امیرالمومنین
نخستین امام شیعیان علی(ع)
سلام علیکم. می‌خواستم بدانم در صدر اسلام زمان پیغمبر ، خلفا و امیرالمومنین آیا کسانی بوده‌اند که دیرتر مسلمان شده باشند اما در نهایت عاقبت به خیر شده و حتی از السابقون جلوتر افتاده باشند؟ یا اینکه مثلاً در برهه‌ای با پیغمبر ص یا علی ع همراهی نکرده‌اند اما بعداً همراهی و فداکاری‌شان از آنهایی که در آن برهه همراه بوده‌اند بیشتر شده است ؟ لطفاً با ذکر نام افراد و جریانات تاریخی جواب دهید.با تشکر
با آنکه تقدم در پذیرش اسلام و جهاد بدون شک یکی از معیارهای برتری است[1] ، اما تنها معیار نیست. گردآوری نام تمام کسانی که در پرسش مطرح شده‌اند، فراتر از حد پاسخ‌گویی سایت است، ولی به صورت اشاره می‌توان گفت کسانی بودند که تعالیم حیات‌بخش اسلام دیرتر به آنها رسید و به طور طبیعی دیرتر مسلمان شدند، اما در عین حال معارف اسلام چنان در روح جان آنان تأثیر گذاشت که به اصطلاح معروف، یک شبه ره صد ساله را پیمودند. برای نمونه چند شخصیت را نام می‌بریم: 1. اویس قرنی: اویس در عین این‌که اسلامش از اسلام برخی دیگر دیرتر بود، ولی ایمانی برتر از ایمان بسیاری از پیش قدمان در اسلام به دست آورد. 2. زهیر بن قین: وی با این‌که از مکتب اهل بیت(ع) فاصله داشت، ولی در جریان قیام امام حسین(ع) در اثر ملاقاتی که در بین راه کربلا با امام داشت، مجذوب آن‌حضرت شد و در ردیف یکی از بهترین یاران و شهیدان کربلا قرار گرفت. 3. حر بن یزید ریاحی: حر با وجودی که از مخالفان امام حسین(ع) و از فرماندهان عبیدالله بن زیاد و لشکر یزید بود، در حساس‌ترین لحظه توبه کرد و نام خود را برتر از بسیاری از کسانی قرار داد که در زمان امام حسین(ع) زندگی می‌کردند و ادعای دوستی و علاقه به امام داشتند. [1] . توبه، 100؛ حدید، 10.
با آنکه تقدم در پذیرش اسلام و جهاد بدون شک یکی از معیارهای برتری است[1] ، اما تنها معیار نیست. گردآوری نام تمام کسانی که در پرسش مطرح شده‌اند، فراتر از حد پاسخ‌گویی سایت است، ولی به صورت اشاره می‌توان گفت کسانی بودند که تعالیم حیات‌بخش اسلام دیرتر به آنها رسید و به طور طبیعی دیرتر مسلمان شدند، اما در عین حال معارف اسلام چنان در روح جان آنان تأثیر گذاشت که به اصطلاح معروف، یک شبه ره صد ساله را پیمودند. برای نمونه چند شخصیت را نام می‌بریم: 1. اویس قرنی: اویس در عین این‌که اسلامش از اسلام برخی دیگر دیرتر بود، ولی ایمانی برتر از ایمان بسیاری از پیش قدمان در اسلام به دست آورد. 2. زهیر بن قین: وی با این‌که از مکتب اهل بیت(ع) فاصله داشت، ولی در جریان قیام امام حسین(ع) در اثر ملاقاتی که در بین راه کربلا با امام داشت، مجذوب آن‌حضرت شد و در ردیف یکی از بهترین یاران و شهیدان کربلا قرار گرفت. 3. حر بن یزید ریاحی: حر با وجودی که از مخالفان امام حسین(ع) و از فرماندهان عبیدالله بن زیاد و لشکر یزید بود، در حساس‌ترین لحظه توبه کرد و نام خود را برتر از بسیاری از کسانی قرار داد که در زمان امام حسین(ع) زندگی می‌کردند و ادعای دوستی و علاقه به امام داشتند. [1] . توبه، 100؛ حدید، 10.
