آیا کسی که به سن تکلیف رسیده و نماز نمی‌خواند مسلمان نیست؟ دلیل بیاورید.

در مورد سؤالی که پرسیده‌ شده باید بگوییم که اولاً کافر به چه کسی گفته می‌شود؟
در کتابهای دینی به کسی که خدا را قبول ندارد یا پیامبری حضرت محمد صلّی الله علیه و آله را قبول ندارد،[1] یا در مورد یکی از اینها شک دارد[2] (یعنی پیش خود می‌گوید نمی‌دانم خدا هست یا نیست، پیامبر بوده یا نبوده؟) (البته بعد از مطالعه و سؤال و تحقیق کردن کافی هنوز درحالت شک است.) به چنین اشخاصی کافر می‌گویند.[3]
همچنین گروهی دیگر از انسانها هم وجود دارند که آنها نیز کافر هستند. آنها کسانی هستند که یکی از ضروریات دین اسلام را با وجود اینکه می‌دانند ضروری دین است، قبول ندارند. امّا ممکن است پیش خود بپرسی ضروری دین چیست؟ به چه چیزهایی ضروری گفته می‌شود؟
خدمت دوست عزیز بگویم: که در دین اسلام چیزهایی وجود دارد که همه مسلمانان (چه شیعه و چه سنی) آنها را جزء دین اسلام می‌دانند (یعنی آنها را قبول دارند) مثلاً قبول داشتن معاد و روز قیامت[4]، اعتقاد به نماز، یا روزه گرفتن یا حج رفتن و مثل اینها، که به این چیزها ضروریات دین گفته می‌شود.
حالا اگر کسی یکی از ضروریات دین را انجام ندهد مثلاً نماز نخواند یا روزه نگیرد و انجام ندادن این عبادتها از روی ردّ کردن و قبول نداشتن آن عبادتها باشد یعنی مثلاً بگویم من اصلاً نماز را قبول ندارم و این رد کردن و قبول نداشتن به قبول نداشتن رسالت و پیغمبری پیامبر، یا قبول نداشتن خدا منجر بشود (مثلاً می‌گوید من اصلاً نماز را قبول ندارم اصلاً کی گفته نمازی هست یا باید نماز خواند، اصلاً برای کی نماز بخوانیم و...) چون این نظرو عقیده را دارد او نیز از کافران خواهد بود. [5] رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرموده است: (من ترک الصلاة متعمّداً فقد کفَر؛ هر کس از روی عمد و با توجه نماز را رها کند از اسلام خارج شده و کافر است.)[6]
پس نتیجه می‌گیریم که اگر نخواندن نماز از روی ردّ کردن و قبول نداشتن نماز که یکی از ضروریات دین است، باشد و این عقیده باعث قبول نداشتن خدا یا پیغمبر صلّی الله علیه و آله شود آن شخص کافر است.
امّا اگر اعتقاد به اصل نماز و وجوب آن دارد لکن نماز نخواندن و از روی بی‌میلی و بی‌اعتنایی و تنبلی باشد این نشانة ضعف ایمان آن شخص است و همانطور که در قرآن و احادیث امامان معصوم علیهم السّلام آمده چنین شخصی در روز قیامت مورد عذاب خداوند قرار می‌گیرد، چون امر خداوند را اطاعت نکرده و گناه و معصیت کرده است و همانطوریکه در عوض انجام عبادتها، خداوند در قرآن به انسانها وعدة بهشت و استفاده از نعمتهای فراوان آن را داده است.
امّا خدمت دوست محترم خودم بگویم که اگر شما را چنین شخصی (که نماز نمی‌خواند) در ارتباط هستید سعی کنید با نصیحت‌های دوستانه او را تشویق به خواندن نماز کنید (می‌دانید همین عمل شما هم بسیارثواب دارد!) چون در دین اسلام برای نماز و انجام آن به ما مسلمانان سفارش زیادی شده است چون نماز عبادتی است که در حدیث پیامبر صلّی الله علیه و آله آن را ستون دین اسلام معرفی کرده است. پس اگر مسلمانی نماز نخواند دین او ستون و پایه ندارد پس دین او محکم و همیشگی نخواهد بود.
همچنین در مورد اهمیت و بزرگی نماز آیات و احادیث زیادی داریم، مثلاً امام صادق علیه السّلام می‌فرماید: نخستین چیزی که در روز قیامت از بنده سؤال می‌شود نماز است پس اگر نماز او پذیرفته شد دیگر اعمال او نیز پذیرفته می‌شود امّا اگر نمازش پذیرفته نشد دیگر اعمالش نیز به او برگردانده می‌شوند (یعنی قبول نمی‌شود).[7]
به چنین شخصی باید بگوییم تو که خدای مهربان را دوست داری، خدایی که تو را آفریده و نعمتهای زیادی به تو داده آیا دوست نداری با او حرف بزنی؟ آیا می‌دانی که بهترین حرف زدن با خدا نماز است. تو که امام حسین را دوست داری، می‌دانی که امام حتی در ظهر عاشورا نمازش را در آن صحنة مبارزه فراموش نکرد و نماز را به پاداشت. توکه به امام زمان (عج) عشق می‌ورزی سعی کن بعد از اذان گفتن مشغول نماز خواندن شو، همان وقتی که امام زمان هم نماز می‌خواند تا انشاء الله امام زمان هم به تو در هنگام شادیها و مشکلات نظر بیشتری داشته باشد.
