قوت غالب
غذايی كه در يك منطقه از ساير غذاها، متداولتر است.
قوت غالب ما گندم و برنج به نسبتی تقریباً مساوی (60 - 40) است. آیا می‌توان جهت پرداخت فطریه احتیاط کرد و میانگین این دو را محاسبه و پرداخت نمود؟
کسی که فطریه چند نفر را می‌دهد، لازم نیست همه را از یک جنس بدهد، پس اگر مثلاً فطریه بعضی را گندم و فطریه بعض دیگر را از برنج بدهد [یا قیمت آن‌را بپردازد]، کافی است.[1] اما در پرداخت فطریه هر نفر، نمی‌توان نصف صاع را از یک جنس و نصف دیگر را از جنس دیگر داد.[2] و اگر آن‌را به قصد قیمت فطره هم بدهد اشکال دارد.[3] پس قیمت دو جنس را در پرداخت فطریه یک نفر، نباید مخلوط کرد. [1] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج ‌2، ص 181، م 2028، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. [2] . آیت الله اراکی: مگر آن‌را به قصد قیمت فطره بدهد؛ آیت الله مکارم: مگر این‌که مخلوط آن دو، غذای معمولی آن محلّ باشد. [3] . آیات عظام خوئی، زنجانی و سیستانی: اگر آن‌را به قصد قیمت فطره هم بدهد کافی نیست؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج‌2، ص 178، م 2020.
کسی که فطریه چند نفر را می‌دهد، لازم نیست همه را از یک جنس بدهد، پس اگر مثلاً فطریه بعضی را گندم و فطریه بعض دیگر را از برنج بدهد [یا قیمت آن‌را بپردازد]، کافی است.[1] اما در پرداخت فطریه هر نفر، نمی‌توان نصف صاع را از یک جنس و نصف دیگر را از جنس دیگر داد.[2] و اگر آن‌را به قصد قیمت فطره هم بدهد اشکال دارد.[3] پس قیمت دو جنس را در پرداخت فطریه یک نفر، نباید مخلوط کرد. [1] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج ‌2، ص 181، م 2028، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. [2] . آیت الله اراکی: مگر آن‌را به قصد قیمت فطره بدهد؛ آیت الله مکارم: مگر این‌که مخلوط آن دو، غذای معمولی آن محلّ باشد. [3] . آیات عظام خوئی، زنجانی و سیستانی: اگر آن‌را به قصد قیمت فطره هم بدهد کافی نیست؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج‌2، ص 178، م 2020.
عنوان سوال:
قوت غالب ما گندم و برنج به نسبتی تقریباً مساوی (60 - 40) است. آیا می‌توان جهت پرداخت فطریه احتیاط کرد و میانگین این دو را محاسبه و پرداخت نمود؟
پاسخ:
کسی که فطریه چند نفر را می‌دهد، لازم نیست همه را از یک جنس بدهد، پس اگر مثلاً فطریه بعضی را گندم و فطریه بعض دیگر را از برنج بدهد [یا قیمت آن‌را بپردازد]، کافی است.[1] اما در پرداخت فطریه هر نفر، نمی‌توان نصف صاع را از یک جنس و نصف دیگر را از جنس دیگر داد.[2] و اگر آن‌را به قصد قیمت فطره هم بدهد اشکال دارد.[3] پس قیمت دو جنس را در پرداخت فطریه یک نفر، نباید مخلوط کرد. [1] . امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج 2، ص 181، م 2028، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. [2] . آیت الله اراکی: مگر آن‌را به قصد قیمت فطره بدهد؛ آیت الله مکارم: مگر این‌که مخلوط آن دو، غذای معمولی آن محلّ باشد. [3] . آیات عظام خوئی، زنجانی و سیستانی: اگر آن‌را به قصد قیمت فطره هم بدهد کافی نیست؛ امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، ج2، ص 178، م 2020.
