مراجعه
مراجعه، نقل پرسش و پاسخ صورت گرفته بین گوینده و شخص دیگر، به صورت موجز و جذاب را می‌گویند.
آیا می‌توان خمس را بدون مراجعه به دفتر مراجع، محاسبه نمود و آنگاه به مرجع پرداخت؟
حسابرسی اموال باید طبق فتوای مرجع تقلید باشد و به دستور ایشان صرف شود. جوادی آملی 1/4/1374
حسابرسی اموال باید طبق فتوای مرجع تقلید باشد و به دستور ایشان صرف شود. جوادی آملی 1/4/1374
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- آیا می‌توان خمس را بدون مراجعه به دفتر مراجع، محاسبه نمود و آنگاه به مرجع پرداخت؟
- آیا می‌توان خمس را بدون مراجعه به دفتر مراجع، محاسبه نمود و آنگاه به مرجع پرداخت؟
- شخصی در زمان زنده بودن حضرت امام خمینی رحمه الله علیه از ایشان تقلید می کرده و اکنون نیز به اذن مجتهد زنده باقی بر میت(حضرت امام) مانده است بفرمایید از نظر پرداخت وجوهات آیا حضرت امام دفتر اخذ وجوهات دارند؟ و باید به آنجا پرداخت کرد؟ و یا اینکه به مجتهدی که به اذن او باقی بر امام مانده است باید پرداخت کرد از نظر شرعی راهنمایی بفرمایید.
- شخصی در زمان زنده بودن حضرت امام خمینی رحمه الله علیه از ایشان تقلید میکرده و اکنون نیز به اذن مجتهد زنده باقی بر میت (حضرت امام) مانده است بفرمایید از نظر پرداخت وجوهات آیا حضرت امام دفتر اخذ وجوهات دارند؟ و باید به آنجا پرداخت کرد؟ و یا اینکه به مجتهدی که به اذن او باقی بر امام مانده است باید پرداخت کرد از نظر شرعی راهنمایی بفرمایید.
- گروهی با هدف رفع مشکلات اهالی محله و نیازمندان، اقدام به تأسیس صندوق خیریه کردهاند. الف) آیا می‌توان مبالغ جمع آوری شده را برای انجام فعالیتهای اقتصادی و با هدف کمک هر چه بیشتر به مستمندان، سرمایه گذاری کرد؟ ب) آیا می‌توان وجوه جمع آوری شده را به صورت قرض الحسنه، به نیازمندان پرداخت؟ ج) آیا می‌توان به مدت یک سال یا بیشتر، مبالغ را کنار گذاشت و آنگاه اقدام به توزیع آن کرد؟ د) توصیه حضرت عالی برای مصرف بهینه این پولها چیست؟ ه) آیا می‌توان وجوه جمع آوری شده را در مراسم بزرگداشت ائمه اطهار (علیهم السّلام) صرف کرد؟
- گروهی با هدف رفع مشکلات اهالی محله و نیازمندان، اقدام به تأسیس صندوق خیریه کردهاند. الف) آیا می‌توان مبالغ جمع آوری شده را برای انجام فعالیتهای اقتصادی و با هدف کمک هر چه بیشتر به مستمندان، سرمایه گذاری کرد؟ ب) آیا می‌توان وجوه جمع آوری شده را به صورت قرض الحسنه، به نیازمندان پرداخت؟ ج) آیا می‌توان به مدت یک سال یا بیشتر، مبالغ را کنار گذاشت و آنگاه اقدام به توزیع آن کرد؟ د) توصیه حضرت عالی برای مصرف بهینه این پولها چیست؟ ه) آیا می‌توان وجوه جمع آوری شده را در مراسم بزرگداشت ائمه اطهار (علیهم السّلام) صرف کرد؟ و) در پایان از حضرت عالی تقاضا میکنیم، نصیحت و توصیهای پدرانه به فرزندان خود بنمایید. :
