چرا اگر مسلمانی پس از تحقیق به آیین مسیح گروید، و دین جدیدش را تبلیغ کند محکوم به اعدام است؟

شرح پرسش:
اگر کسی دینی را با تحقیق بر حق یافته باشد و از دین خود برگردد در آن صورت اولین کاری که به نظرش می رسد این است که دیگران را هم از خواب غفلت بیدار کند. آیا این درست است که ارشاد دیگران به سبب آنچه بر حق یافته موجب مرگش شود؟ آیا مسیحی که مسلمان شده هم حق مسلمان کردن مسیحیان را ندارد؟ اگر این حکم در تمام ادیان وجود دارد، پس همان بهتر که هرکس در دین پدران خود باقی بماند. چون فکر می کنم هیچ انسان از دین برگشته ای حاضر به سکوت در برابر حق نیست.

پاسخ:
پاسخ اجمالی:
هر دین برای حفظ کیان خود تدابیری اندیشیده و دستوراتی صادر کرده است که اگر آن دستورات عملی نشود اصل دین به خطر خواهد افتاد. از دیدگاه اسلام کسی که دین اسلام را پذیرفته و درخانواده دینی رشد و نمود کرده، و بعد از آن یکی از اصول دین را انکار کند، مرتد شده است و تا زمانی که کسی از ارتداد او آگاه نشده باشد مجازاتی بر او نیست. اما اگر ارتداد خود را از یک اعتقاد فردی به حیطه اجتماعی بکشاند و در برابر دین بایستد و با فتنه انگیزی اذهان عمومی را در تشخیص حق و باطل مشوش کند، مرتکب جرمی شده است که مجازات آن را نیز باید تحمل کند؛ زیرامجازات مرتد به دلیل جرم و گناه اجتماعی او یعنی مبارزه با دین اسلام است. همان طور که در صدر اسلام عده‌ای از دشمنان اسلام نقشه کشیده بودند که به ظاهر اسلام بیاورند و سپس مرتد شوند، تا با این کار، ایمان مسلمانان را تضعیف کنند که با تشریع قانون مجازات ارتداد حیله آنان خنثی شد.
اما مسلمانی که با تحقیق دینی دیگر (غیر از اسلام) را انتخاب کند پیرو آن دین خواهد شد و باید رفتارش را طبق آموزه های آن دین تنظیم کند، اگر دین جدید وظیفه تبلیغ را بر عهده او گذاشته است، بدیهی است باید جان خود را به خطر بیندازد و بدون هیچ واهمه ای جان خود را فدا کند؛ زیرا دین دارای چنان ارزشی است که پیروان آن باید جان خود را در راه تبلیغ و حفظ آن فدا کنند. همان طور مسلمانان واقعی از صدر اسلام تاکنون در شرایطی که ایجاب می کرده است چنین عمل کرده اند. از نظر اسلام کسی به خاطر حفظ جان دست از دین یا تبلیغ آن بردارد در حقیقت دین دار نیست.

پاسخ تفصیلی:
مرتد کسی است که از دین اسلام خارج شده، و کفر را اختیار نماید. [1] و به دو قسم فطری و ملّی تقسیم می‌ شود.