- [سایر] آیا ملاک در پرداخت فطریه، قوت غالب در سال است یا ماه رمضان؟ و آیا قوت غالب شخص مراد است یا قوت غالب منطقه و شهر؟
- [آیت الله مظاهری] آیا غذایی را که قوت غالب مردم نباشد و غیر از موارد مذکور در رساله است، می‌توان به عنوان زکات فطره به فقیر داد و آیا کفایت میکند؟
- [آیت الله مظاهری] آیا از مالی که خمس آن داده نشده می‌توان زکات فطره را پرداخت کرد؟ یا باید اول خمس را داد و سپس زکات فطره را از آن پرداخت نمود؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا می‌توان خمس را بدون مراجعه به دفتر مراجع، محاسبه نمود و آنگاه به مرجع پرداخت؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا می‌توان خمس را بدون مراجعه به دفتر مراجع، محاسبه نمود و آنگاه به مرجع پرداخت؟
- [آیت الله جوادی آملی] آیا می‌توان خمس را بدون مراجعه به دفتر مراجع، محاسبه نمود و آنگاه به مرجع پرداخت؟
- [آیت الله اردبیلی] اینجانب در خارج از کشور زندگی میکنم. آیا اگر از بستگان خود در ایران بخواهم زکات فطریه را از طرف من بدهند با این شرط که بعد از مراجعت به کشور تأدیه خواهم کرد جواز شرعی دارد؟ در هر حال اگر بخواهم معادل ریالی قوت غالب را به فرد مستحق در ایران بپردازم میزان محاسبه، قیمت آن در ایران است یا محل سکونت فعلی؟
- [سایر] آیا زکات فطره را می‌توان به پدر و مادر خود، در صورت مستحق بودن، پرداخت کرد؟
- [آیت الله مظاهری] در چه صورت می‌توان زکات فطره را به سید پرداخت کرد؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا جایز است زکات فطره را به فقیر فاسق یا تارک الصلاة پرداخت نمود؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر فطره انسان بر کسی واجب باشد و او فطره را ندهد، بر خود انسان واجب نمی‌شود؛ ولی چنانچه کسی که فطریّه انسان بر او واجب است، فراموش نماید که آن را بدهد، احتیاط واجب آن است که خود انسان فطریّه را پرداخت نماید.
- [آیت الله بهجت] زکات گندم، جو، خرما، کشمش، طلا و نقره را می‌توان از خود آنها داد و می‌توان قیمت آن را حساب کرد، و همچنین است بنابر اظهر در زکات شتر، گاو و گوسفند؛ و اگر قیمت را می‌دهد، بنابر احتیاط واجب باید پول نقد بدهد، مگر آنکه گیرنده رضایت داشته باشد، و منظور از قیمت، قیمت وقت اخراج زکات و دادن به مستحق است.
- [آیت الله اردبیلی] انسان باید زکات رابه قصد قربت، یعنی برای انجام فرمان خداوند بدهد و در نیّت و لو اجمالاً معیّن کند که آنچه که می‌دهد زکات است، بلکه بنابر احتیاط واجب معیّن کند آنچه که می‌دهد زکات مال است یا زکات فطره؛ ولی اگر مثلاً زکات گندم و جو بر او واجب باشد، لازم نیست معیّن کند چیزی را که می‌دهد، زکات گندم است یا زکات جو.
- [آیت الله اردبیلی] انسان نمیتواند نصف صاع را از یک جنس مثلاً گندم و نصف دیگر آن را از جنس دیگر مثلاً جو بدهد و بنابر احتیاط واجب، آن را به قصد قیمت فطریّه هم نمیتواند بدهد.