عنوان سوال:
سلام علیکم. می‌خواستم بدانم در صدر اسلام زمان پیغمبر ، خلفا و امیرالمومنین آیا کسانی بوده‌اند که دیرتر مسلمان شده باشند اما در نهایت عاقبت به خیر شده و حتی از السابقون جلوتر افتاده باشند؟ یا اینکه مثلاً در برهه‌ای با پیغمبر ص یا علی ع همراهی نکرده‌اند اما بعداً همراهی و فداکاری‌شان از آنهایی که در آن برهه همراه بوده‌اند بیشتر شده است ؟ لطفاً با ذکر نام افراد و جریانات تاریخی جواب دهید.با تشکر
پاسخ:
با آنکه تقدم در پذیرش اسلام و جهاد بدون شک یکی از معیارهای برتری است[1] ، اما تنها معیار نیست.
گردآوری نام تمام کسانی که در پرسش مطرح شده‌اند، فراتر از حد پاسخ‌گویی سایت است، ولی به صورت اشاره می‌توان گفت کسانی بودند که تعالیم حیات‌بخش اسلام دیرتر به آنها رسید و به طور طبیعی دیرتر مسلمان شدند، اما در عین حال معارف اسلام چنان در روح جان آنان تأثیر گذاشت که به اصطلاح معروف، یک شبه ره صد ساله را پیمودند. برای نمونه چند شخصیت را نام می‌بریم:
1. اویس قرنی: اویس در عین اینکه اسلامش از اسلام برخی دیگر دیرتر بود، ولی ایمانی برتر از ایمان بسیاری از پیش قدمان در اسلام به دست آورد.
2. زهیر بن قین: وی با اینکه از مکتب اهل بیت(ع) فاصله داشت، ولی در جریان قیام امام حسین(ع) در اثر ملاقاتی که در بین راه کربلا با امام داشت، مجذوب آن‌حضرت شد و در ردیف یکی از بهترین یاران و شهیدان کربلا قرار گرفت.
3. حر بن یزید ریاحی: حر با وجودی که از مخالفان امام حسین(ع) و از فرماندهان عبیدالله بن زیاد و لشکر یزید بود، در حساس‌ترین لحظه توبه کرد و نام خود را برتر از بسیاری از کسانی قرار داد که در زمان امام حسین(ع) زندگی می‌کردند و ادعای دوستی و علاقه به امام داشتند. [1] . توبه، 100؛ حدید، 10.
- [سایر] با سلام، شنیدم که اگر مردم در مورد حضرت علی ( ع) بعضی از چیز ها و کرامات را بدانند نسبت به خدا کافر می شوند و می گویند که (نعوذ بالله) علی (ع) همان خدا است آیا این مسئله صحت دارد و می خواستم بدانم که چه کسی این را گفته ، من ندانسته در جایی گفتم که این سخن از پیامبر (ص) است می خواستم بدانم که آیا من به پیامبر سخن دروغ نسبت داده ام؟ لطفاً جواب را به ایمیل من ارسال کنید و راهنمایی ام کنید خیلی می ترسم که سخن دروغ به پیامبر نسبت داده باشم . با تشکر
- [سایر] بنده با فردی که خود را مسلمان میدانست همکلام شدم و او از من چند سؤالی پرسید که من چون اطلاع نداشتم از جواب دادن به او بازماندم. او از من چند سؤال پرسید که در اینجا برای شما مطرح میکنم و اگر لطف کنید جوابها را با سند بیاورید؛ زیرا آن فرد بدون سند جوابی را نمیپذیرد؛ یکی از این سؤالات این بود: او گفت بعضیها در مراسم محرّم میگویند که در روز عاشورا در گودی قتلگاه تا رکاب اسب امام حسین(ع) خون جمع شده بود، چطور می‌شود که یاران امام حسین 72 نفر بودند حتی چند نفر از آنها که زنان و کودکان بودند که شهید نشدند، امام حسین هم که پیروز میدان نشد که بتواند همه سپاه دشمن را بکشد که آن همه خون جمع شود؟ و نیز می‌خواستم این را هم بدانم که چند نفر از فرزندان علی(ع) در سپاه امام حسین(ع) حضور داشتند؟
