خواهرزاده
خواهرزاده فرزند خواهر است.
رضاع کبیر چیست؟ و آیا عائشه برای محرم شدن با نامحرمان، خواهرزاده و یا برادرزاده خود را وادار به شیر دادن آنها می‌کرد؟
یکی از راه‌های محرمیت، رضاع یا همان شیرخوارگی است که ایجاد محرمیت از این روش دارای شرایطی است که می‌توانید جهت اطلاع از آن به پاسخ شماره‌ی 4071 از همین سایت مراجعه کنید. موضوع رضاع کبیر مورد پذیرش شیعه نیست و به طور طبیعی شیعیان چنین نسبتی را به عائشه نمی‌پذیرند و در هیچ یک از کتب روایی معتبر شیعه نیز از این موضوع سخنی به میان نیامده است. اما در این بین در منابع اهل سنت روایتی آمده است مبنی بر این‌که پیامبر اسلام(ص) شیرخوارگی مرد اجنبی را از زن اجنبی اجازه داده و این امر را موجب ایجاد محرمیت دانسته‌اند؟! بر این اساس، برخی از اهل ظاهر، مانند داوود ظاهری از اهل سنت، طبق این روایت فتوا داده‌اند.[1] اساس فتوای آنها روایت عائشه است به این مضمون که مردی به ‌نام «ابوحذیفه» همسری به نام «سهله» و پسرخوانده‌ای به نام «سالم» داشت. وقتی آیه‌ی «ادْعُوهُمْ لِآبٰائِهِمْ»[2] نازل شد که پسرخوانده معنا ندارد، ابوحذیفه به سالم گفت: «تو دیگر پسر ما نیستی»، ولی سالم روی علاقه‌ای که به این خانواده داشت، نزد آنها می‌آمد و گاهی هم سهله تنها بود، وقتی ابوحذیفه می‌فهمید ناراحت می‌شد، زن ابوحذیفه خدمت پیامبر آمد و مشکل را عرض کرد، پیامبر اکرم(ص) به او فرمود: «از شیر خودت به او بده»، سهله گفت که او کبیر است، چگونه به او شیر دهم؟ پیامبر(ص) در جواب فرمود: «می‌دانم که او بزرگ است، ولی جواب همان است که گفتم». این روایت در کتاب صحیح مسلم،[3] مسند احمد،[4] سنن کبری[5] و... آمده است. عائشه این روایت را مبنا قرار داده و با هر مردی که می‌خواست تکلّم کند، شیر دختر برادر یا دختر خواهر خودش را به او می‌داد تا به او محرم شود. ولی همسران پیامبر اکرم(ص) بر خلاف عائشه اجماع داشتند. بیهقی در همان کتاب سنن کبری،[6] مخالفت دیگر همسران پیامبر(ص) را با این فتوای عائشه نقل می‌کند و می‌گوید که دیگر همسران پیامبر اجازه نمی‌داند تا مردی که به این شیوه محرم شده است بر آنان وارد شود. او در ادامه‌ی همین بحث مخالفت شافعی را نیز با این فتوا نقل می‌کند. بخاری در صحیحش این روایات را به ‌طور ناقص تا آیه‌ی «ادعوهم لابائهم» آورده و به ادامه‌ی آن اشاره نکرده است، اما در پاورقی برخی نسخه‌های آن به ادامه‌ی روایت از دیگر منابع حدیثی اهل سنت اشاره شده و در ضمن آن بیان شده است که عموم مسلمانان رضاع کبیر را موجب محرمیت نمی‌دانند و چون چنین حدیثی از عایشه در کتاب‌های آنان وارد شده است دست به توجیه روایت زده است که یا منسوخ شده یا این حدیث فقط دربارۀ همان کسی که رسول خدا(ص) فرموده است منطبق می‌شود.[7] صاحب کتاب «الفقه علی مذاهب الاربعة» اشکال دیگری بر این حدیث وارد می‌کند که شیر دادن مستلزم کشف پستان، لمس و مکیدن است، چگونه چنین چیزی برای مرد نامحرم که هنوز محرم نشده است! جایز است؟ برای فرار از این اشکال واضح، دوباره به تکاپو افتاده‌اند که زن می‌تواند برای این نوع از محرمیت شیر خود را در ظرفی به مرد اجنبی بدهد!![8] متأسفانه اخیراً برخی از علماء وهابی با استناد به همین روایت فتوا به محرمیت مرد بالغ بر اثر شیر خوردن از زن نامحرم داده‌اند! فتوایی که موجب اعتراض بسیاری از علماء اهل سنت شد.