یکی از شرایط صحت روزه، نیت روزه‌ است که این قصد و نیت باید تا پایان روزه ادامه داشته باشد و الا موجب باطل شدن روزه می‌گردد. و فقها قصد خوردن روزه را به دو گونه بیان می‌کنند: 1. قصد افطار؛ به این معنا که روزه‌دار نیت کند روزه نباشد و از نیت روزه بودن برگردد یا در نگه داشتن روزه مردد شود. که در این صورت مراجع تقلید روزه چنین شخصی را باطل می‌دانند.[1] 2. قصد مُفطر؛ به این معنا که از نیت روزه بودن برنگردد، اما قصد می‌کند یکی از مفطرات و مبطلات روزه، مانند خوردن یا آشامیدن را انجام دهد، که گرچه آن مبطل را انجام ندهد، اما اکثر مراجع تقلید به مجرّد چنین قصدی روزه‌ی وی را باطل ‌دانسته‌اند.[2] اما برخی از فقها[3] می‌گویند: هر چند با این قصد، گناه نموده ولی روزه‌اش صحیح است.[4] در هر حال، در صورت بطلان روزه، باید قضای آن انجام شود، ولی کفاره ندارد.[5] ضمائم: پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[6] حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی): اگر در اثنای روز نیت کند که مفطری انجام دهد، روزه‌اش باطل است و در عین حال باید تا غروب آن روز از همه‌ی چیزهای باطل کننده‌ی روزه اجتناب کند و بعد از ماه رمضان هم قضای آن روز را بجا آورد. حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی): هرگاه در ماه رمضان یا هر روزه واجب معین دیگر، از نیت روزه برگردد، یا مردد شود که روزه بگیرد یا نه، روزه‌اش باطل می‌شود، همچنین اگر نیت کند چیزی که روزه را باطل می‌کند به جا آورد، مثلاً تصمیم بر خوردن غذا بگیرد، روزه‌اش باطل می‌شود، هرچند اصلاً غذا هم نخورد، مگر این که در آن حال توجه نداشته باشد که فلان عمل روزه را باطل می‌کند. حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی): بله، ولی کفاره ندارد. حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی): نیت قطع یا قاطع موجب بطلان روزه است. حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی): روزه باطل می‌شود ولی موجب کفاره نیست و لازم است بقیه روز را روزه دار باشد و بعد هم قضاء روزه را بگیرد. [1] . ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص 890، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج‌1، ص 265، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه‍ ق‌؛ وحید خراسانی، حسین ، توضیح المسائل، ص 306، انتشارات مدرسه امام باقر(ع)، قم، چاپ نهم، 1428ق؛ آیت الله سیستانی: (اگر دو مرتبه نیت روزه نکند روزه‌اش باطل می‌شود و اگر دو مرتبه نیت روزه کند احتیاط واجب آن است که روزۀ آن روز را تمام کند و بعداً قضای آن را به جا آورد). [2] . ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص 890؛ وحید خراسانی، حسین، توضیح المسائل، ص 306؛ گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج‌1، ص 265. [3] . آیات عظام امام خمینی و فاضل لنکرانی. [4] . ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص 890. [5] . فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج‌1، ص 145، انتشارات امیر قلم، قم، یازدهم، بی‌تا؛ گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج‌1، ص 265. [6] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
آیا اگر روزهدار قصد کند که روزهاش را افطار کند، اما به هر دلیلی نتواند یا منصرف شود و با این حالت به اذان مغرب برسد روزهاش صحیح باشد؟
یکی از شرایط صحت روزه، نیت روزه است که این قصد و نیت باید تا پایان روزه ادامه داشته باشد و الا موجب باطل شدن روزه میگردد. و فقها قصد خوردن روزه را به دو گونه بیان میکنند:
1. قصد افطار؛ به این معنا که روزهدار نیت کند روزه نباشد و از نیت روزه بودن برگردد یا در نگه داشتن روزه مردد شود. که در این صورت مراجع تقلید روزه چنین شخصی را باطل میدانند.[1]
2. قصد مُفطر؛ به این معنا که از نیت روزه بودن برنگردد، اما قصد میکند یکی از مفطرات و مبطلات روزه، مانند خوردن یا آشامیدن را انجام دهد، که گرچه آن مبطل را انجام ندهد، اما اکثر مراجع تقلید به مجرّد چنین قصدی روزهی وی را باطل دانستهاند.[2] اما برخی از فقها[3] میگویند: هر چند با این قصد، گناه نموده ولی روزهاش صحیح است.[4]
در هر حال، در صورت بطلان روزه، باید قضای آن انجام شود، ولی کفاره ندارد.[5]
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است:[6]
حضرت آیت الله العظمی خامنهای (مد ظله العالی):
اگر در اثنای روز نیت کند که مفطری انجام دهد، روزهاش باطل است و در عین حال باید تا غروب آن روز از همهی چیزهای باطل کنندهی روزه اجتناب کند و بعد از ماه رمضان هم قضای آن روز را بجا آورد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
هرگاه در ماه رمضان یا هر روزه واجب معین دیگر، از نیت روزه برگردد، یا مردد شود که روزه بگیرد یا نه، روزهاش باطل میشود، همچنین اگر نیت کند چیزی که روزه را باطل میکند به جا آورد، مثلاً تصمیم بر خوردن غذا بگیرد، روزهاش باطل میشود، هرچند اصلاً غذا هم نخورد، مگر این که در آن حال توجه نداشته باشد که فلان عمل روزه را باطل میکند.
