند کم باشد وضو و غسل را باطل می‌کند .
- [آیت الله خوئی] اگر خون استحاضه در اول ظهورش در باطن باشد و بیرون نیاید وضو یا غسل را که زن داشته باطل نمیکند، و اگر بیرون بیاید، هر چند کم باشد، وضو و غسل را باطل می‌کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بین کارهای وضو به قدری فاصله شود که عرفا یک عمل واحد به حساب نیاید و نگویند که این شخص در حال وضو گرفتن است، وضوی او باطل است و خشک شدن اعضای سابق وضو نیز اگر بیانگر این حالت باشد، وضو را باطل می‌کند.