[9] [1] . سبحانی، جعفر، نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیة الغراء، ج 1، ص 288، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، بی تا. [2] . احزاب، 5. [3] . نیشابوری، مسلم، صحیح مسلم ، ج 2، ص 1076، ح 1453، دار الاحیاء التراث العربی، بیروت، بی تا. [4] . احمد بن حنبل، مسند احمد، ج40، ص 130، مؤسسة الرسالة، بیروت، چاپ دوم، بی تا. [5] . بیهقی، احمد بن الحسین، سنن کبری، ج 7، ص 459، دارالفکر، بیروت، بی تا. [6] همان، ح 16065. [7] . بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، تحقیق، دیب، مصطفی، ج 4، ص 1469، ح 3778، دار ابن کثیر، بیروت، 1407ق. [8] . جزیری، عبدالرحمان، الفقه علی مذاهب اهل السنة، ج 4، ص 919، مکتبة العصریة، بیروت،1426ق. [9] . برای آگاهی بیشتر به سایت مؤسسه ولی عصر(عج) مراجعه کنید: http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=khabar&id= 1921
یکی از راه‌های محرمیت، رضاع یا همان شیرخوارگی است که ایجاد محرمیت از این روش دارای شرایطی است که می‌توانید جهت اطلاع از آن به پاسخ شماره‌ی 4071 از همین سایت مراجعه کنید. موضوع رضاع کبیر مورد پذیرش شیعه نیست و به طور طبیعی شیعیان چنین نسبتی را به عائشه نمی‌پذیرند و در هیچ یک از کتب روایی معتبر شیعه نیز از این موضوع سخنی به میان نیامده است. اما در این بین در منابع اهل سنت روایتی آمده است مبنی بر این‌که پیامبر اسلام(ص) شیرخوارگی مرد اجنبی را از زن اجنبی اجازه داده و این امر را موجب ایجاد محرمیت دانسته‌اند؟! بر این اساس، برخی از اهل ظاهر، مانند داوود ظاهری از اهل سنت، طبق این روایت فتوا داده‌اند.[1] اساس فتوای آنها روایت عائشه است به این مضمون که مردی به ‌نام «ابوحذیفه» همسری به نام «سهله» و پسرخوانده‌ای به نام «سالم» داشت. وقتی آیه‌ی «ادْعُوهُمْ لِآبٰائِهِمْ»[2] نازل شد که پسرخوانده معنا ندارد، ابوحذیفه به سالم گفت: «تو دیگر پسر ما نیستی»، ولی سالم روی علاقه‌ای که به این خانواده داشت، نزد آنها می‌آمد و گاهی هم سهله تنها بود، وقتی ابوحذیفه می‌فهمید ناراحت می‌شد، زن ابوحذیفه خدمت پیامبر آمد و مشکل را عرض کرد، پیامبر اکرم(ص) به او فرمود: «از شیر خودت به او بده»، سهله گفت که او کبیر است، چگونه به او شیر دهم؟ پیامبر(ص) در جواب فرمود: «می‌دانم که او بزرگ است، ولی جواب همان است که گفتم». این روایت در کتاب صحیح مسلم،[3] مسند احمد،[4] سنن کبری[5] و... آمده است. عائشه این روایت را مبنا قرار داده و با هر مردی که می‌خواست تکلّم کند، شیر دختر برادر یا دختر خواهر خودش را به او می‌داد تا به او محرم شود. ولی همسران پیامبر اکرم(ص) بر خلاف عائشه اجماع داشتند. بیهقی در همان کتاب سنن کبری،[6] مخالفت دیگر همسران پیامبر(ص) را با این فتوای عائشه نقل می‌کند و می‌گوید که دیگر همسران پیامبر اجازه نمی‌داند تا مردی که به این شیوه محرم شده است بر آنان وارد شود. او در ادامه‌ی همین بحث مخالفت شافعی را نیز با این فتوا نقل می‌کند. بخاری در صحیحش این روایات را به ‌طور ناقص تا آیه‌ی «ادعوهم لابائهم» آورده و به ادامه‌ی آن اشاره نکرده است، اما در پاورقی برخی نسخه‌های آن به ادامه‌ی روایت از دیگر منابع حدیثی اهل سنت اشاره شده و در ضمن آن بیان شده است که عموم مسلمانان رضاع کبیر را موجب محرمیت نمی‌دانند و چون چنین حدیثی از عایشه در کتاب‌های آنان وارد شده است دست به توجیه روایت زده است که یا منسوخ شده یا این حدیث فقط دربارۀ همان کسی که رسول خدا(ص) فرموده است منطبق می‌شود.[7] صاحب کتاب «الفقه علی مذاهب الاربعة» اشکال دیگری بر این حدیث وارد می‌کند که شیر دادن مستلزم کشف پستان، لمس و مکیدن است، چگونه چنین چیزی برای مرد نامحرم که هنوز محرم نشده است! جایز است؟ برای فرار از این اشکال واضح، دوباره به تکاپو افتاده‌اند که زن می‌تواند برای این نوع از محرمیت شیر خود را در ظرفی به مرد اجنبی بدهد!![8] متأسفانه اخیراً برخی از علماء وهابی با استناد به همین روایت فتوا به محرمیت مرد بالغ بر اثر شیر خوردن از زن نامحرم داده‌اند! فتوایی که موجب اعتراض بسیاری از علماء اهل سنت شد.[9] [1] . سبحانی، جعفر، نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیة الغراء، ج 1، ص 288، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، بی تا. [2] . احزاب، 5. [3] . نیشابوری، مسلم، صحیح مسلم ، ج 2، ص 1076، ح 1453، دار الاحیاء التراث العربی، بیروت، بی تا. [4] . احمد بن حنبل، مسند احمد، ج40، ص 130، مؤسسة الرسالة، بیروت، چاپ دوم، بی تا. [5] . بیهقی، احمد بن الحسین، سنن کبری، ج 7، ص 459، دارالفکر، بیروت، بی تا. [6] همان، ح 16065. [7] . بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، تحقیق، دیب، مصطفی، ج 4، ص 1469، ح 3778، دار ابن کثیر، بیروت، 1407ق. [8] . جزیری، عبدالرحمان، الفقه علی مذاهب اهل السنة، ج 4، ص 919، مکتبة العصریة، بیروت،1426ق. [9] . برای آگاهی بیشتر به سایت مؤسسه ولی عصر(عج) مراجعه کنید: http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=khabar&id= 1921
عنوان سوال:
رضاع کبیر چیست؟ و آیا عائشه برای محرم شدن با نامحرمان، خواهرزاده و یا برادرزاده خود را وادار به شیر دادن آنها می‌کرد؟
پاسخ:
یکی از راه‌های محرمیت، رضاع یا همان شیرخوارگی است که ایجاد محرمیت از این روش دارای شرایطی است که می‌توانید جهت اطلاع از آن به پاسخ شماره‌ی 4071 از همین سایت مراجعه کنید. موضوع رضاع کبیر مورد پذیرش شیعه نیست و به طور طبیعی شیعیان چنین نسبتی را به عائشه نمی‌پذیرند و در هیچ یک از کتب روایی معتبر شیعه نیز از این موضوع سخنی به میان نیامده است. اما در این بین در منابع اهل سنت روایتی آمده است مبنی بر این‌که پیامبر اسلام(ص) شیرخوارگی مرد اجنبی را از زن اجنبی اجازه داده و این امر را موجب ایجاد محرمیت دانسته‌اند؟! بر این اساس، برخی از اهل ظاهر، مانند داوود ظاهری از اهل سنت، طبق این روایت فتوا داده‌اند.[1] اساس فتوای آنها روایت عائشه است به این مضمون که مردی به نام «ابوحذیفه» همسری به نام «سهله» و پسرخوانده‌ای به نام «سالم» داشت. وقتی آیه‌ی «ادْعُوهُمْ لِآبٰائِهِمْ»[2] نازل شد که پسرخوانده معنا ندارد، ابوحذیفه به سالم گفت: «تو دیگر پسر ما نیستی»، ولی سالم روی علاقه‌ای که به این خانواده داشت، نزد آنها می‌آمد و گاهی هم سهله تنها بود، وقتی ابوحذیفه می‌فهمید ناراحت میشد، زن ابوحذیفه خدمت پیامبر آمد و مشکل را عرض کرد، پیامبر اکرم(ص) به او فرمود: «از شیر خودت به او بده»، سهله گفت که او کبیر است، چگونه به او شیر دهم؟ پیامبر(ص) در جواب فرمود: «می‌دانم که او بزرگ است، ولی جواب همان است که گفتم». این روایت در کتاب صحیح مسلم،[3] مسند احمد،[4] سنن کبری[5] و... آمده است. عائشه این روایت را مبنا قرار داده و با هر مردی که می‌خواست تکلّم کند، شیر دختر برادر یا دختر خواهر خودش را به او می‌داد تا به او محرم شود. ولی همسران پیامبر اکرم(ص) بر خلاف عائشه اجماع داشتند. بیهقی در همان کتاب سنن کبری،[6] مخالفت دیگر همسران پیامبر(ص) را با این فتوای عائشه نقل می‌کند و می‌گوید که دیگر همسران پیامبر اجازه نمی‌داند تا مردی که به این شیوه محرم شده است بر آنان وارد شود. او در ادامه‌ی همین بحث