در فرض سؤال که مسافر نیتش تغییر کرده و قصد ادامه سفر را دارد، (جهت انجام نماز و روزه) باید روزهای سفر خود را از همان روزی که نیتش تغییر کرده محاسبه کند، نه از ابتدای سفر. پس با توجه به اینکه وظیفه شخص مذکور شکسته خواندن نمازها بوده و او می‌دانسته که مسافر باید نمازش را شکسته بخواند، ولی از روی ندانستن برخی خصوصیات، نمازها را تمام خوانده است، باید[1] نمازهایی را که در آن مدت، کامل بجا آورده را، به صورت شکسته (ولو در وطن) قضا نماید.[2] البته برخی از مراجع تقلید،[3] دوباره خواندن نمازها را در صورتی واجب می‌دانند که قبل از اتمام وقت نماز، متوجه وظیفه خود شده باشد و الا اگر پس از اتمام وقت، متوجه شود، قضای نمازها، واجب نخواهد بود.[4] [1] . آیات عظام مکارم، بهجت، سیستانی و خامنه‌ای: (بنابر احتیاط...)؛ از طریق تماس تلفنی با دفتر آیت الله خامنه‌ای. [2] . ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنی‌هاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج‌1، ص 730، م 1360، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. [3] . آیات عظام: گلپایگانی، خوئی، صافی، سیستانی و تبریزی. [4] . ر.ک: توضیح المسائل (محشی - امام خمینی)، ج‌1، ص 730.
کسی به قصد سه روز مسافرت رفته و نمازها را شکسته میخواند، اما مجبور میشود سفرش را ادامه دهد. به طور اجمالی حساب میکند که سفرش ده روز طول میکشد و نیت ده روز کرده و نماز را کامل میخواند، ولی هنوز ده روزش تمام نشده سفرش تمام میشود. حکم این نمازها چیست؟
در فرض سؤال که مسافر نیتش تغییر کرده و قصد ادامه سفر را دارد، (جهت انجام نماز و روزه) باید روزهای سفر خود را از همان روزی که نیتش تغییر کرده محاسبه کند، نه از ابتدای سفر.
پس با توجه به اینکه وظیفه شخص مذکور شکسته خواندن نمازها بوده و او میدانسته که مسافر باید نمازش را شکسته بخواند، ولی از روی ندانستن برخی خصوصیات، نمازها را تمام خوانده است، باید[1] نمازهایی را که در آن مدت، کامل بجا آورده را، به صورت شکسته (ولو در وطن) قضا نماید.[2]
البته برخی از مراجع تقلید،[3] دوباره خواندن نمازها را در صورتی واجب میدانند که قبل از اتمام وقت نماز، متوجه وظیفه خود شده باشد و الا اگر پس از اتمام وقت، متوجه شود، قضای نمازها، واجب نخواهد بود.[4] [1] . آیات عظام مکارم، بهجت، سیستانی و خامنهای: (بنابر احتیاط...)؛ از طریق تماس تلفنی با دفتر آیت الله خامنهای. [2] . ر.ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده: بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج1، ص 730، م 1360، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ هشتم، 1424ق. [3] . آیات عظام: گلپایگانی، خوئی، صافی، سیستانی و تبریزی. [4] . ر.ک: توضیح المسائل (محشی - امام خمینی)، ج1، ص 730.