- [سایر] بسیاری از بزرگان اصحاب از اهل بیت پیامبر زن گرفتهاند و اهل بیت از آنها زن گرفتهاند، به خصوص شیخین (ابوبکر و عمر) چنانکه همه مورّخان و ناقلان اخبار، سنی و شیعه بر این اتفاق نظر دارند. - پیامبر(ص) با عایشه دختر ابوبکر و حفصه دختر عمر ازدواج نمود. - و دو دخترش رقیه و ام کلثوم را یکی پس از دیگری به ازدواج خلیفه سوم عثمان بن عفان در آورد، و به خاطر این عثمان به ذی النورین ملقب شده است. - و پسرش ابان بن عثمان با ام کلثوم دختر عبدالله بن جعفر بن ابی طالب ازدواج کرد. - و مروان بن ابان بن عثمان با ام قاسم دختر حسن بن علی بن ابی طالب ازدواج کرده است. - و زید بن عمرو بن عثمان با سکینه دختر حسین ازدواج نموده بود. - و عبدالله بن عمرو بن عثمان با فاطمه دختر حسین بن علی ازدواج کرده بود. و از دیگر اصحاب که نیز با اهل بیت فامیل بودند و از آنها زن گرفته بودند نام نمیبریم و فقط در این مورد به ذکر خلفای ثلاثه اکتفا میکنیم، تا بیان کنیم که اهل بیت با آنها محبت و دوستی داشتند و به خاطر آن این ازدواجها و پیوندها صورت گرفته است و همچنین میبینیم که اهل بیت نام‌های اصحاب پیامبر(ص) را بر فرزندانش میگذاشتند، و مورّخین و ناقلان اخبار همه شیعه و سنی بر این امر اتفاق نظر دارند. چنانکه در منابع شیعه آمده است علی یکی از پسرانش که از لیلی بنت مسعود حنظلی بود را ابوبکر نامید، و در بنی هاشم علی اولین کسی است که اسم پسرش را ابوبکر گذاشت. و همچنین حسن بن علی فرزندانش را به این نامها نامگذاری کرد: ابوبکر، عبدالرحمن، طلحه، و عبیدالله و همچنین حسن بن علی چنین نامهایی بر فرزندانش گذاشته بود و موسی کاظم دخترش را عایشه نامید . و کینه بعضی از اهل بیت ابوبکر بود، مانند زین العابدین علی بن حسین، و علی بن موسی الرضا که کینهاش ابوبکر بود. و همچنین بعضی از اهل بیت اسم پسرانشان را عمر میگذاشتند، که از جمله آنان می‌توان به حضرت علی(ع) اشاره کرد که اسم پسرش را عمر اکبر نامید، مادر این پسر ام حبیب بنت ربیعه بود، و عمر بن علی در کنار برادرش حسین به شهادت رسید، و علی فرزندی دیگر به نام عمر اصغر داشت که مادرش الصهباء التغلبی بود که عمر طولانی کرد و از برادرانش ارث برد. و همچنین حسن بن علی فرزندانش را ابوبکر و عمر نامید. و همچنین علی بن حسین بن علی، و علی زین العابدین و موسی کاظم، و الحسین بن زید بن علی، و اسحاق بن حسن بن علی بن حسین، و نیز حسین بن علی بن حسن بن حسین بن حسن فرزندانشان را ابوبکر و عمر نامیدهاند. و افراد زیاد دیگری از اهل بیت فرزندانشان را ابوبکر و عمر نامیدهاند ولی ما به همین مقدار کفایت میکنیم تا بحث طولانی نشود. و موسی کاظم و علی هادی دخترانش را عایشه نامیدهاند.