مخالفت شافعی را نیز با این فتوا نقل می‌کند. بخاری در صحیحش این روایات را به طور ناقص تا آیه‌ی «ادعوهم لابائهم» آورده و به ادامه‌ی آن اشاره نکرده است، اما در پاورقی برخی نسخه‌های آن به ادامه‌ی روایت از دیگر منابع حدیثی اهل سنت اشاره شده و در ضمن آن بیان شده است که عموم مسلمانان رضاع کبیر را موجب محرمیت نمی‌دانند و چون چنین حدیثی از عایشه در کتابهای آنان وارد شده است دست به توجیه روایت زده است که یا منسوخ شده یا این حدیث فقط دربارۀ همان کسی که رسول خدا(ص) فرموده است منطبق می‌شود.[7] صاحب کتاب «الفقه علی مذاهب الاربعة» اشکال دیگری بر این حدیث وارد می‌کند که شیر دادن مستلزم کشف پستان، لمس و مکیدن است، چگونه چنین چیزی برای مرد نامحرم که هنوز محرم نشده است! جایز است؟ برای فرار از این اشکال واضح، دوباره به تکاپو افتاده‌اند که زن می‌تواند برای این نوع از محرمیت شیر خود را در ظرفی به مرد اجنبی بدهد!![8] متأسفانه اخیراً برخی از علماء وهابی با استناد به همین روایت فتوا به محرمیت مرد بالغ بر اثر شیر خوردن از زن نامحرم داده‌اند! فتوایی که موجب اعتراض بسیاری از علماء اهل سنت شد.[9] [1] . سبحانی، جعفر، نظام النکاح فی الشریعه الاسلامیة الغراء، ج 1، ص 288، مؤسسه امام صادق(ع)، قم، بی تا. [2] . احزاب، 5. [3] . نیشابوری، مسلم، صحیح مسلم ، ج 2، ص 1076، ح 1453، دار الاحیاء التراث العربی، بیروت، بی تا. [4] . احمد بن حنبل، مسند احمد، ج40، ص 130، مؤسسة الرسالة، بیروت، چاپ دوم، بی تا. [5] . بیهقی، احمد بن الحسین، سنن کبری، ج 7، ص 459، دارالفکر، بیروت، بی تا. [6] همان، ح 16065. [7] . بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، تحقیق، دیب، مصطفی، ج 4، ص 1469، ح 3778، دار ابن کثیر، بیروت، 1407ق. [8] . جزیری، عبدالرحمان، الفقه علی مذاهب اهل السنة، ج 4، ص 919، مکتبة العصریة، بیروت،1426ق. [9] . برای آگاهی بیشتر به سایت مؤسسه ولی عصر(عج) مراجعه کنید: http://www.valiasr-aj.com/fa/page.php?bank=khabar&id= 1921
- [سایر] لطفاً نظر مراجع معظم به ویژه آیت الله هادوی دام ظله را در مورد مسئله زیر بیان فرمایید: اگر زنی از شوهر اول خود به بچه ای، با شرایط رضاع، شیر دهد، آیا این بچه با بچه های این زن از شوهر دوم محرم می شود؟
- [آیت الله سیستانی] محرم رضاعی چنانچه فرزندی بمدت یک هفته از شیر مادر از سینه بصورت دائم استفاده کند چه کسانی به فرزند شیر خورده محرم و ایا محرمیت او با برادران وی نیز صادق است ؟
- [سایر] شرایط مرضعه و محرم شدن از طریق شیر دادن در وهابیت چیست؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] من از شیر زن دایی ام نوشیده ام آیا من به دختر دایی هایم محرم هستم؟
- [آیت الله بهجت] دختر دایی من یک ماه از مادرم شیر خورده، آیا به من محرم است؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا زن پدر به داماد محرم می باشد در حالی که فرزند را بعد از شیر خوارگی مادری کرده است ؟
- [سایر] پسر عمو و دختر عمو از یک مادر به مدت دو هفته شیر خورده اند آیا ایندو محرم هستند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگرزن برادرم به فرزندی به غیر از فرزند برادرم شیر بدهد آیا من با آن فرزند محرم میشوم؟