- سازمانی به اعضای خود اعلام کرد که میتوانند با پرداخت نصف بهای تراکتور، در نوبت خرید قرار گیرند و شش ماه بعد اعلام کرد، در صورت پرداخت باقیمانده بهاء، یک ماه بعد تراکتورها به آن‌ها تحویل داده خواهد شد. الف) آیا با اعلام قیمت تراکتور و زمان تحویل آن و پس از پرداخت، متقضای عقد معامله جاری شده و رسمیت دارد؟ ب) آیا سازمان میتواند با وجود اعلام قیمت قطعی و دریافت آن، به جای تحویل تراکتورها و خسارات وارده، هر ساله فقط افزایش قیمت را اعلام کند؟ ج) آیا سازمان باید خسارت تأخیر در تحویل و عدم کارکرد ناشی از عدم تحویل را بپردازد؟ د) آیا سازمان میتواند پس از تأخیر در تحویل، قیمت بالاتری را مطالبه کند؟ ه) آیا سازمان میتواند یک سال پس از تحویل و دریافت کامل بهای تراکتور، حق فروش را از خریدار سلب کند و در صورت فروش او را به پرداخت ما به التفاوت آن به قیمت روز ملزم کند؟ و) آیا سازمان میتواند حتی پنج سال پس از تحویل تراکتور، چنین شرطی نماید؟ ز) آیا می‌توان با توافق، بهای کالایی را دریافت نمود و آن را تحویل نداد و بهای آن را بالا برد و یک سال پس از تحویل آن، گفت که در صورت فروش آن به بهای بیشتر، سود به دست آمده از آنِ فروشنده است؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [سایر] چرا مقدار خمس محاسبه شده توسط دفتر مراجع مختلف،با هم فرق دارد؟ تخفیف در خمس به چه معنا است؟
- [آیت الله بهجت] کسی که بر تقلید از میّت باقی است اگر خمس خود را به دفتر همان مرجع از دنیا رفته پرداخت نماید، برئالذمّه می شود؟ یا باید به مجتهد زنده پرداخت کند؟
- [سایر] چرا باید مقلد یک مرجع تقلید شد، در حالی که تمام مراجع، صلاحیت تقلید دار شدن را دارد و می‌توان در مسائل شرعی به آن¬ها رجوع کرد؟
- [آیت الله سیستانی] آیا در موارد احتیاط واجب و یا مستحب می توانیم به مرجع دیگری مراجعه نمود ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مرجع تقلید خویش را عوض کرده است و مقلّد مرجع تقلید دیگری شده است به عبارت اخری از مرجع تقلید اوّل خودش عدول کرده و به مرجع تقلید دیگری رجوع کرده است این شخص بابت سهم خمس یک میلیون تومان به مرجع تقلید اوّل باید میپرداخت و دست به دست هم کرده بوده است حال این یک میلیون بدهی خمس را به کدامیک از مراجع باید بدهد از اوّلی که عدول کرده است یا به دوّمی؟
- [آیت الله اردبیلی] مردم منطقهای خمس خود را به شخص معیّنی که مورد اعتماد است، می‌دهند تا به دفاتر مراجع بزرگوار تقلید برساند؛ ولی این شخص از طرف مراجع تقلید برای این کار وکالت ندارد. آیا جایز است در موارد مبهم و مشکوک در محاسبه خمس که لازم به مصالحه با مرجع تقلید یا وکیل او در این کار است، با این شخصِ مورد اعتماد، مصالحه کرد یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] اگر وصیّ یا ورثه با متوفّی در مرجع تقلید متفاوت باشند، در محاسبه باید طبق فتوای مرجع خود عمل کنند یا مرجع تقلید میّت؟
- [آیت الله بهجت] اگر کسی با مرجع تقلید خود خمس را دستگردان کند، قبل از پرداخت بدهی خمسی خود، آن مرجع فوت کند، تکلیف او چیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا انسان با پرداخت خمس به مرجع تقلید خودش بریء الذمّه میشود یا این که باید آن را به ولیّ امر مسلمین پرداخت کند؟
- [سایر] آیا می‌توان در مسائلی که مرجع خودمان احتیاط واجب میداند، به مرجع متوفی رجوع کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- .اگر در مسأله به فتوای مرجع تقلیدی عمل کرد و بعد از وفات وی در همان مسأله به فتوای مجتهد مطلق زنده رفتار نمود، دوباره نمیتواند آن را برابر فتوای مرجع متوفّا انجام دهد, مگر آنکه مجتهد مطلقِ زنده, در آنمسأله, فقط احتیاط کرده و مقلّد مدتی برابر آن عمل کرده باشد; در این حال, مقلّد میتواند دوباره به فتوای مرجع متوفّا رفتار کند.
