ابو مخنف کیست؟ لوط بن یحیی بن سعید بن مخنف، مشهور به ابو مخنف، یکی از راویان و اصحاب گران‌قدر امام صادق(ع) است که از شخصیت‌های شیعی، مورد اعتماد و ثقه است.[1] او در نیمه دوم قرن اوّل در خانوادۀ شیعی، بلکه از بزرگان خاندان شیعی کوفه تولد یافت. جدّش، مخنف بن سلیم از اصحاب پیامبر(ص) و همراهان امام علی(ع) بود که در دو جنگ جمل و صفین در رکاب امام حضور داشت. پدرش؛ یحیی بن سعید نیز از اصحاب امام علی(ع) بود.[2] تألیفات ابو مخنف کتاب «قتل الحسین»[3] که از آن به نام «وقعة الطف» یا «مقتل ابی مخنف» یاد می‌کنند، یکی از مؤلفات ابو مخنف است. تألیفات فراوانی از ابو مخنف به جا مانده است که اسامی آنها چنین است: مغازی، سقیفه، الردّة، فتوح الإسلام، فتوح العراق، فتوح خراسان، الشوری، قتل عثمان، الجمل، صفین، النهر، الحکمین، الغارات، مقتل أمیر المؤمنین(ع)، قتل الحسن(ع)، قتل الحسین(ع)، مقتل حجر بن عدی، أخبار زیاد، أخبار المختار، أخبار الحجاج، أخبار محمد بن أبی بکر، مقتل محمد، أخبار ابن الحنفیة، أخبار یوسف بن عمر، أخبار شبیب الخارجی، أخبار مطرف بن المغیرة، بن شعبة، أخبار آل مخنف بن سلیم، أخبار الحریث بن أسد الناجی و خروجه.[4] ‏ همان‌طور که گفته شد، یکی از کتاب‌های ابو مخنف، قتل الحسین(ع) است. با توجه به شیعه بودن ابو مخنف و نزدیکی زمانی او تا واقعۀ کربلا[5] و شهادت امام حسین(ع)، کتاب او و گزارشی که از این واقعه داده است به حقیقت بسیار نزدیک و از مقاتل مورد اعتماد است، اما متأسفانه این کتاب؛ مانند دیگر کتاب‌هایی که نگاشته است، از بین رفته و به دست ما نرسیده است. امروزه نقلی که از کتاب ابو مخنف داریم آن چیزی است که محمد بن جریر طبری، صاحب کتاب مشهور تاریخ طبری از ابو مخنف نقل کرده است. طبری در ابتدای ذکر حوادث سال 61 هجری، به شهادت امام حسین(ع) اشاره می‌کند و به طور گسترده از ابو مخنف، این واقعه را روایت می‌کند.[6] ولی به احتمال قوی طبری تمام این کتاب را نیاورده است؛ لذا اصل این کتاب امروزه در دست‌رس نیست و فقط بخش‌‌هایی که توسط طبری نقل شده، موجود است. نقل طبری از ابو مخنف تا حد بسیار زیادی انسان را به این اطمینان می‌رساند که مطالب آورده شده در این کتاب از کتاب «قتل الحسین» نوشته ابو مخنف گرفته شده است. اما کتابی به نام «مقتل ابی مخنف» در گذشته در کشورهایی؛ مانند عراق، ایران و هند بارها به چاپ رسیده که با مقایسه بین آن و نقل طبری از کتاب ابو مخنف، به اشتباهات فاحشی در این کتاب بر می‌خوریم که به جعل شدن آن در قرون متأخر می‌توان پی‌برد.[7] [1] . نجاشی از او به عنوان «شیخ أصحاب الأخبار بالکوفة و وجههم و کان یسکن إلی ما یرویه» یاد می‌کند. ر. ک: رجال نجاشی، ص 320، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1407ق. [2] . امین، سید حسن، مستدرک اعیان الشیعه، ج6، ص253، دار التعارف، بیروت، 1408ق. [3] . نجاشی رجالی بزرگ، اسم کتاب ابو مخنف را این گونه آورده است. ر. ک: نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ص 320. [4] . رجال نجاشی، ص 320. [5] . واقعه کربلا در سال 61 هجری (قرن اول) بود و ابو مخنف در اواخر همین قرن متولد شد. .[6] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، تحقیق، ابراهیم، محمد ابوالفضل، ج 5، ص 400، دار التراث، بیروت، 1387ق. [7] . صاحب کتاب مستدرک اعیان الشیعه به برخی از این اشکالات و قرائن آن اشاره می‌کند. ر. ک: مستدرکات ‏أعیان‏ الشیعة، ج ‏6، ص 255.
