ولایت به چه معنایی است ؟

ولایت در لغت به معنای قرب و نزدیکی است .
فیومی می گوید:((ولی مثل فلس به معنای قرب و نزدیکی است)). (1)
در اقرب الموارد آمده است :((ولی عبارت است از قرار گرفتن فرد یا شی ء دوم به دنبال فرد یا شی ء اول بدون فاصله ...)). (2)
راغب اصفهانی می گوید:((ولاء و توالی به معنای آن است که دو چیز و یا بیشتر طوری کنار هم قرار گیرند که بین آن دو ، غیر از خود آنها چیز دیگری فاصله نبوده باشد)). (3)
با توجه به حالات اولیه انسان در کاربرد الفاظ و اینکه معمولا کلمات را در آغاز برای بیان معانی مربوط به محسوسات به کار می برد ، می توان گفت :
واژه((ولایت))در آغاز برای قرب و نزدیکی خاص در محسوسات((قرب حسی))به کار رفته است ، آن گاه برای قرب معنوی استعاره آورده شده است . بر این اساس ، هر گاه این واژه در امور معنوی به کار می رود بر نوعی از نسبت قرابت دلالت می کند و لازمه آن این است که ولی نسبت به آنچه بر آن دلالت دارد دارای حقی است که دیگری ندارد و می تواند تصرفاتی را بنماید که دیگری جز به اذن او نمی تواند. مثلا ، ولی میت می تواند در اموال او تصرف کند. این ولایت او ناشی از حق وراثت است . کسی که بر صغیر ولایت دارد حق تصرف در امور وی را دارد و کسی که ولایت نصرت دارد می تواند در امور منصور((آن کسی که نصرتش را عهده دار است))تصرف کند. خداوند ولی امر بندگان خویش است یعنی امور دنیوی و اخروی آنها را تدبیر می کند و او ولی مومنان است ، یعنی بر آنها ولایت خاص دارد.
بنابراین ، حاصل معنای ولایت در همه موارد استعمال آن ، گونه ای از قرابت است که منشا تصرف و مالک بودن تدبیر است . (4)
به عبارت دیگر: ولایت ، نوعی اقتراب و نزدیکی به چیزی است ، به گونه ای که موانع و حجاب ها از میان برداشته می شود. (5)
حال اگر کسی با ریاضت های نفسانی و قابلیت هایی که برای خود ایجاد کرده ، و از طرفی دیگر مورد عنایات و الطاف الهی قرار گرفته و به مقام قرب تام الهی نایل شود ، این چنین شخصی از جانب خداوند بر مردم ولایت دارد ، ولایتی که لازمه آن این است که ولی نسبت به آنچه بر آن دلالت دارد دارای حقی است که دیگری ندارد و او می تواند تصرفاتی بنماید که دیگری جز به اذن او نمی تواند. و همه اینها به اذن و اراده و مشیت خداوند است
پی نوشتها:
1- مصباح المنیر ، ماده ولی .
2- اقرب الموارد ، ماده ولی .
3- مفردات راغب ، ص 523.
4- المیزان ، ج 6 ، ص 12.
5- المیزان ، ج 5 ، ص 368.
منبع : موعود شناسی وپاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی ، انتشارات مسجد مقدس جمکران