- .مبدأ سال خمسی و محاسبه خمس، برای کسانی که از شروع به کار , فایده و سود به دست می آورند, مانند کارگران روزانه، از زمان سوددهی است؛ ولی برای افرادی که میان هزینه های سرمایه گذاری و سوددهی آن فاصله هست، آغاز محاسبه هزینه او، آغاز به کار اوست؛ یعنی تمام هزینه هایی که پیش از سوددهی انجام داده است، آن ها را از سودِ به دست آمده کسر می کند و خمس سود مانده را در پایان سال پرداخت می‌کند.
- .قبل از پرداخت خمسِ مواد معدنی باید هزینههای استخراج مانند حفّاری و ماشین آلات و حقوق کارگران و غیره کسر شود و پس از کسر هزینهها, اگر به مقد ار نصاب رسیده است، باید خمس باقی مانده را بپردازد؛ اما هزینه های شخصی صاحب معدن و مخارج اهل و عیال او کسر و محاسبه نمیشود.
- .در اثنای سال خمسی می توانند خمس را بپردازند و در پایان سال خمسی و محاسبه هزینه سال و مشخص شدن مقدار سود و خمس آن , مانده خمس را تأدیه نمایند ; چنانچه مقدار خمسی که در وسط سال پرداخته بیش از مقدار خمسی بود که در پ ایان سال خمسی حسابرسی کرده است، در این صورت, میتواند مقدار زائدی که پرداخت کرده بود را پس بگیرد.
- .اگر کسی برای آسایش بیشتر و برای تفریح و تفرّج که مورد نیاز ضروری او نیست , ماشین یا باغی خرید، در این گونه موارد پولی که برای آن داده است , جزء هزینه سال او نیست و باید خمس آن را بپردازد و اگر برای خرید آن وام گرفته باشد، پرداختن آن، ج زء هزینه شمرده نمی شود و هرمقدار از اقساط را که از درآمد پرداخت کرده است، محاسبه نماید و خمس آن را بپردازد.
- .در معدن، خمس به مواد معدنیِ استخراج شده (ناخالص ) تعلّق می گیرد، گرچه برای نصاب سنجی آن، جنس خالص مو اد معدنی مورد محاسبه قرار می‌گیرد و اگر بخواهند یک پنجم مواد معدنی را مانند طلا یا نقره ناخالص به عنوان خمس بپردازند، چهار صورت دارد: یکم: درصد طلا یا نقره در این یک پنجم مواد معدنی، از درصد طلا یا نقره در چهار پنجم دیگر آن, بیشتر است. دوم: درصد طلا ی ا نقره در این یک پنجم، با چهار پنجم دیگر مساوی است، در این دو صورت, پرداختن خمس از جنس ناخالص مواد معدنی, کافی است. سوم: درصد طلا یا نقره, یک پنجم کمتر از بقیه باشد. چهارم: مساوی بودن یا بیشتر و کمتر بودن در صد طلا یا نقر ه یک پنجم نسبت به بقیه، مشکوک باشد ; در این دو صورت , پرداخت یک پنجم مواد ناخالص به عنوان خمس کفایت نمیکند. انفال بودن معادن
- .اگر کسی گنجی را در ملک خریداری شده خود پیدا کند که در عمق کمی از زمین قرار دارد و به لحاظ زمان، احتمال می دهد از چندین سال پیش باشد، حکم گنج را ندارد و باید به صاحبان قبلی زمین معرفی نماید و اگر مالک قبلی اطلاعی از آن نداشت , به مالک اسبق مراجعه می‌کند و اگر هیچ کدام اطلاعی از این گنج نداشتند، یابنده آن مالک خواهد شد و باید خمس آن را بپردازد. اگر یکی از مالکان قبلی, ادعای ملکیت آن را نمود و علائم دروغ در آن نبود, باید بدون بیّنه و شاهد به او بپردازد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] بدهی مدّتدار را می‌توان با رضایت دو طرف و با کم کردن مقداری از آن، زودتر پرداخت نمود.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر خمس را با مرجع تقلید خود یا وکیل او دستگردان کند و بخواهد در سال بعد بپردازد اگر عین چیزی که خمس به آن تعلق گرفته باقی باشد باید خمس خمس را هم بدهد و در حقیقت 41 آنچه که موجود است به عنوان خمس بدهد مثلاً اگر صد هزار تومان موجود بوده و خمس آن را دستگردان کرده مبلغ بیست و پنج هزار تومان بدهد. و اگر عین چیز متعلق به خمس مصرف شود و از بین برود پرداخت همان مبلغ کافی است و لازم نیست خمس آن را بدهد.
