هر چند وجود حضرت حق به دلیل اینکه وجود مطلق و مطلق وجود است، تمام جهان هستی را پر کرده است، ولی اهل معرفت می‌گویند با توجه مراتب و ترتیبی که در عالم هستی مشاهده می‌شود، ذهن ما چنین تحلیل می‌کند که ذات حضرت حق دارای مراتب است؛ یک مرتبه را مرتبه غیب الغیوب و مرحله کنه ذات می‌گویند که از دسترس اندیشه بشر خارج است؛ مراتب دیگر را مراتب ظهور ذات می‌دانند که ظهور ذات گاهی ظهور در صقع ذات است و گاهی ظهور در مرتبه عینیت و وجود خارجی است. همه موجودات در مرتبه صقع ذات به وجود علمی موجودند و در مرتبه عینیت به وجود خارجی وجود می‌یابند. انسان‌ها در مرتبه عینی و وجود خارجی همان‌گونه که در مرتبه علمی تحقق داشتند آفریده شدند؛ انسان در مرتبه علمی، موجودی مختار (به همان معنای الامر بین الامرین) در نظر گرفته شده و در مرتبه عینی نیز همان‌گونه آفریده شد. بنابراین، گناه و عصیان آدمیان با حفظ جنبه اختیاری بودن آن، خارج از ذات خدا تحقق نمی‌‌یابد.