- [امام خمینی] کسی که در سال دو یا سه سفر میرود که هر کدام سه یا چهار ماه طول میکشد و بقیه سال را در وطن است تکلیفش نسبت به نماز و روزه چگونه است؟
- [آیت الله خوئی] اگر مسافرت نماید جوانی با یک گروهی به یکی از دول خارجی و در آنجا در جاهایی مسکن کند که متعذر باشد پختن غذا برای خودش و متعذر است تهیه گوشت و اکل حلال، و اگر بخواهد همهاش سبزیجات و حبوبات بخورد برای او ضرر دارد و مسافرت استمرار دارد و لااقل سه سال درس خواندش در آنجا طول میکشد، چه کند؟
- [آیت الله خامنه ای] کسی که بدون قصد معصیت مسافرت کند، ولی در بین راه برای ادامه و تکمیل سفر قصد ارتکاب معصیت نماید، آیا نمازش را باید تمام بخواند یا شکسته؟ آیا نمازهای شکسته ای که در طول راه خوانده، صحیح است یا خیر؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی از زمان کودکی به مدت چند ماهی در طول سال در شهری مانده و آنجا وطن او بوده است و قصد داشته تا آخر عمر این کار را ادامه دهد، ولی اکنون فقط دو یا سه هفته در آن شهر می ماند. حال اگر این شخص کمتر از ده روز در آن شهر بماند نماز او کامل است یا شکسته؟
- [سایر] فردی به رکعت آخر نماز جماعت رسیده و اقتدا میکند. آیا بعد از پایان نماز امام جماعت، میتواند به نفر جلویی خود که همزمان با وی به مسجد رسیده و نماز میخواند اقتدا کند و ادامه نماز را به امامت آن فرد بخواند؟ (مثل وقتی که امام جماعت وضویش باطل شده و شخص دیگری از مأمومین عهده دار امامت میشود).
- [آیت الله مظاهری] من بسیاری از اوقات در نماز سه رکعتی، هنگام تشهّد شک میکنم که رکعت دوّم هستم یا رکعت سوّم، ولی در سایر نمازها شک نمیکنم. البته قابل ذکر است که بعضی از اوقات، آن نماز را به نیّت دو رکعتی تمام میکنم و نماز سه رکعتی را اعاده میکنم و وقتی به رکعت سومّ میرسم، احساس میکنم که نماز قبلی را نیز سه رکعت خواندهام، وظیفه چیست؟
- [امام خمینی] آموزگار مأمور است در مدت سه سال در قریهای آموزگار باشد و هر شب جمعه به شهری که غیر وطن او است مسافرت میکند تکلیف نماز و روزه او چیست؟
- [آیت الله مظاهری] کسی که نذر میکند برای مدت یک تا دو ماه هر هفته سه شنبهها به جمکران برود (مجموعاً 8 هفته)، آیا نماز و روزه او تمام است یا شکسته؟
- [آیت الله بهجت] شخصی که در طول جنگ چهار ساله ی افغانستان، به خاطر این که در این مبارزه سهم داشته باشد، دایما در سفر بوده (گاهی در افغانستان و گاهی در ایران و پاکستان)، ولی قصد مسافرت دایم را نداشته، اما قهرا چنین وضعی به وجود آمده و در آینده امکان دارد این وضع ادامه یابد، آیا روزه صحیح و نماز شخص مذکور تمام است اگر تمام است، در ماه رمضان چنان چه مسافرت از ایران به پاکستان نماید، چه تکلیفی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] اینجانب جهت ماموریت سه ساله به کشوری مسافرت کرده ام و بعد از سه سال به وطن اصلی خودم بر می گردم. در صورتی که من جهت تفریح از شهر محل اقامت خارج شوم به حدی که نمازم شکسته باشد و سپس به شهر بازگردم. با علم بر اینکه برای هفته دیگر برنامه ریزی کرده ایم که به مسافرت برویم و قصد اقامت ده روزه در شهر محل ماموریت خود را هم نداریم آیا نماز را باید شکسته خواند یا کامل؟ آیا اینجا وطن من محسوب می شود؟
- [آیت الله سیستانی] حملهدار یعنی کسی که برای رساندن حاجیها به مکه مسافرت میکند چنانچه شغلش مسافرت باشد باید نماز را تمام بخواند ، و اگر شغلش مسافرت نباشد و فقط در ایام حج برای حملهداری سفر میکند ، چنانچه مدت سفر او کم باشد مثلاً دو سه هفته ، نماز او شکسته است ، و اگر زیاد باشد مانند سه ماه ، نماز او تمام است ، و اگر شک داشته باشد که کثیر السفر بر او صدق میکند ، یا نه ، احتیاطاً جمع کند بین قصر و تمام .
- [آیت الله بروجردی] حملهدار یعنی کسی که برای رساندن حاجیها به مکه مسافرت میکند چنانچه شغلش مسافرت باشد، باید نماز را تمام بخواند و اگر شغلش مسافرت نباشد باید شکسته بخواند.
