آیا اصل تبری از دشمن ما را از تکنولوژی پیش‌رفته آنان عقب نگه‌نمی‌دارد؟ منابع روایی و تفسیری در زمینه راهکارهایی برای استفاده از دشمن در زمینه علمی بدون پذیرش سلطه دشمن معرفی کنید؟

«تبری» به معنای نداشتن روابط سیاسی و دیپلماسی و تبادل همفکری در زمینه‌های صنعتی و تکنولوژی با کشورهای جهان نیست. تبری یعنی برقرار نکردن روابط دوستانه با دشمنانی که همچنان بر دشمنی خود با ما باقی هستند و در روابط خود جز سلطه و به استعمار کشیدن ما چیزی دیگری را در نظر ندارند، و هیچ‌گاه خیرخواه ما نبوده و نیستند. این‌جا است که برقراری روابط دوستانه با چنین کشورهایی باعث رسیدن آنان به اهداف و برنامه‌های سلطه جویانه‌شان خواهد شد. از این کشورها باید تبری جست؛ و نباید با آنان مبادلات فکری و فرهنگی برقرار نمود؛ چون مشترکات فکری و فرهنگی ما با آنان بسیار ناچیز است. البته این نوع کشورها در دنیایی کنونی بسیار اندک هستند، ضمن این‌که امروزه دیگر صنعت و تکنولوژی در انحصار کشورهای بزرگ و سلطه‌گر نیست.
اما کشورها و جوامعی که از لحاظ دینی و فرهنگی با ما تفاوت دارند، ولی در عین حال در روابط دیپلماسی در پی سلطه و ظلم به ما نیستند، این‌جا اساساً تبری معنا پیدا نمی‌کند، روابط ما با آنها بر اساس احترام متقابل است، و در زمینه‌های اقتصادی، صنعتی، سیاسی و... می‌توانیم با آنها رابطه داشته باشیم، و از تجربیاتشان استفاده کنیم. این نوع روابط نه مورد نهی دین و نه عقل است، بلکه مورد تأیید و پسندیده است.
قرآن کریم این مسئله را چنین بیان می‌کند: «لا یَنْهاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذینَ لَمْ یُقاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطینَ»؛[1] خدا شما را از نیکی کردن و عدالت ‏ورزیدن با آنان‌که با شما در دین نجنگیده‌‏اند و از سرزمین‌تان بیرون نرانده‌‏اند، باز نمی‌‏دارد. خدا کسانی را که به عدالت رفتار می‏‌کنند دوست دارد.
«إِنَّما یَنْهاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذینَ قاتَلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ أَخْرَجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ وَ ظاهَرُوا عَلی‏ إِخْراجِکُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ»؛[2] جز این نیست که خدا از دوستی‏ ورزیدن با کسانی که با شما در دین جنگیده‏‌اند و از سرزمین خود بیرونتان رانده‌‏اند یا در بیرون ‏راندنتان هم‌دستی کرده‏‌اند شما را باز دارد. و هر که با آنها دوستی ورزد از ستم‌کاران خواهد بود.
بنابر این، معیار در روابط دیپلماتیک با کشورهای دنیا، به رسمیت شناختن حقوق یکدیگر و احترام متقابل است. و این در دنیای کنونی در مبادلات تجاری، صنعتی، بازرگانی و... اصل پذیرفته شده است.   [1] . ممتحنه، 8. [2] . همان، 9.