ابو مخنف کیست؟
لوط بن یحیی بن سعید بن مخنف، مشهور به ابو مخنف، یکی از راویان و اصحاب گرانقدر امام صادق(ع) است که از شخصیتهای شیعی، مورد اعتماد و ثقه است.[1] او در نیمه دوم قرن اوّل در خانوادۀ شیعی، بلکه از بزرگان خاندان شیعی کوفه تولد یافت. جدّش، مخنف بن سلیم از اصحاب پیامبر(ص) و همراهان امام علی(ع) بود که در دو جنگ جمل و صفین در رکاب امام حضور داشت. پدرش؛ یحیی بن سعید نیز از اصحاب امام علی(ع) بود.[2]
تألیفات ابو مخنف
کتاب «قتل الحسین»[3] که از آن به نام «وقعة الطف» یا «مقتل ابی مخنف» یاد میکنند، یکی از مؤلفات ابو مخنف است.
تألیفات فراوانی از ابو مخنف به جا مانده است که اسامی آنها چنین است: مغازی، سقیفه، الردّة، فتوح الإسلام، فتوح العراق، فتوح خراسان، الشوری، قتل عثمان، الجمل، صفین، النهر، الحکمین، الغارات، مقتل أمیر المؤمنین(ع)، قتل الحسن(ع)، قتل الحسین(ع)، مقتل حجر بن عدی، أخبار زیاد، أخبار المختار، أخبار الحجاج، أخبار محمد بن أبی بکر، مقتل محمد، أخبار ابن الحنفیة، أخبار یوسف بن عمر، أخبار شبیب الخارجی، أخبار مطرف بن المغیرة، بن شعبة، أخبار آل مخنف بن سلیم، أخبار الحریث بن أسد الناجی و خروجه.[4]
همانطور که گفته شد، یکی از کتابهای ابو مخنف، قتل الحسین(ع) است. با توجه به شیعه بودن ابو مخنف و نزدیکی زمانی او تا واقعۀ کربلا[5] و شهادت امام حسین(ع)، کتاب او و گزارشی که از این واقعه داده است به حقیقت بسیار نزدیک و از مقاتل مورد اعتماد است، اما متأسفانه این کتاب؛ مانند دیگر کتابهایی که نگاشته است، از بین رفته و به دست ما نرسیده است.
امروزه نقلی که از کتاب ابو مخنف داریم آن چیزی است که محمد بن جریر طبری، صاحب کتاب مشهور تاریخ طبری از ابو مخنف نقل کرده است. طبری در ابتدای ذکر حوادث سال 61 هجری، به شهادت امام حسین(ع) اشاره میکند و به طور گسترده از ابو مخنف، این واقعه را روایت میکند.[6] ولی به احتمال قوی طبری تمام این کتاب را نیاورده است؛ لذا اصل این کتاب امروزه در دسترس نیست و فقط بخشهایی که توسط طبری نقل شده، موجود است.
نقل طبری از ابو مخنف تا حد بسیار زیادی انسان را به این اطمینان میرساند که مطالب آورده شده در این کتاب از کتاب «قتل الحسین» نوشته ابو مخنف گرفته شده است.