- [آیت الله بهجت] فقها حیات را شرط می دانند؛ یعنی می گویند برای ابتدای تقلید باید از مجتهد زنده تقلید کرد . اما اگر مرجع تقلید انسان از دنیا رفت ، در این که آیا می تواند بر تقلید او باقی بماند یا باید به مجتهد زنده مراجعه نماید، اختلاف است ؛ پس اگر کسی دراین مسأله مجتهد بود، طبق نظر خودش عمل می کند ؛ و گرنه طبق نظر مجتهد زنده اَعلَم عمل می نماید.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که نمیداند وظیفهاش تیمم است یا وضوی جبیرهای در صورتی که جهل او از ندانستن مسأله است، باید به مرجع تقلید خود مراجعه کند یا هر دو وظیفه را به جا آورد و در صورتی که جهل او از ندانستن خصوصیات مورد باشد باید هر دو وظیفه را انجام دهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر خمس، زکات، وقف خاصّ و یا وقف عامّ با مال کسی مخلوط شود، حکم مالی را دارد که صاحب آن معلوم است و باید نزد خود و خداوند محاسبه کند و آن را پرداخت نماید.
- [آیت الله مظاهری] در غیر فروعات فقهیه مانند پرداخت وجوهات شرعیّه و تعیین قیّم یا سرپرست برای اوقاف و یا تعیین وصی برای کسی که وصی ندارد، رجوع به اعلم یا رجوع به مرجع تقلید شخص، لازم نیست و رجوع به مجتهد جامع الشرایط کفایت می‌کند. ______ 1) در بخش سوّم این رساله، مباحث مربوط به اصول دین تحت عنوان (اصول اعتقادی) آمده است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر آذوقهای که برای مصرف سالش خریده، در آخر سال زیاد بیاید، باید خمس آن را بدهد و چنانچه بخواهد قیمت آن را بدهد هر وقت خمس را ادا می‌کند قیمت آن زمان را باید حساب کند. برای محاسبه خمس می‌توان هر مال را جداگانه حساب کرد، بنابراین کسی که برای خود سالی قرار داده است، اگر قبل از آن آذوقه تهیّه کرده باشد که هنوز بر آن سال نگذشته، میتواند خمس آن را ندهد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی سهم امام علیهالسلام را به دست مجتهد جامع الشرایط یا نماینده او نرساند یا به مصرفی که او اجازه نداده است برساند، تکلیف از او ساقط نمیشود و باید دوباره سهم امام علیهالسلام را به مجتهدی که دارای همه شرایط است یا نماینده او بپردازد و یا به مصرفی که او اجازه میدهد برساند، مگر این که پس از مصرف، مرجع تقلید آن مصرف را قبول نماید.
- [آیت الله سیستانی] خمس را باید دو قسمت کنند : یک قسمت آن سهم سادات است و باید به سیّد فقیر ، یا سیّد یتیم ، یا به سیّدی که در سفر درمانده شده ، بدهند ، و نصف دیگر آن سهم امام علیهالسلام است ، که در این زمان باید به مجتهد جامع الشرایط بدهند ، یا به مصرفی که او اجازه میدهد برسانند . و احتیاط لازم آن است که او مرجع أعلم ، مطلع بر جهات عامه باشد .
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که چند رشته کسب دارد مثلاً اجاره ملک می‌گیرد وخرید وفروش وزراعت هم می‌کند، باید خمس آنچه را در آخر سال از مخارج او زیاد میآید بدهد، و همچنین است اگر از یک رشته نفع ببرد و از رشته دیگر ضرر کند، باید خمس نفعی را که مانده بعد از بیرون کردن خسارت بدهد اگر این دو رشته هر دو در یک دفتر محاسبه میشود والاّض خمس نفع را بدون کسر خسارت باید بدهد گرچه در مثل زراعت و تجارت احتیاطاً باید جدا حساب شود.