- [آیت الله بهجت] کسی که موقع رؤیت شدن هلال ماه شوال بالغ، عاقل و هوشیار است و فقیر و بنده کس دیگر نیست، باید برای خودش و کسانی که نانخور او هستند، بهازای هر نفر یک صاع طعام (تقریباً سه کیلو) از گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند اینها، از چیزهایی که خوراک بیشتر مردم است، به مستحق بدهد و اگر پول یکی از اینها را هم بدهد کافی است، ولی احتیاط مستحب این است که زکات فطره را از گندم یا جو یا خرما یا کشمش بدهد و یا پول یکی از اینها را حساب کند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زکات فطره کسی بر انسان واجب است که (نانخور) - بدون هیچ قیدی - خوانده شود، ولی کسی که فقط با قیدی نانخور خوانده می‌شود مثلاً تنها (نانخور در شب عید فطر) یا (نانخور در روز آخر ماه رمضان) به وی گفته می‌شود، زکات فطره وی بر انسان واجب نیست. بنابراین مهمانی که قبل از غروب آفتاب شب عید فطر وارد منزل انسان میگردد، اگر بنا دارد مدّت طولانی مهمان بوده به گونهای که (نانخور) بدون هیچ قیدی، بشمار میآید، زکات فطره وی واجب است، ولی اگر تنها همان شب را مهمان است زکات فطره وی واجب نیست، هر چند احتیاط مستحبّ آن است که زکات فطره او را هم بدهد و اگر در طول ماه رمضان نان خور انسان باشد بنا بر احتیاط واجب زکات فطره وی بر انسان واجب است. در هر صورت در جاهایی همچون این مسأله که به طور مسلّم نمی‌توان زکات را به گردن مهمان یا صاحبخانه دانست، چنانچه یکی از آن دو با اجازه دیگری زکات فطره را به نیّت کسی که واقعاً زکات فطره به گردن اوست بدهد کافیست و بر دیگری پرداخت مجدّد زکات فطره لازم نیست.
- [آیت الله اردبیلی] سیّد میتواند صدقات واجب یا مستحب خود را به سیّد یا غیر سیّد بدهد و غیر سیّد میتواند صدقه مستحب خود را به سیّد بپردازد، ولی نمیتواند صدقه واجب خود نظیر زکات مال و زکات فطره را به سیّد بدهد، و چنانچه پرداخت کفّارات و ردّ مظالم بر غیر سیّد واجب شود، بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن را به سیّد بدهد.
- [آیت الله مکارم شیرازی] زکات فطره بر تمام کسانی که قبل از غروب شب عید فطر بالغ و عاقل و غنی باشند واجب است، یعنی باید برای خودش و کسانی که نانخور او هستند، هر نفر به اندازه یک صاع (تقریباً سه کیلو) از آنچه غذای نوع مردم آن محل است، اعم از گندم و جو یا خرما یا برنج یا ذرت و مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یکی از اینها را بدهد کافی است.
- [آیت الله اردبیلی] اگر از جنسی که قیمت آن دو برابر قیمت معمولی آن است، مثلاً از گندمی که قیمت آن دو برابر قیمت گندم معمولی است، نصف صاع (حدود 5/1 کیلو گرم) بدهد کافی نیست و بنابر احتیاط واجب، آن را به قصد قیمت فطریّه هم نمیتواند بدهد.
- [امام خمینی] کسی که فقط به اندازه یک صاع که تقریبا سه کیلو است گندم و مانند آن دارد، مستحب است زکات فطره را بدهد و چنانچه عیالاتی داشته باشد و بخواهد فطره آنها را هم بدهد می تواند به قصد فطره، آن یک صاع را به یکی از عیالاتش بدهد و اوهم به همین قصد به دیگری بدهد و همچنین تا به نفر آخر برسد و بهتر است نفر آخر چیزی را که می گیرد به کسی بدهد که از خودشان نباشد و اگر یکی از آنها صغیر باشد احتیاط آن است که او را در دور دادن زکات فطره داخل نکنند و چنانچه ولی صغیر از طرف او قبول نماید باید آن زکات فطره را به مصرف صغیر برساند نه این‌که از طرف او به دیگری بدهد.