اما کتابی به نام «مقتل ابی مخنف» در گذشته در کشورهایی؛ مانند عراق، ایران و هند بارها به چاپ رسیده که با مقایسه بین آن و نقل طبری از کتاب ابو مخنف، به اشتباهات فاحشی در این کتاب بر میخوریم که به جعل شدن آن در قرون متأخر میتوان پیبرد.[7] [1] . نجاشی از او به عنوان «شیخ أصحاب الأخبار بالکوفة و وجههم و کان یسکن إلی ما یرویه» یاد میکند. ر. ک: رجال نجاشی، ص 320، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1407ق. [2] . امین، سید حسن، مستدرک اعیان الشیعه، ج6، ص253، دار التعارف، بیروت، 1408ق. [3] . نجاشی رجالی بزرگ، اسم کتاب ابو مخنف را این گونه آورده است. ر. ک: نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، ص 320. [4] . رجال نجاشی، ص 320. [5] . واقعه کربلا در سال 61 هجری (قرن اول) بود و ابو مخنف در اواخر همین قرن متولد شد. .[6] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، تحقیق، ابراهیم، محمد ابوالفضل، ج 5، ص 400، دار التراث، بیروت، 1387ق. [7] . صاحب کتاب مستدرک اعیان الشیعه به برخی از این اشکالات و قرائن آن اشاره میکند. ر. ک: مستدرکات أعیان الشیعة، ج 6، ص 255.
- [سایر] خوارزمی که بود؟ و بگویید سبک نگارش (مقتل الحسین) خوارزمی چه نوع سبکی است؟
- [سایر] کتاب کافی را معرفی کنید؟
- [سایر] چند کتاب اخلاقی معرفی کنید؟
- [سایر] کتاب درباره همسرداری معرفی بفرمایید؟
- [سایر] کتاب (احقاق الحق) را معرفی کنید.
- [سایر] لطفا چند کتاب اخلاقی معرفی کنید؟
- [سایر] کتاب (وقعة صفین) را معرّفی کنید و آیا این کتاب به فارسی ترجمه شده است؟
- [سایر] کتاب روضة الشهداء ملاحسین واعظی کاشفی(ره) را معرفی کنید؟ آیا این کتاب معتبر است؟
- [سایر] هیچ کتاب غیردرسی نخواندهام و احساس عقبافتادگی میکنم لطفاً در این زمینهها کتاب معرفی نمایید؟
- [سایر] کتاب لهوف سید بن طاووس را معرفی کنید و آیا کتاب معتبری است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اهل کتاب (یهود و نصاری و مجوس) پاک می باشند.
- [آیت الله سیستانی] انسان نمیتواند از سهم سبیل اللّه قرآن یا کتاب دینی ، یا کتاب دعا بخرد و وقف نماید ، مگر آنکه مصلحت عامه اقتضای این کار را داشته و از حاکم شرع بنابر احتیاط لازم اجازه بگیرد .
- [آیت الله اردبیلی] طلاق دادن زن در حال حیض به تفصیلی که در کتاب طلاق گفته میشود، باطل است.
- [آیت الله بروجردی] طلاق دادن زن در حال حیض، به طوری که در کتاب طلاق گفته میشود باطل است.
- [آیت الله بهجت] طلاق دادن زن در حال حیض، بهطوریکه در کتاب طلاق گفته میشود، باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] طلاق دادن زن در حال حیض، به طوری که در کتاب طلاق گفته میشود باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] طلاق دادن زن در حال حیض ، بطوری که در کتاب طلاق گفته می شود ، باطل است .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . طلاق دادن زن در حال حیض بطوری که در کتاب طلاق گفته می شود، باطل است.
- [آیت الله نوری همدانی] تمام بدن کافر غیر اهل کتاب حتی مو و ناخن و رطوبتهای او نجس است .
- [آیت الله اردبیلی] اگر معرّفی و اعلام، نیاز به هزینه داشته باشد مثل این که پیدا کننده به هر دلیلی قدرت اعلام نداشته باشد و باید به دیگری مزد بدهد تا اعلام کند یا کالای پیدا شده دارای اهمیّت باشد و باید به وسیله روزنامه یا نظایر آن آگهی و اعلام نماید میتواند هزینه معرّفی و آگهی را از صاحب آن بگیرد.