آیا در قرآن کریم، اشاره‌ای به یاران امام مهدی (عج) شده است؟

آیات بسیاری در قرآن کریم وجود دارند که امامان معصوم علیهم السلام آن‌ها را به وجود مقدس امام مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف تفسیر نموده‌اند. اما برخی از این آیات نیز در تفسیر ائمه علیهم السلام به یاران امام مهدی نسبت داده شده‌اند. در ادامه به چند مورد از این آیات اشاره می‌شود:


آیه اول

(وَلَئِنْ أخَّرْنا عَنْهُمُ الْعَذابَ إلَی اُمَّة مَعْدُودَة لَیَقُولُنَّ ما یَحْبِسُهُ أَلا یَوْمَ یَأتِیهِمْ لَیْسَ مَصْرُوفاً عَنْهُمْ وَحاقَ بِهِمْ مَا کانُوْا بِهِ یَسْتَهْزِءوُنَ؛ اگر ما عذاب را تا (آمدن) "امّت معدوده" از آن‌ها به تأخیر بیندازیم، می‌گویند: "چه چیز آن را بازمی‌دارد؟" آگاه باش! هنگامی که آن روز بیاید، عذاب از آن‌ها برگردانده نمی‌شود و آنچه را که مسخره می‌کردند، آن‌ها را فرو خواهد گرفت).(1)

در روایتی از امام باقر علیه السلام آمده است که در تفسیر این آیه فرمودند: (منظور از "امّت معدوده" (امّت شمرده شده)، همان اصحاب مهدی در آخرالزمان هستند که 313 نفر به تعداد اهل "بدر" می‌باشند و همان گونه که پاره‌های ابر پاییزی به هم می‌پیوندند، آنان نیز در آن واحد (نزد آن حضرت) گرد می‌آیند).(2)

در حدیثی از امام صادق علیه السلام نیز آمده است: ( منظور از "عذاب" خروج قائم است (که سبب معذب شدن کافران می باشد) و منظور از "امّت معدوده" اصحاب اوست که به تعداد اهل بدر هستند).(3)

آیه دوم

(ألَّذِینَ اِنْ مَکَّنّاهُمْ فی الاَْرْضِ أَقامُوا الصَّلوةَ وَءاتَوُا الزَّکوةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ للهِِ عاقِبَةُ الاُْمُور؛ همان کسانی که چون در زمین به آن‌ها فرمانروایی دهیم، نماز را به پا می‌دارند و زکات را می‌پردازند و به نیکی فرمان می‌دهند و از زشتی بازمی‌دارند و فرجام کارها از آنِ خداست).(4)

امام باقر علیه السلام در تفسیر آین آیه شریفه فرموده‌اند: (این آیه درباره مهدی و یاران او نازل شده است. خداوند منان، شرق و غرب جهان را تحت سیطره آن‌ها در می‌آورد و دین را به وسیله آن‌ها در جهان آشکار می‌سازد و دیگر از ظلم و ستم‌ها و بدعت‌ها نشانی در روی زمین باقی نمی‌ماند).(5)


آیه سوم

(فَاسْتَبِقُوا الخَیْرَاتِ أَیْنَ ما تَکوُنُوا یَأْتِ بِکُمُ اللهُ جَمِیعاً؛ پس در کارهای نیک بر یکدیگر پیشی گیرید. هر کجا که باشید، خداوند همگی شما را می‌آورد).(6)

در سخنی از امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه آمده است: (منظور از خیرات، ولایت اهل‌بیت است و منظور از "یَأْتِ بِکُمُ اللهُ جَمِیعاً"، 313 تن از یاران قائم می‌باشند ... به خدا سوگند! در یک لحظه همچون قطعات ابر پاییزی گرد آمده، پیرامون شمع وجودش حلقه می‌زنند و در میان رکن و مقام با او بیعت می‌کنند و همراه او پیمان نامه‌ای از رسول اکرم صلّی الله علیه و آله است که آن را امامان معصوم علیهم السلام یکی پس از دیگری به ارث برده‌اند).(7)