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
بله، ولی کفاره ندارد.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
نیت قطع یا قاطع موجب بطلان روزه است.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
روزه باطل میشود ولی موجب کفاره نیست و لازم است بقیه روز را روزه دار باشد و بعد هم قضاء روزه را بگیرد. [1] . ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص 890، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق؛ گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج1، ص 265، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409 ه ق؛ وحید خراسانی، حسین ، توضیح المسائل، ص 306، انتشارات مدرسه امام باقر(ع)، قم، چاپ نهم، 1428ق؛ آیت الله سیستانی: (اگر دو مرتبه نیت روزه نکند روزهاش باطل میشود و اگر دو مرتبه نیت روزه کند احتیاط واجب آن است که روزۀ آن روز را تمام کند و بعداً قضای آن را به جا آورد). [2] . ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص 890؛ وحید خراسانی، حسین، توضیح المسائل، ص 306؛ گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج1، ص 265. [3] . آیات عظام امام خمینی و فاضل لنکرانی. [4] . ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص 890. [5] . فاضل لنکرانی، محمد، جامع المسائل، ج1، ص 145، انتشارات امیر قلم، قم، یازدهم، بیتا؛ گلپایگانی، سید محمد رضا، مجمع المسائل، ج1، ص 265. [6] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنهای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
- [آیت الله بهجت] یک روز اشتباها اذان مغرب کمی زودتر گفته شد و ما افطار کردیم، آیا روزه آن روز صحیح است؟
- [سایر] هنگام اذان مغرب، افطار کردن بهتر است، یا خواندن نماز مغرب و عشا؟
- [آیت الله خامنه ای] هنگام اذان مغرب، افطار کردن بهتر است، یا خواندن نماز مغرب و عشا؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا با شروع اذان مغرب افطار روزه جایز است؟
- [سایر] چرا اگر کسی در مسافرت بوده و قصد دارد به وطنش بیاید و قبل از اذان ظهر به ترخص وطنش برسد، روزهاش صحیح است، اما اگر یک دقیقه بعد از اذان برسد روزهاش در آن روز صحیح نیست؟ فلسفه و حکمت این دو معیار شرعی (حد ترخص و اذان ظهر ) چیست؟
- [سایر] اگر نماز شخص روزهدار قضا شود، آیا روزهاش صحیح است؟
- [آیت الله مظاهری] آیا شخص میتواند در هنگام سحری خوردن تا آخر اذان صبح غذا بخورد و بعد هم در مغرب از بعد از تمام شدن اذان مغرب افطار کند؟
- [سایر] آیا با شروع اذان مغرب رادیو و تلویزیون، افطار روزه جایز است؟
- [آیت الله مظاهری] زن روزهداری که یکی دو ساعت مانده به اذان مغرب حیض شود، تکلیف روزهاش چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر روزهدار، در ماه رمضان در بین روز بیهوش شود، آیا روزهاش صحیح است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بخوابد و بعد از مغرب بیدار شود، روزهاش صحیح است.
- [آیت الله مظاهری] اگر پیش از اذان صبح نیّت کند و بخوابد و بعد از مغرب بیدار شود روزهاش صحیح است.
- [آیت الله بروجردی] اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بخوابد و بعد از مغرب بیدار شود روزهاش صحیح است.
- [آیت الله خوئی] اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بخوابد و بعد از مغرب بیدار شود، روزهاش صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بخوابد و بعد از مغرب بیدار شود، روزهاش صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر شخص روزهدار پس از غروب بیآنکه در شهر خود افطار کند، با هواپیما به سمت مغرب مسافرت کند و بهجایی برسد که هنوز خورشید غروب نکرده است، واجب نیست تا غروب امساک کند، گر چه احتیاط مستحب امساک است.
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است روزهدار نماز مغرب را پیش از افطار کردن بخواند، ولی اگر کسی منتظر او باشد یا میل زیادی به غذا داشته باشد که نتواند با حضور قلب نماز بخواند، بهتر است اوّل افطار کند، ولی به قدری که ممکن است نماز را در وقت فضیلت آن بجا آورد.
- [آیت الله خوئی] اگر روزهدار به گفتة کسی که میگوید مغرب شده و اعتماد به گفتة او نیست افطار کند، و بعد بفهمد مغرب نبوده است یا شک کند که مغرب بوده است یا نه قضا و کفاره بر او واجب میشود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر مگس در گلوی روزهدار برود، چنانچه ممکن باشد، باید آن را بیرون آورد و روزهاش باطل نمیشود، ولی اگر بداند که به واسطه بیرونآوردن آن، قی میکند واجب نیست بیرونآوردن و روزهاش صحیح است.
- [آیت الله سیستانی] اگر روزهدار به گفته کسی که میگوید مغرب شده ولی اطمینان برای او حاصل نشده است ، افطار کند و بعد بفهمد مغرب نبوده است ، یا شک کند که مغرب بوده است یا نه ، قضا و کفاره بر او واجب میشود ، و اگر معتقد بوده که قول او حجت است ، فقط قضا لازم است .