الف. حدیثی از پیامبر صلّی الله علیه و آله که با استفاده از آیات قرآن اهمیت خواندن نماز را به ما می‌فهماند. پیامبر صلّی الله علیه و آله می‌فرماید: امت من چهارگروه هستند: 1. نمازگزاران سهل انگار، که جایگاه آنها (وَیل) که یکی از قسمتهای پایین جهنم می‌باشد، است. خداوند می‌فرماید: (فویلٌ للمُصَلّینَ الذین هم عن صَلاتِهم ساهُون)؛[8] ویل بر نمازگزارانی که از نماز غفلت می‌کنند.
2. گروهی که گاهی نماز می‌خوانند و گاهی نمی‌خوانند، جای آنها (غیّ) که یکی دیگر از قسمتهای پایین جهنم است می‌باشد. خداوند می‌فرماید: (فخلَفَ من بعدهم... فسَوفَ یَلقَوْنَ غیّاً)؛[9] نسلی پس از آنها آمدند که نماز را ضایع کردند و به دنبال شهوتها رفتند و به زودی (غیّ) را دریابند.
3. گروهی که هرگز نماز نمی‌خوانند، اینها اهل (سَقَر) هستند (طبقه‌ای دیگر از جهنم) خداوند می‌فرماید: (ما سلَکَکُم فی سقَرَ قالوا لم نَکُ مِنَ المصلّین)؛[10] چه چیزی شما را به سقر کشید/ گویند ما نماز نمی‌خواندیم. 4. گروه چهارم کسانی هستند که همیشه نماز می‌خوانند و در نماز خشوع (حضور قلب) دارند. خداوند می فرماید: (قد افلحَ المؤمنونَ الذین هم فی صلاتهم خاشعُون)؛[11] مؤمن رستگار شدند، آنها که در حال نماز خشوع دارند.[12]
ب. داستانی کوتاه امّا بسیار آموزنده را از زندگی حضرت امام خمینی (ره) بیان می‌کنم. دختر امام در خاطرات خود می‌گوید: امام برای ما تعریف کردند که بعد از دستگیری من در طول مسیر به هنگام نماز صبح من به آنها گفتم که نماز نخوانده‌ام. یک جایی نگه‌دارید تا من وضو بگیرم. آنها گفتند که ما اجازه نداریم، گفتم که شما مسلح هستید و من اسلحه‌ای ندارم. به علاوه شما چند نفر هستید و من یک نفر. کاری که نمی‌توانم انجام دهم. گفتند: (ما اجازه نداریم). فهمیدم که فایده‌ای ندارد. گفتم که خوب اقلاً نگه‌ دارید تا من تیمم کنم. این را گوش کرده و نگه داشتند امّا اجازة پیاده شدن را به من ندادند. من همین طور از توی ماشین به حالت نشسته از توی ماشین خم شدم و دست خود را به زمین زده و تیمم کردم و بعد در ماشین، ‌در حالی که حرکت می‌کرد نماز خواندم.[13]
ج. برای آشنایی و آگاهی بهتر چند کتاب را معرفی کرده تا مطالعه کنید:
1. پرتوی از اسرار نماز، محسن قرائتی؛
2. راز نماز، محسن قرائتی.
پسر عزیزم.... سعی کن هر فعل و عمل که تو را به او نزدیک‌تر کند انتخاب کن که آن رضای او جلّ و علاست.
(امام خمینی، سر الصلوة، صفحه 30)
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . رساله توضیح المسائل مراجع تقلید، باب نجاسات، قسمت کافر، مسئله اول.
[2] . توضیح المسائل امام خمینی، باب نجاسات، قسمت کافر، مسئله 106.
[3] . رساله توضیح المسائل مراجع تقلید، همان.
[4] . توضیح المسائل، آیت الله مکارم، باب نجاسات، قسمت کافر.
[5] . رسالة توضیح المسائل مراجع تقلید، همان.
[6] . فیض کاشانی، محجة البیضاء، ج 1، ص 301.
[7] . شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 3309، موسسه النشر الاسلامی.
[8] . ماعون (107)، آیه 4 5.
[9] . مریم (19)، آیه 59.
[10] . مدثر (74)، آیه 42 43.
[11] . مؤمنون، 1 و 2.
[12] . مشکینی، میرزا علی، نصایح، ص 178 179، باب 4، فصل 2.
[13] . هزار و یک نکته درباره نماز، حسین دیلمی، نکته 702.