- [آیت الله بهجت] زنی به دختر خود و به پسر خواهر خود شیر می دهد، آیا به هم محرم می شوند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] اگر مردی دو زن به نام های فاطمه و زهرا داشته باشد، و از هر کدام دختری داشته باشد، و دختران آن مرد شوهر کنند، لطفاً بفرمایید: 1 آیا داماد آن مرد با هر دو زن او محرم هستند؟ مثلا حسن داماد فاطمه، با زهرا هم محرم است؟ 2 اگر شیر یکدیگر را خورده باشند، چطور؟ مثلا لیلا، که دختر فاطمه است، شیر زهرا را هم خورده باشد. آیا حسن که با فاطمه، مادر خانمش، محرم است، با زهرا که همسرش را شیر داده نیز محرم می شود؟3 اگر داماد دوّمی پیدا شود; مثلا حسین با سکینه ازدواج کند و سکینه فقط شیر مادرش را (که زهرا است) خورده باشد و شیر فاطمه را نخورده باشد، آیا حسین با فاطمه محرم می شود؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] انسان با دختری که خواهر انسان یا زن برادر او از شیر مربوط به برادرش او را شیر کامل داده باشد محرم است و نمی تواند با او ازدواج کند و همچنین اگر خواهرزاده یا برادرزاده یا نوه خواهر یا نوه برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] با زن و مردی که خواهر، یا زن برادر انسان از شیر برادر، او را شیر کامل داده‌اند، نمیشود ازدواج کرد، اگر چه خواهر یا برادر رضاعی باشند. همچنین است اگر خواهرزاده یا برادرزاده یا نوه خواهر یا نوه برادر انسان یا همسران آنها از شیر خواهرزاده و برادرزاده او را شیر کامل داده باشند. اگر دختر یا پسر شیرخواری را برای خود عقد کند و بعد یکی از این افرادی که گفته شد او را شیر کامل بدهد، عقد باطل می‌شود.
- [امام خمینی] با دختری که خواهر یا زن برادر انسان از شیر برادرش او را شیر کامل داده نمی شود ازدواج کرد و همچنین است اگر خواهرزاده یا برادرزاده یا نوه خواهر یا نوه برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.
- [آیت الله اردبیلی] انسان نمیتواند با دختری که خواهر یا زن برادرش از شیر برادرش او را شیر کامل داده ازدواج کند و همچنین است اگر خواهرزاده یا برادرزاده یا نوه خواهر یا نوه برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.
- [آیت الله بهجت] با دختری که خواهر، یا زن برادر انسان از شیر برادرش او را شیر کامل داده، نمیتوان ازدواج کرد، و همچنین است اگر خواهرزاده یا برادرزاده یا نوه خواهر، یا نوه برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.
- [آیت الله خوئی] با دختری که خواهر یا زن برادر انسان او را شیر کامل داده نمیشود ازدواج کرد. و همچنین است اگر خواهرزاده یا برادرزاده یا نو خواهر یا نو برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر وارث میّت جد یا جده، یا هر دو با برادر یا خواهر یا هر دو، یا برادرزاده یا خواهرزاده یا هر دو باشد در همه این صورتها جد حکم یک برادر و جده حکم یک خواهر را دارد، ولی مانع از ارث برادرزاده و خواهرزاده نمیشود. ارث دسته سوّم: عمو و عمه و دایی و خاله و اولاد آنان هستند در صورتی که از طبقه اوّل و دوّم کسی نباشد.
- [آیت الله سبحانی] با دختری که خواهر، یا زن برادر انسان از شیر برادرش او را شیر کامل داده است، نمی شود ازدواج کرد. و همچنین است اگر خواهرزاده، یا برادرزاده، یا نوه خواهر، یا نوه برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.
- [آیت الله سبحانی] با دختری که خواهر، یا زن برادر انسان از شیر برادرش او را شیر کامل داده صفحه 461 است، نمی شود ازدواج کرد. و همچنین است اگر خواهرزاده، یا برادرزاده، یا نوه خواهر، یا نوه برادر انسان آن دختر را شیر داده باشد.
- [آیت الله بروجردی] اگر زنی بچهای را شیر دهد، به برادرهای آن بچّه محرم نمیشود و نیز خویشان آن زن به برادر و خواهر بچّهای که شیر خورده محرم نمیشوند.