- [سایر] بنا به نظر مفسّرین و علماء شیعه، آیه (الیوم اکملت لکم دینکم) که بخشی از آیه 3 سوره مائده هست، جدا از صدر و ذیل همان آیه نازل شده، و در مورد خلافت حضرت علی (ع) و ماجرای غدیر نازل شده. امّا این سخن به 4 دلیل صحیح نیست: دلیل اوّل: در جواب این سؤال که (چرا صدر و ذیل آیه در مورد گوشتها و مأکولات حرام است؟) اینطور جواب میدهند که حکم مأکولات حرام در 3 آیه دیگر قرآن قبلاً نازل شده بوده، دو بار در مکّه و یک بار در مدینه (نحل 115، بقره 173، انعام 145). و در نتیجه دیگر اکمال دین معنا نخواهد داشت؛ چون آن مطلب قبلاً ابلاغ شده بود. امّا سؤال اینجا است که همین سخن در مورد خلافت و وصایت حضرت علی هم صادق است؛ یعنی از همان روز (انذر عشیرتک الاقربین) و حدیث یوم الدّار مطلب بیان شده بود، و در جای جای قرآن هم چندین بار آمده، مثل آیه ولایت، آیه اولی الامر و غیره. پس آن استدلال که اکمال دین را به ولایت میداند باطل خواهد بود. دلیل دوم: اگر بگوییم با ابلاغ و اثبات ولایت بود که دین کامل شد مشکل دیگری هم به همراه دارد، و آن این است که اگر مسألهی ولایت امری بسیار مهم و کلیدی بود چرا سایر احکام و امور که اهمّیّت کمتری داشتند بر آن مقدّم شدند و این مسئله حیاتی مؤخّر از همه واقع شد؟ به عبارت دیگر، دین زمانی کامل می‌شود که تمام احکام و عناصر آن بیان شود، و آخرین حکم و جزئی که بیان می‌شود لزوم ارزش و اهمّیّت ویژهای ندارد، بلکه آنچه مایه اکمال دین است این است که تمام اجزای آن بیان شده باشد، و در این میان هر جزئی به اندازه هر جزء دیگر در اکمال دین تأثیر دارد، و نبودش باعث نقصان دین است. اینطور نیست که بگوییم اگر آخرین جزء باشد و هیچیک از جزای دیگر نباشند دین همچنان کامل است. در نتیجه تأکید روی اینکه فلان امر باعث اکمال دین شد موردی نخواهد داشت و نشانه اهمّیّت و ارزش آن امر نخواهد بود. بلکه همانطور که گذشت مهم کلّ مجموعه است، و معمولاً احکام و اجزای کلیدی و محوری و پایهای در اوّل رسالت تشریع و ابلاغ میشوند، مثل (قولوا لا اله الاّ الله تفلحوا)، و آنچه در ادوار بعدی بیاید از نظر اهمّیّت در وهلههای بعدی قرار میگیرد. دلیل سوم: در آیه 5 همان سوره مائده آمده (الْیَوْمَ أُحِلَّ لَکُمُ الطیِّبَت وَ طعَامُ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَب حِلُّ لَّکمْ...)، که طبق سیاق آیات اشاره به همان (الیوم) در آیه سوم است. در این آیه صریحاً میفرماید که امروز روزی است که حکم حلّیّت طیّبات و از جمله طعام اهل کتاب بر شما نازل شده. اگر بگوییم آن (الیوم) اوّل در موردی کاملاً جدا نازل شده و ارتباطی با صدر و ذیل آیه ندارد این آیه نیز معنای خود را از دست میدهد و به طور کلّی آیات قرآن از هم گسیخته و بدون انسجام میشوند. دلیل 4: اینطور نیست که آنچه در آیه 3 سوره مائده در مورد مأکولات حلال و حرام آمده همهاش قبلاً نازل شده باشد، بلکه به طور خاص نام میبرد از (الْمُنْخَنِقَةُ وَ الْمَوْقُوذَةُ وَ الْمُترَدِّیَةُ وَ النَّطِیحَةُ وَ مَا أَکلَ السبُعُ إِلا مَا ذَکَّیْتُمْ وَ مَا ذُبِحَ عَلی النُّصبِ وَ أَن تَستَقْسِمُوا بِالاَزْلَمِ) که در آن 3 آیه قبل به این تفصیل ذکر نشده بود؛ یعنی گر چه اینها تحت (میتة) یا (ما اُهِلَّ لغیر الله به) قرار میگیرند، امّا در همین آیه علاوه بر آن اجمال این تفصیل هم آمده، و دور از شأن قرآن است که شامل سخن حشو و تکرار بیمورد باشد. بلکه همین تفصیل متضمّن یک تازگی و