1. معتکف می‌تواند برای امور ضروری شرعی و عرفی و عقلی از مسجد خارج شود ولی اگر به قدری طول دهد که عرفاً دیگر به او معتکف نگویند، اعتکاف صحیح نیست؛ و تشخیص ضرورت شرعی و عرفی و عقلی با خود مکلف است. البته برخی از مراجع[1] در مورد مذکور خروج از مسجد را جایز ندانسته‌اند. 2و3. در صورتی که امکان غسل در مسجد نباشد با انتخاب نزدیک‌ترین راه و معطل نشدن در بین راه، اشکال ندارد؛ ولی باید زود برگردد و خروج او به مقداری نباشد که صورت اعتکاف بهم بخورد. ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): 1. معتکف می‌تواند برای امور ضروری شرعی و عرفی و عقلی از مسجد خارج شود ولی اگر به قدری طول دهد که صورت اعتکاف محو شود، اعتکاف صحیح نیست؛ و تشخیص ضرورت شرعی و عرفی و عقلی با خود مکلف است. 2و3. با انتخاب نزدیک‌ترین راه و معطل نشدن در بین راه اشکال ندارد؛ ولی نباید خروج او به مقداری باشد که صورت اعتکاف بهم بخورد. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): 1. برای یک یا دو ساعت اشکالی ندارد. 2و3. رفتن به بیرون مسجد برای غسل مستحبی معتبر [مانند غسل جمعه]، و نماز جمعه اشکال ندارد ولی باید زود برگردد. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): اگر بیرون رفتن معتکف از مسجد برای امتحان از نظر عرف نیاز مبرمی است که غالباً چنین است جایز است به مقداری که نیاز مذکور انجام گردد بیرون رود. مگر اینکه ماندنش بیرون مسجد به مقداری باشد که صورت اعتکاف محو گردد. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): چنانچه عرفاً ضرورت محسوب شود به قدر ضرورت مانعی ندارد. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): 1. جایز نیست. 2و3. خروج برای حضور در نماز جمعه مانعی ندارد و خروج جهت غسل مستحبی در صورتی که امکان غسل در مسجد نباشد مانعی ندارد. حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته): بله، اشکالی ندارد. لینک به سایت استفتائات [1] . آیت الله العظمی صافی گلپایگانی. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
1. معتکف میتواند برای امور ضروری شرعی و عرفی و عقلی از مسجد خارج شود ولی اگر به قدری طول دهد که عرفاً دیگر به او معتکف نگویند، اعتکاف صحیح نیست؛ و تشخیص ضرورت شرعی و عرفی و عقلی با خود مکلف است. البته برخی از مراجع[1] در مورد مذکور خروج از مسجد را جایز ندانستهاند.
2و3. در صورتی که امکان غسل در مسجد نباشد با انتخاب نزدیکترین راه و معطل نشدن در بین راه، اشکال ندارد؛ ولی باید زود برگردد و خروج او به مقداری نباشد که صورت اعتکاف بهم بخورد.
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[2]
حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
1. معتکف میتواند برای امور ضروری شرعی و عرفی و عقلی از مسجد خارج شود ولی اگر به قدری طول دهد که صورت اعتکاف محو شود، اعتکاف صحیح نیست؛ و تشخیص ضرورت شرعی و عرفی و عقلی با خود مکلف است.
2و3. با انتخاب نزدیکترین راه و معطل نشدن در بین راه اشکال ندارد؛ ولی نباید خروج او به مقداری باشد که صورت اعتکاف بهم بخورد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
1. برای یک یا دو ساعت اشکالی ندارد.
2و3. رفتن به بیرون مسجد برای غسل مستحبی معتبر [مانند غسل جمعه]، و نماز جمعه اشکال ندارد ولی باید زود برگردد.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
اگر بیرون رفتن معتکف از مسجد برای امتحان از نظر عرف نیاز مبرمی است که غالباً چنین است جایز است به مقداری که نیاز مذکور انجام گردد بیرون رود. مگر اینکه ماندنش بیرون مسجد به مقداری باشد که صورت اعتکاف محو گردد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
چنانچه عرفاً ضرورت محسوب شود به قدر ضرورت مانعی ندارد.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
1. جایز نیست.
2و3. خروج برای حضور در نماز جمعه مانعی ندارد و خروج جهت غسل مستحبی در صورتی که امکان غسل در مسجد نباشد مانعی ندارد.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
بله، اشکالی ندارد. لینک به سایت استفتائات [1] . آیت الله العظمی صافی گلپایگانی. [2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، صافی گلپایگانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله بهجت] آیا اعتکاف در مسجد دانشگاه صحیح است؟
- [آیت الله سیستانی] اعتکاف در مسجد دانشگاه صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر معتکف از محل اعتکاف به دانشگاه جهت شرکت در جلسه امتحان حدوداً نیم ساعت و یا بیشتر خارج شود، آیا به اعتکاف او صدمه می زند؟
- [سایر] اعتکاف در چه مساجدی جایز است؟ آیا در مساجد دانشگاه ها می توان اعتکاف کرد؟
- [سایر] اعتکاف در چه مساجدی جایز است؟آیا در مساجد دانشگاه ها می توان اعتکاف کرد؟
- [سایر] در ایام اعتکاف، برای شرکت در آزمون و امتحان می توان از مسجد خارج شد؟
- [آیت الله سبحانی] اعتکاف در مسجد محل یا بازار یا دانشگاه جایز است؟
- [آیت الله نوری همدانی] با توجه به مساجد جامع هر شهر آیا اعتکاف در مسجد دانشگاه هر شهر مجاز است؟
- [سایر] با توجّه به اینکه اعتکاف باید در مسجد جامع شهر باشد، آیا جایز است در مسجد دانشگاه اعتکاف را به قصد رجا انجام داد؟
- [آیت الله سیستانی] در ایام اعتکاف در مسجد دانشگاه، رفتن به کلاس و شرکت در درس جایز است ؟
- [آیت الله سبحانی] هرگاه در مسجد در حال اعتکاف، جنب شود، فوراً باید مسجد را ترک کند و غسل نماید، و اگر مسامحه کند و در مسجد بماند هر چند بعداً برای غسل اقدام کند اعتکاف او باطل می شود.
