پاسخ اجمالی:
همان طور که فیلم خوب و مناسب می تواند تأثیر مثبت در زندگی انسان داشته باشد، برخی از فیلم های ترسناک و وحشت زا در هر قالب و داستانی – مانند روح و جن - که ساخته شده باشد، می تواند اثرات منفی را در روح و ایمان انسان گذارد. محتوای برخی از این گونه فیلم ها می تواند تماشاگر را در حالتی غیر عادی قرار دهد؛ به طوری که اگر حوادث نمایش داده شده در فیلم، در محیط واقعی روی دهد، واکنش های خفیف تری را برمی انگیزد. البته این تأثیرات روی تمام افراد یکسان نیست و بیشترین تأثیر را روی گروه کودک و نوجوان و افراد کم دانش می گذارد. گاهی دیدن این گونه فیلم ها در بیننده، اضطراب ، ترس و بیماری اعصاب ایجاد کرده، آرامش و آسایش را از او می گیرد و همچنین از آن جا که بیشتر فیلم های ترسناک، توسط تهیه کنندگان و کارگردانان سینماهای غربی ساخته می شوند، دربردارنده افکار گمراه کننده و تحریف حقایق هستند و غالباً مشاهده آنها باعث گمراهی می‌گردد.
بله اگر فیلم های ترسناکی که ساخته می شود به منظور یاد مرگ انداختن مخاطبان و جنبه های مثبت دیگر باشد، اگر موجب ضرر و زیانی نباشد، جایز است.
پاسخ تفصیلی:
فیلم و سینما:
فیلم و سینما به عنوان یکی از مهم ترین وسایل ارتباط جمعی در زندگی روزمره افراد، ساختار زندگی انسان ها، چگونگی برقراری ارتباطات درون گروهی و برون گروهی و حتی اندیشه هر فرد برای چگونه زیستن است. به طوری که می توان گفت بسیاری از اندیشه ها، عقاید، نگرش ها و در یک روند کلی، فلسفه زندگی انسان ها در جهان معاصر با فیلم شکل می گیرد، تغییر می کند، اصلاح یا تخریب می شود ودر کردار و سلوک آنان نیز نمایان می شود.
اما همان طور که فیلم خوب و مناسب می تواند تأثیر مثبت در زندگی انسان داشته باشد، برخی از فیلم های ترسناک و وحشت زا در هر قالب و داستانی – مانند روح و جن - که ساخته شده باشد، می تواند اثرات منفی را در روح و ایمان انسان گذارد. محتوای این گونه فیلم ها می تواند تماشاگر را در حالتی غیر عادی قرار دهد؛ به طوری که اگر حوادث نمایش داده شده در فیلم، در محیط واقعی روی دهد، واکنش های خفیف تری را برمی انگیزد. البته این تأثیرات روی تمام افراد یکسان نیست. و بیشترین تأثیر را روی گروه کودک و نوجوان و افراد کم دانش می گذارد.
مراقبت از ایمان:
دستورات و احکام دین به منظور سعادت و کمال انسان بر ما واجب شده اند. مراقبت از اخلاق انسانی و اسلامی و عمل به دستورات دین و پای بندی به ارزش‌های دینی از اموری است که تأثیر مستقیم در سعادت دنیایی و بهبود زندگی دارد و زندگی خبیث و پست حیوانی را به زندگی پاک و طیب تبدیل می کند، انسان هایی که واقعاً به دستورات دینی صحیح و خارج از التقاط و خرافات و افراط و تفریط مقید باشند، بیشترین لذت را از زندگی خود می برند. و از طرف دیگر اگر انسان به این قوانین عمل نکند تنها خود را از آثار و برکات مادی و معنوی آنها محروم کرده است و تنها به خود ضرر زده است و گرنه از این ناحیه هیچ ضرری متوجه دین و خدا نمی شود. [1]
بنابراین، باید از هر آن چه که در ایمان انسان تأثیر منفی داشته و مفاسد اخلاقی و روحی را به دنبال دارد،به دور باشیم و ایمان خود را تقویت کنیم نه این که مانع تقویت آن بشویم.
تأثیرات کلی فیلم های ترسناک:
برخی از آثار و آفات کلی فیلم های ترسناک – مانند فیلم هایی که دربردارنده روح و جن هستند – همچنین حکم شرعی ساختن و دیدن آنها در زیر بیان می شود:
1. گاهی محتوای فیلم های ترسناک، مدت ها زندگی فرد را دگرگون می کند و ساخت شخصیتی او را به صورت منفی پایه ریزی نموده و تأثیرات تخریبی را به همراه دارد؛ چرا که خواسته ها، آرزوها و احساسات انسان در فیلم ها به نمایش درآمده و بیننده خود را مانند یک بازیگر در فیلم فرض می کند و رفتار و حرکات او را تقلید کند.
2. غالب این گونه فیلم ها، تا حد زیادی با ارزش ها و فرهنگ موجود در جامعه اسلامی تضاد داشته، و با آن چه در ساخت فرهنگی جامعه ما ارزش محسوب می شود انطباق ندارند و این تضاد فرهنگی سبب می شود که نسل جوان احساس ناکامی کرده، بین خواسته های خود و آن چه جامعه و سیستم ارزشی حاکم بر آن از او می خواهد تعارض ببیند و همین احساس ناکامی و تعارض عاملی برای نزدیک شدن به اضطراب و بیماری روانی خواهد بود.
3. نوع فیلم های ترسناکی که فعلا در جامعه است، نقش عمده و اساسی در ایجاد مشکلات گوناگون در نسل جوان و حتی بزرگسالان دارد؛ زیرا اکثر این فیلم ها حاوی مضامین غیر اخلاقی هستند و صحنه های انحرافی فراوانی در آن ها به نمایش گذاشته می شود و مسمومیت ذهنی برای افراد جامعه مخصوصاً نسل جوان ایجاد می کند و مسموم شدن ذهن نسل جوان و آینده ساز هر جامعه، به منزله از بین رفتن هویت شخصی و ملی آن کشور است.
4. وقتی دیدن یک فیلم ترسناک در انسان اضطراب، ترس و بیماری اعصاب ایجاد کرد، آرامش و آسایش را از انسان گرفته و در نتیجه، انسان در عبادات خود موفق نبوده و حوصله و حضور قلب نداشته و ایمان انسان را که بقاء و تقویت آن به عبادت و بندگی خدای متعال بستگی دارد، به خطر می اندازد.
5. از آنجا که بیشتر فیلم های ترسناک، توسط تهیه کنندگان و کارگردانان سینماهای غربی ساخته می شودند،دربردارنده افکار گمراه کننده و تحریف حقایق هستند و غالباً مشاهده آنها باعث گمراهی می‌گردد.
حکم شرعی ساختن و دیدن فیلم های ترسناک:
حضرت آیة الله مکارم شیرازی: فیلم های بدآموز و زیانبار، مانند فیلم های جنسی و وحشت زا و امثال آن، حرام است، ولی فیلم های آموزنده یا لااقل سرگرم کننده بدون مفسده، نه تنها اشکالی ندارد، بلکه گاه بسیار مفید و مؤثّر، و سبب پیشرفت اهداف اسلامی است، اما فیلم های ترسناکی که به منظور یاد مرگ انداختن مخاطبان ساخته شود، اگر موجب ضرر و زیانی نباشد، جایز است. [2]
پی نوشتها:
[1] اقتباس از پاسخ islamquest.net/fa/archive/question/3204.
[2] سایت معظم له، بخش استفتائات.
منبع: www.islamquest.net