ابلاغ جدید است، ولو در امور جزئی. و علاوه بر این در دو آیه بعدی (آیات 4 و 5 سوره مائده) امور دیگری هم در رابطه با مأکولات بیان می‌شود که قبلاً به هیچ وجه بیان نشده بود (حکم شکارِ سگهای شکاری و نیز طعام اهل کتاب)، و کلّ این احکام به عنوان مأکولات حلال و حرام بیان شده‌اند. در نتیجه آن سخن که حکم مأکولات حلال و حرام قبلاً بیان شده بود و اینجا تازگی ندارد باطل است؛ زیرا در این آیات هم چند مورد جدید بیان شده، و هیچ استحالهای ندارد که همینها آخرین احکام نازله و باعث اکمال دین باشند. با توجّه به این 4 استدلال آیه (الیوم اکملت لکم دینکم) نمیتواند در مورد ولایت حضرت علی باشد. اگر اختلالی در هر کدام از این 4 برهان مییابید لطفاً تذکّر فرمائید. با تشکر فراوان
- [سایر] حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دام ظله)؛ سلام علیکم: سوال هایی از محضرتان درباره نظریه شورای فقهاء و مراجع که مرحوم سید محمد شیرازی(ره) آن را مطرح کرده است دارم، چرا که برخی در عصر غیبت، ولایت و رهبری دولت اسلامی را شورایی (نه فردی) می دانند -بر خلاف آن چه که امروز در جمهوری اسلامی ایران به عنوان ولی فقیه واحد می بینیم- بر این اساس که علما بزرگ در نجف و قم و کربلا و مشهد مطالب مهم را به مراجع تقلیدی که دارای شرایط شرعی هستند ارجاع می دهند، حال اگر آنان بر شخص واحدی به عنوان مرجع اول و بالاتر برای دولت اسلامی اتفاق کردند، آن شخص به انتخاب امت مرجع و ولی فقیه می شود، و اگر حوزه های علمیه، مراجع متعددی را انتخاب کردند، همه آنان به عنوان مجلس اعلا -به عنوان شورای رهبری- امت را رهبری می کنند. صاحبان این نظریه (شورای فقها و مراجع) دلائلی بیان کرده اند که مختصرا ذکر می شود: 1. شورا عبارت است از رای گیری و آگاهی از همه نظریه ها برای نمایان شدن نظریه برتر، چنین امری از باب حکم واجب است زیرا خداوند می فرماید: "وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَیْنَهُمْ" و چون (شورا) در بین صفات مومنان و دربین واجبات (مانند وجوب نماز و وجوب ترک گناه هان) ذکر شده است، سیاقاً و اتصافاً دلالت بر وجوب دارد. خداوند می فرماید: " فما أوتیتم من شیء فمتاعُ الحیاة الدنیا وَمَا عِنْدَ اللَّهِ خَیْرٌ وَأَبْقَی لِلَّذِینَ آمَنُوا وَعَلَی رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ` وَالَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبَائِرَ الإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ وَإِذَا مَا غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُون َ`وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَی بَیْنَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ" ( شوری، 36،37،38). شورا و مشورت بین صفات مومنان آمده که ظهور در وجوب دارد همان طور که در ردیف اجتناب از گناهان بزرگ و وجوب برپایی نماز وارد شده است که قرابت آن را با وجوب بیشتر می کند. سیاق این آیات دلالت بر وجوب شورا و مشورت دارد. 2. وجوب گرفتن اذن در تصرفات؛ هر چیزی که مربوط به اجتماع و مردم باشد چه در اصل و چه در لوازمش باید درباره آن مشورت ومشاوره گرفته شود. از آن جمله، مدارس، دانشگاه ها، بیمارستان ها، فرودگاه ها، کارخانجات بزرگ و ... زیرا این ها با سرمایه مردم تأسیس و کار می کنند، همچنین در وظایف مدیریتی مانند ریاست، وزارت، نمایندگی مجلس، استانداری و فرمانداری و ... باید مشورت شود. برای این بخش دو