- [آیت الله اردبیلی] اعتکاف باید در یکی از پنج مسجد: (مسجدالحرام)، (مسجدالنبی صلیاللهعلیهوآلهوسلم )، (مسجدکوفه)، (مسجد بصره) و یا مسجد جامع هر شهر انجام شود.
- [آیت الله سیستانی] - اعتکاف در مسجد الحرام یا مسجد النّبی (صلّی الله علیه و آله) یا مسجد کوفه یا مسجد بصره صحیح است، همچنین اعتکاف در مسجد جامع هر شهر صحیح میباشد مگر در زمانی که امامت آن مسجد اختصاص به فرد غیر عادل داشته باشد که در این هنگام بنا بر احتیاط لازم اعتکاف صحیح نمیباشد، و مراد از مسجد جامع مسجدی است که اختصاص به محلّه یا منطقه خاص یا گروه خاصّی نداشته باشد و محلّ اجتماع و رفتوآمد مردم مناطق و محلههای مختلف شهر باشد، و مشروعیت اعتکاف در هیچ مسجدی غیر مسجد جامع ثابت نیست ولی آوردن آن به احتمال مطلوب بودنش اشکال ندارد، اما اعتکاف در جایی که مسجد نیست و مثلاً حسینیه است یا فقط نمازخانه است صحیح نیست و مشروعیت ندارد. هفتم: اعتکاف در یک مسجد انجام شود.
- [آیت الله سبحانی] معتکف باید مدّت سه روز یا بیشتر در مسجد به سر برد، و هرگاه بدون عذر شرعی که بعداً گفته خواهد شد ، مسجد را ترک کند، اعتکاف او باطل می شود، خواه حکم شرعی مسأله را بداند یا نداند، ولی اگر فراموش کند که معتکف است و مسجد را ترک کند و یا به زور او را از مسجد بیرون کنند، اعتکاف او باطل نمی شود، و به محض یادآوری یا برطرف شدن مانع، باید به مسجد برگردد، و اعتکاف را ادامه دهد.
- [آیت الله سبحانی] هرگاه نقطه خاصی از مسجد را برای اعتکاف در نظر بگیرد، اعتکاف در آن نقطه واجب نمی شود. مگر این که آن نقطه از مسجد از فضیلت خاصی برخوردار باشد، در این صورت باید به نیّت خود، جامه عمل بپوشاند.
- [آیت الله اردبیلی] (اِعتکاف) آن است که انسان به قصد عبادت کردن در مسجد بماند؛ بلکه اگر تنها با ماندن در مسجد نیز قصد عبادت کند، کافی است، هرچند عبادت دیگری انجام ندهد. اعتکاف عمل مستحبّی است که درباره آن بسیار سفارش شده است. روایت شده است که رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم فرمودند: (اعتکاف ده روز در ماه رمضان معادل دو حجّ و دو عمره است)(1) و نیز روایت شده که خود آن حضرت دهه آخر ماه رمضان در مسجد اعتکاف میکردند(2).
- [آیت الله سیستانی] - معتکف برای شرکت در امتحانات دبیرستان یا دانشگاه یا حوزه چنانچه ضرورت عرفی باشد میتواند از محل اعتکاف خارج شود ولی نباید مدّت خروجش طولانی گردد، به گونهای که صورت اعتکاف از بین برود، مثلاً تا دو ساعت اشکال ندارد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر به خاطر ضرورتی ناچار گردد که از مسجد خارج شود و به قدری طول بکشد که صورت اعتکاف به هم بخورد، اعتکاف او باطل میشود.
- [آیت الله سبحانی] هرگاه برای انجام کار لازمی مسجد را ترک گفت، و ناخواسته آن قدر طول کشید که صورت اعتکاف به هم خورد، اعتکاف او باطل می شود.
- [آیت الله اردبیلی] بعد از تمام شدن سه روز، چنانچه به نیّت اعتکاف یک شب یا یک روز دیگر یا بیشتر از آن در مسجد بماند، اشکال ندارد؛ ولی پس از تمام شدن سه روز، ماندن فقط بخشی از روز یا شب به نیّت اعتکاف در مسجد، محلّ اشکال است و چنانچه دو روز دیگر در مسجد بماند که روی هم پنج روز شود، واجب است که روز ششم را نیز در مسجد اعتکاف نماید و اگر پس از تمام شدن شش روز، بخواهد یک روز یا یک شب دیگر یا بیشتر از آن را در مسجد اعتکاف نماید، اشکال ندارد و چنانچه دو روز دیگر در مسجد بماند که روی هم هشت روز شود، لازم نیست که روز نهم را نیز در مسجد اعتکاف نماید.