چرا امام‌ زمان علیه‌السلام از فرزندان امام‌ حسین علیه‌السلام است نه امام‌ حسن علیه‌السلام؟

با استفاده از روایات اسلامی، قطعی و مسلم است که امام‌ زمان علیه‌السلام از فرزندان امام‌ حسین علیه‌السلام است. چنان‌که حذیفه، از پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله روایت می‌کند که فرمود: (اگراز دنیا پیش از یک‌روز هم باقی نمانده باشد، خدا آن‌روز را طولانی گرداند تا مردی از الاد مرا، که همنام من است برانگیزد، سلمان عرض کرد: یا رسول‌ الله! از کدام فرزندت به‌وجود می‌آید؟ پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله دست مبارکش را بر حسین زده فرمود: از این.(1) و نیز ابووائل گوید: حضرت‌ علی علیه‌السلام به فرزندش حسین علیه‌السلام نگاه کرد و فرمود این پسرم آقا و سید است. چنان‌که خدا او را آقا و سید نامیده!‌ و از پشت او مردی همنام پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و شبیه آن حضرت در خلقت و اخلاق بیرون آید که در وقت غفلت مردم، و ضایع‌شدن حق و ظهور ظلم و ستم، خروج کند. به خدا سوگند، اگر خروج نکند (و شمشیر به‌دست نگیرد) گردنش را می‌زنند. از خروجش ساکنان آسمان خشنود شوند و زمین را از عدل و داد پر کند چنان‌ که از ظلم و ستم پر شده باشد.)(2)
روایات اندکی نیز وجود دارد که امام‌ زمان علیه‌السلام را از فرزندان امام‌ حسن مجتبی معرفی نموده‌اند. مثلاً‌ در همین روایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام جای حسین، حسن آورده شده است. اما بعید نیست که احادیث حاکی از این‌که مهدی از اولاد امام‌ حسن علیه‌السلام است، ساختگی باشد. زیرا عوامل جعل آن، به‌ همان عوامل سیاسی شباهت دارد که بنی‌ عباس را به جعل احادیثی مبنی‌بر این‌که مهدی از اولاد عباس است وادار ساخته است.
یکی از آن عوامل این است که فرزندان امام‌ حسن علیه‌السلام به‌منظور تشکیل حکومت به استفاده از آن متوسل شدند. و اما این‌که به چه دلیل حضرت‌ مهدی علیه‌السلام از فرزندان امام‌ حسین علیه‌السلام است نه امام‌ حسن علیه‌السلام، و اصولاً چرا از فرزندان امام‌ مجتبی علیه‌السلام کسی به امامت نرسید؟ در روایات نکات و دلایلی به‌چشم می‌خورد که بدان اشاره می‌شود. ضمن این‌که باید توجه داشت که این مسئله از مصالح الهی است. چنان‌که امام‌ رضا علیه‌السلام در پاسخ به این پرسش که: چرا امامت در فرزندان حسین قرار گرفت نه در فرزندان حسن علیه‌السلام، فرمود: (زیرا خداوند خواسته است که از فرزندان حسین علیه‌السلام باشد و از فرزندان حسن علیه‌السلام نباشد، و خداوند هیچ‌گاه از آنچه انجام می‌دهد مورد سؤال قرار نمی‌گیرد.)(3)
در روایت دیگری امام‌ صادق علیه‌السلام به وضع موسی و هارون علیهماالسلام اشاره کرده و علت این مسئله را بدان‌ها تشبیه نموده است. چنان‌که هشام‌ بن‌ سالم از آن حضرت سؤال کرد: امام‌ حسن علیه‌السلام افضل است، یا امام‌ حسین علیه‌السلام؟ امام‌ صادق علیه‌السلام فرمود: حسن، عرض کرد: پس چرا امامت بعد از حسین در فرزندان او است، نه فرزندان حسن علیه‌السلام؟ فرمود: خداوند متعال دوست داشت که سنت موسی و هارون علیهماالسلام را در رابطه با حسن و حسین علیهماالسلام نیز قرار دهد. آیا نمی‌بینی که موسی و هارون هر دو پیامبر بودند، همان‌طوری که حسین علیه‌السلام هر دو امام هستند؟ و خداوند عزوجل، نبوت را در فرزندان هارون قرار داد نه در فرزندان موسی، اگرچه موسی از هارون برتر بود...).(4) و این روایت نیز بر مصلحت و حکمت الهی دلالت دارد.
ناگفته پیداست که هیچ‌ یک از امامان معصوم علیهم‌السلام، بر دیگران فضیلت و برتری معنوی ندارد، هرچند برای امیرالمؤنین علیه‌السلام در برخی از روایات، نوعی برتری مشاهده می‌شود، و لذا مراد از برتری امام‌ حسن از امام‌ حسین علیه‌السلام، نمی‌تواند برتری معنوی باشد.
و همچنین از روایتی که پیرامون دلالت سیدالشهدا وارد شده، یک نحوۀ ارتباط بین شهادت امام‌ حسین علیه‌السلام و قراردادن امامت در فرزندان آن حضرت دیده می‌شود. امام‌ صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
(جبرئیل بر رسول‌ خدا صلّی الله علیه و آله نازل شده، عرض کرد: ای محمد! خداوند تو را مژده می‌دهد به مولودی که از فاطمه علیهاالسلام متولد شد،‌ و او را امت بعد از به قتل می‌رسانند، پیامبراکرم صلّی الله علیه و آله فرمود: ای حبرئیل سلام مرا به آفریدگارم برسان و عرض کن مرا نیازی بر چنین فرزندی نیست.
جبرئیل به آسمان عروج نموده، دیگر بار هبوط کرد و همین را گفت، و باز همان جواب را شنید، دیگر باره فرود آمد، عرض کرد: پروردگارت به تو سلام می‌رساند و تو را مژده می‌دهد که خدا در ذریۀ این پسر امامت و ولایت و وصایت را قرار می‌دهد. پیامبراکرم صلّی الله علیه و آله فرمود: راضی شدم.
پس از آن نزد حضرت فاطمه علیهاالسلام فرستاد، به او خبر داد که خداوند مرا مژده می‌دهد به مولودی که خدا به تو عطا می‌فرماید و امت من‌ بعد از من او را به قتل می‌رسانند. فاطمه خدمت پدرش فرستاده، عرض کرد: مرا نیازی به چنین مولودی نیست که امت تو بعد از تو او را بکشند.
دیگر بار حضرت کسی را نزد فاطمه علیهاالسلام فرستاد و پیام داد که خداوند در ذریۀ این پسر امامت و ولایت و وصایت را قرار می‌دهد. آن گاه حضرت فاطمه علیهاالسلام پیام به رضایت خود داد.)(5)
و نیز امام‌ صادق علیه‌السلام فرموده است: (خداوند متعال امام‌ حسین علیه‌السلام را به‌خاطر شهادتش پاداش داد به این‌‌که: امامت را در ذریۀ او قرار دهد، و در تربتش شفا باشد، و دعا کنار قبرش اجابت گردد...)(6)

پی‌نوشت‌ها:
1. ذخائرالعقبی، محب‌الدین طبری، ص136.
2. کتاب الغیبة، شیخ طوسی، ص116.
3. الزا‌م‌الناصب، شیخ حائری یزدی، ج1، ص47.
4. کمال‌الدین و تمام‌النعمه، شیخ صدوق، ص416.
5. اصول کافی، مرحوم کلینی، ج1، ص464
6. الامالی، شیخ طوسی، 317.
منبع: پورتال جامع مهدویت