- [آیت الله وحید خراسانی] حمله دار مثل کسی که برای رساندن حاجی ها به مکه مسافرت می کند چنانچه شغلش مسافرت باشد باید نماز را تمام بخواند و اگر شغلش مسافرت نباشد و مدت سفر او هم کم باشد مانند ان که سفرش مثلا با هواپیما باشد باید شکسته بخواند ولی اگر مدت سفر او زیاد باشد احتیاط واجب ان است که هم شکسته و هم تمام بخواند
- [آیت الله شبیری زنجانی] حملهدار، یعنی کسی که برای رساندن حاجیها به مکه مسافرت میکند، اگر بسیار مسافرت میکند باید نماز را تمام بخواند، ولی امروزه که معمولاً بسیار مسافرت نمیکنند نمازشان شکسته است.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که نمیداند سفرش چند فرسخ است، مثلاً برای پیدا کردن گمشدهای مسافرت میکند ونمیداند که چه مقدار باید برود تا آن را پیدا کند، باید نماز را تمام بخواند، ولی در برگشتن چنانچه تا وطنش یا جایی که میخواهد ده روز در آنجا بماند، هشت فرسخ یا بیشتر باشد، باید نماز را شکسته بخواند و نیز اگر در بین رفتن قصد کند که چهار فرسخ برود، چنانچه رفتن وبرگشتن هشت فرسخ شود، باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله بهجت] کسی که نمیداند سفرش چند فرسخ است، مثلاً برای پیدا کردن گمشدهای مسافرت میکند و نمیداند که چه مقدار باید برود تا آن را پیدا کند، باید نماز را تمام بخواند، ولی در برگشتن، چنانچه تا وطنش یا جایی که میخواهد ده روز در آنجا بماند، هشت فرسخ یا بیشتر باشد، باید نماز را شکسته بخواند، و نیز اگر در بین رفتن مثلاً قصد کند که چهار فرسخ برود و برگردد، چنانچه رفت و برگشت هشت فرسخ شود، باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] کسی که نمیداند سفرش چند فرسخ است؛ مثلاً برای پیدا کردن گمشدهای مسافرت میکند و نمیداند که چه مقدار باید برود تا آن را پیدا کند، باید نماز را تمام بخواند، ولی در برگشتن، چنانچه تا وطنش یا جایی که میخواهد ده روز در آنجا بماند، هشت فرسخ یا بیشتر باشد، باید نماز را شکسته بخواند و نیز اگر در بین رفتن قصد کند به جایی برود و برگردد که رفتن و برگشتن هشت فرسخ میشود، باید نماز را شکسته بخواند.
- [آیت الله سیستانی] کسی که نمیداند سفرش چند فرسخ است ، مثلاً برای پیدا کردن گمشدهای مسافرت میکند ، و نمیداند که چه مقدار باید برود تا آن را پیدا کند ، باید نماز را تمام بخواند . ولی در برگشتن چنانچه تا وطنش یا جائی که میخواهد ده روز در آنجا بماند ، هشت فرسخ یا بیشتر باشد ، باید نماز را شکسته بخواند ، و نیز اگر در بین رفتن قصد کند که مسافتی برود که با برگشتن هشت فرسخ میشود ، باید نماز را شکسته بخواند .
- [آیت الله خوئی] کسی که نمیداند سفرش چند فرسخ است، مثلًا برای پیدا کردن گمشدهای مسافرت میکند، و نمیداند که چه مقدار باید برود تا آن را پیدا کند، باید نماز را تمام بخواند ولی در برگشتن چنانچه تا وطنش یا جایی که میخواهد ده روز در آنجا بماند، هشت فرسخ یا بیشتر باشد باید نماز را شکسته بخواند. و نیز اگر در بین رفتن قصد کند که چهار فرسخ برود و برگردد باید نماز را شکسته بخواند.
- [امام خمینی] اگر صحرانشین برای زیارت یا حج یا تجارت و مانند اینها مسافرت کند، باید نماز را شکسته بخواند. شرط هفتم: آنکه شغل او مسافرت نباشد، بنابراین شتردار و راننده و چوبدار و کشتیبان و مانند اینها، اگرچه برای بردن اثاثیه منزل خود مسافرت کنند، در غیر سفر اول باید نماز را تمام بخوانند، ولی در سفر اول اگرچه طول بکشد، نمازشان شکسته است.