مرتد فطری، کسی است که پدر یا مادرش در هنگام انعقاد نطفه‌ اش مسلمان بوده اند و خودش پس از بلوغ، اظهار اسلام کرده، و سپس از اسلام خارج شده است. [2]
مرتد ملّی کسی است که پدر و مادرش هنگام انعقاد نطفه او کافر بوده‌ اند، و او پس از بلوغ، اظهار کفر کرده و سپس اسلام آورده، و مجدداً کافر شده است. [3]
در فقه شیعه، هر یک از اقسام مرتد فطری و ملّی دارای احکام مدنی و جزایی می باشند. حکم جزایی مردی که مرتد فطری است قتل است و توبه او نزد قاضی قبول نمی ‌شود. اما مردی که مرتد ملّی است نخست دعوت به توبه می‌ شود، اگر توبه کرد آزاد می‌ شود، و الّا کشته می‌ شود. زن مرتد، چه فطری باشد چه ملّی، کشته نمی‌ شود، بلکه دعوت به توبه می‌ شود، اگر توبه کرد آزاد می‌ شود، و الّا در زندان باقی می‌ ماند. [4]
در فقه اهل سنت، بنابر رأی مشهور، مرتد - در همه انواع آن - ابتدا دعوت به توبه می ‌شود، اگر توبه کرد آزاد می‌ شود، و الّا کشته می‌ شود و فرقی میان ملّی و فطری و زن و مرد نیست. [5]
ارتداد در ادیان الاهی غیر از اسلام نیز جرم و گناه، و مجازات آن مرگ است. [6]
بنابراین، می‌ توان گفت ارتداد از دیدگاه همه ادیان و مذاهب جرم و گناه است و مجاز آن (با اختلاف در شرایط) مرگ است. [7] [8]
گرچه حکم سیاسی مرتد فطری برای آنها که از محتوای آن آگاه نیستند ممکن است یک نوع خشونت و تحمیل عقیده و سلب آزادی اندیشه تلقی گردد. ولی اگر به این واقعیت توجه کنیم که این احکام مربوط به کسی نیست که اعتقادی در درون دارد و در مقام اظهار آن بر نیامده، بلکه تنها کسی را شامل می‌ شود که به اظهار یا تبلیغ بپردازد، و در حقیقت قیام بر ضد دین و اعتقادات مردم جامعه کند، روشن می ‌شود که این خشونت بی دلیل نیست، و با مسئله آزادی اندیشه نیز منافات ندارد. همان گونه که گفته ‌ایم شبیه این قانون در بسیاری از کشورهای شرق و غرب با تفاوت هایی وجود دارد.
توجه به این نکته نیز لازم است که پذیرش اسلام باید طبق منطق باشد، مخصوصا کسی که از پدر یا مادر مسلمان تولد یافته و در یک محیط اسلامی پرورش دیده، بسیار بعید به نظر می ‌رسد که محتوای اسلام را تشخیص نداده باشد، بنابراین عدول و بازگشت او به توطئه و خیانت شبیه‌ تر است تا به اشتباه و عدم درک حقیقت و چنین کسی استحقاق چنان مجازاتی را دارد. [9] زیرا اسلام که داعیه هدایت و رهبری جامعه را دارد و خود را دین حق و کامل و دیگر ادیان را ناقص و تحریف شده می داند، قطعا دشمنانی دارد که برای از بین بردن آن از هیچ کوششی فرو گذار نخواهند کرد. به همین دلیل برای حفظ کیان خود تدابیری اندیشیده و دستوراتی صادر کرده است که اگر آن دستورات عملی نشود اصل دین به خطر خواهد افتاد. جالب است بدانیم ابتدای تشریع قانون مجزات مرتدین زمانی بود که در صدر اسلام عده‌ای از دشمنان اسلام طبق نقشه ای حساب شده ابتدا به ظاهر اسلام آورده و سپس مرتد شدند! تا با این کار، ایمان مسلمانان را تضعیف کنند که با تشریع این قانون حکیمانه و اعلام آن جلوی این کار گرفته شد. پس اسلام برای حفظ کیان خود ناچار به تشریع چنین قانونی بوده است.