آیه چهارم

(وَعَدَ اللّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی اْلارْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنی لا یُشْرِکُونَ بی شَیْئًا وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ؛ خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌‌اند وعده می‌دهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد، همان گونه که به پیشینیان آن‌ها خلافت روی زمین را بخشید و دین و آیینی را که برای آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‌‌‌دار خواهد ساخت؛ و ترسشان را به امنیت و آرامش مبدل می‌کند، آنچنان که تنها مرا می‌پرستند و چیزی را شریک من نخواهند ساخت و کسانی که پس از آن کافر شوند، آن‌ها فاسقانند).(8)

امام زین العابدین علیه السلام پس از قرائت این آیه شریفه فرمودند: (به خدا سوگن! آن‌‌ها دوستان و شیعیان ما اهل‌بیت هستند. خداوند به وسیله مردی از ما که مهدی این امّت است، وعده‌ای را که در این آیه به مؤمنان صالح داده، تحقق خواهد بخشید. رسول خدا در حق مهدی فرموده است: اگر از عمر دنیا به جز یک روز باقی نباشد، خداوند آن روز را طولانی می‌گرداند تا مردی از عترت من بیاید که هم نام من است؛ او جهان را پر از عدل و داد نماید، آن چنان که پر از ظلم و ستم شده باشد).(9)


آیه پنجم

(مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللهُ بِقَوْم یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ أَذِلَّة عَلَی الْمُؤْمِنینَ أَعِزَّة عَلَی الْکافِرِینَ؛ هر کس از شما از دین خود برگردد، به زودی خداوند گروهی را می‌آورد که دوستشان دارد و آن‌ها نیز او را دوست دارند. در برابر مؤمنان، فروتن و در برابر کافران، سرسخت و نیرومند هستند).(10)

در حدیثی از امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه آمده است: (صاحب الامر در پناه خدا محفوظ است. اگر همه مردم از بین بروند، خداوند یاران او را خواهد آورد. آنان کسانی هستند که خدا در باره آن‌‌ها فرموده است: "اگر اینها بدان کفر ورزند، ما گروهی دیگر را بر آنان گماریم که بدان کافر نباشند"(11) و آنان هستند کسانی که در باره آن‌ها فرموده است: "خداوند گروهی را می‌آورد که دوستشان دارد و آن‌ها نیز او را دوست دارند. در برابر مؤمنان، فروتن و در برابر کافران، سرسخت و نیرومند هستند").(12)

بنا بر تفسیر این آیات، صفات یاران امام مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشریف را می‌توان این چنین بر شمرد: دارای قدرت فوق العاده ای هستند که در یک لحظه از مکان‌های مختلف به مکه می‌روند و به آن حضرت ملحق می‌شوند. آن‌ها محبوب خدا هستند و خداوند محبوب آنان. خدا، آن‌ها را در زمین توانایی و فرمانروایی می‌دهد و به دست آن‌ها، کافران را عذاب می‌کند. آنان نماز را به پا می‌دارند و زکات را می‌پردازند. به نیکی‌ها امر می‌کنند و از بدی‌ها بازمی‌دارند.

پی‌نوشت‌ها:
1. سوره هود، آیه 8.
2. ینابیع المودّة، ج 3، ص 241.
3. غیبت نعمانی، ص 241.
4. سوره حج، آیه 41.
5. بحارالانوار، ج 51، ص 47 و 48.
6. سوره بقره، آیه 148.
7. غیبت نعمانی، ص 282.
8. سوره نور، آیه 55.
9. تفسیر مجمع البیان، ج 7، ص 240.
10. سوره مائده، آیه 54.
11. سوره انعام، آیه 89.
12. ینابیع المودّة، ج 3 ، ص 237.