استدلال ذکر شده است: اول: همه این امور تصرف در مال مردم است و کسی حق تصرف در مال غیر بدون اجازه اش را ندارد، و فرقی هم ندارد که این اموال از خمس ،زکات، معادن یا غیر این ها باشد. دوم: از طرفی این امور، تصرف در موجودیت، و هستی مردم و اجتماع است و کسی جز با اذن آنان اجازه چنین تصرفی را ندارد. و پر واضح است که رضایت مردم و اذن آنان در طول رضایت و اجازه باری تعالی است، بنابراین هرگونه تصرفی باید با جلب این دو رضایت باشد. و همچنین: رهبری جامعه و عالم اسلام، باید در ضمن شورای فقها جامع الشرایط تحقق پیدا کند زیرا آنان بعد از اقبال مردم مرجع تقلید آنان شده اند و از طرف شارع مقدس هم ولایت شرعی دارند، یعنی هم رضایت مردم را دارا می باشند و هم ولایت شرعی دارند، پس بنابراین هیچ مجتهدی حق سلب ولایت شرعی را از مجتهد دیگر ندارد. و چون فکرهای مختلف و متعدد از عقل واحد برتر و به صواب نزدیکتر است و خداوند نیز امر به مشورت کرده و سیره نبوی بر اساس مشورت بوده است؛ ولایت شورایی که اعضاء شورا همه از مجتهدین و مراجع تقلید هستند از ولایت فقیه واحد ارجح است. کلام امام معصوم (ع) نیز در حدیث "أما الحوادث الواقعة فارجعوا فیها إلی رواة حدیثنا" به صورت جمع آمده است و فرموده " رواة حدیثنا" (نه راوی حدیثنا) یعنی حجیت از آن همه آنان است نه شخص واحد، به خصوص در اموری که آثار و عواقب آن به همه مردم مربوط می شود، علاوه بر این که پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود: "دست خداوند با جماعت است." و "عاقل ترین افراد کسی است که عقل های همه مردم را در عقل خودش جمع کند". و " هر کس که بر ده نفر ریاست کند و در آن جمع بهتر و داناتر از او باشد،آن جمع در سراشیبی سقوط اند". پس بنابر آن چه گذشت و با توجه به احادیث پیامبر (ص) بهترین راه برای نجات از ضلالت و سقوط، تشکیل شورای فقها است زیرا در میان آنان حتما اعلم وجود دارد و در غیر این صورت، حدیث پیامبر (ص) شامل آن جامعه می شود. شورای فقهاء بهترین گزینه برای رهبری امت اسلام است زیرا در این صورت استبداد شخصی در امر رهبری پیش نمی آید و از طرفی هیچ فقیهی حق منع فقیه جامع الشرایط دیگر که نائب (عام) امام عصر (عج) است را از بکارگیری ولایت شرعی اش ندارد. در این ایام که قدرتهای مستکبر برای پاره پاره کردن امت اسلام هجوم آورده اند، بهترین راه مبارزه، ایجاد وحدت در میان صفوف شیعیان است که با جمع شده مراجع تقلید و حضور آنان در مجلس واحد این وحدت دست یافتنی است. و بدون شورای فقها یکپارچه کردن مردم ممکن نیست، علاوه بر این که یک شخص توانایی احاطه به تمام شؤنات امت را ندارد. تجارب تاریخی نیز به خوبی نشان می دهد که دیکتاتوری، زائیده حکمرانی شخص واحد بوده است لذا در روایات بر مضرات استبداد به رأی تأکید شده است. پس بنابراین، رهبری جامعه اسلامی باید رهبری شورایی (نه فردی) باشد. این مطالب و برخی دیگر از استدلا ل ها را صاحبان نظریه شورای فقهاء به جای نظریه ولایت فقیه واحد، که امروز در جمهوری اسلامی ایران به آن عمل می شود، بیان کرده اند. با توجه به این که نظریه شورای فقها از طرفی عده ای و به شدت در میان جوانان کشورهای اسلامی و کشورهای حاشیه خلیج فارس ترویج می شود و از طرفی کتاب یا منابعی برای به چالش کشاندن این نظریه وجود ندارد از شما درخواست داریم که جواب این نظریه را به ما بدهید و استدلالات خود را به تفصیل در این باره بیان کنید. خداوند به شما جزای خیر عطا کند.