اما مرتدی که دین جدیدی اختیار کرده ،قطعا می داند که از این پس پیرو آن دین جدید خواهد شد و باید رفتارش را طبق آموزه های آن دین تنظیم کند و اگر قصد تبلیغ دین جدیدش را به عنوان یک وظیفه دارد، باید توجه کند که آیا واقعا دین جدید او دارای چنان ارزشی است که همه خطرات را به جان و دل بخرد یا نه؟ اگر دین او واقعا بر حق است چه سعادتی بالاتر از این که انسان در راه دین خود کشته شود. همان طور که از صدر اسلام تا کنون عده زیادی از مسلمانان با ایمان جان شیرین خود را در راه دفاع، حفظ و تبلیغ اسلام نموده اند، و کسی که به خاطر حفظ جان خود دست از دین یا تبلیغ آن بردارد در حقیقت دین دار نیست و یا این دین جدید را دارای چنان ارزشی نمی داند که جان خود را برای آن فدا کند و ارزش آن را تنها در حرف و سخن می داند که معلوم است سر انجام این دین و چنین دین دارانی چیست؟
خلاصه این که هر دینی که خود را بر حق می داند در درجه اول باید بتواند در برابر دشمنان از کیان خود دفاع نماید، وظیفه حفظ دیگر ادیان و پیروان آنها را بر عهده ندارد؛ زیرا اساسا آنها را بر حق نمی داند و همه مرتدینی که دارای ویژگی ها و شرایط یک مرتد هستند را دشمنان خود می داند که باید خطری که از ناحیه آنان متوجه اسلام است دفع و خنثا شود. کسانی که آئین دیگری غیر از اسلام انتخاب کرده اند نیز باید وظایف خود را طبق دستورات دین و آئین خود انجام دهند.
برای مطالعه بیشتر در زمینه فلسفه مجازات‌های اسلامی رجوع کنید به:
1. فلسفه حقوق، قدرت اللَّه خسروشاهی، مصطفی دانش پژوه، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ص 222 - 201.
2. عدل الهی، شهید مطهری، انتشارات صدرا.
3. تفسیر آیه "لااکراه فی الدین" در المیزان، ج 2، ص 278 و تفسیر نمونه، ج 2، ص 360.

پی نوشتها:
[1] امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج2 ، ص 366 ؛ ابن قدامه، المغنی، ج 10، ص 74.
[2] امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج 2، ص 336. برخی، اسلام یکی از والدین را در هنگام ولادت شرط می‌ دانند (خویی، مبانی تکلمة المنهاج، ج 2، ص 451) و برخی دیگر اظهار اسلام بعد از بلوغ را شرط نمی ‌دانند (شهید ثانی، مسالک الافهام، ج 2، ص 451).
[3] امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج 2، ص 336.
[4] امام خمینی، تحریر الوسیلة، ج 2، ص 494.
[5] عبدالرحمن الجزیری، الفقه علی المذاهب الاربعه، ج 5، ص 424. ابو حنیفه مانند شیعیان میان زن و مرد فرق گذاشته است. (ابوبکر الکاسانی، بدایع الصنایع، ج 7، ص 135) و حسن بصری دعوت به توبه را نمی ‌پذیرد (ابن قدامه، المغنی، ج 10، ص 76).
[6] نک: عهد قدیم: سفر توریه مثنی، فصل 13؛ کتاب مقدس، ترجمه فارسی ولیم گلن، دار السلطنه، لندن، 1856 میلادی، ص 357 - 8؛ الکتاب المقدس، دار المشرق، بیروت، سفر ثنیة الاشتراع، الفصل 13، ص 379 - 80؛ عهد جدید سازمان ترجمه تفسیری کتاب مقدس، تهران، 1357، ص 305 - 6.
[7] البته برخی مجازات مرگ برای ارتداد را حکم تعزیری می‌ دانند نه حد و معتقدند تعزیرات تماماً به دست حاکم است و شکل خاصی برای آن در اسلام معین نشده است؛ لذا نمی‌ توان گفت مجازات ارتداد از دیدگاه اسلام مرگ است. ر.ک: حسینعلی منتظری، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، ج3 ص 387. و نیز ر.ک: عیسی ولایی، ارتداد در اسلام، ص 148 - 129.
[8] islamquest.net/fa/archive/question/1027.
[9] تفسیر نمونه، ج ‌11، ص 427.
منبع: www.islamquest.net