آنچه که درباره دیدار برخی افراد با امام زمان (عج) نقل شده، چقدر واقعیت دارد؟

شرح پرسش:
آیا دیدار حضرت مهدی (عج) در عصر غیبت کبری ممکن است و اگر هست، واقع شده یا نه و از آنچه که درباره دیدار برخی افراد با امام زمان (عج) نقل شده، چقدر واقعیت دارد؟

پاسخ:
باید گفت منشأ اینگونه سئوالات به روایت امام عصر(ع) بر می گردد که علمای شیعه آن را از چهارمین نائب خاص امام(ع) نقل کرده اند.امام زمان(ع) در فرمایشی به آخرین نائب خود فرمودند که پس از غیبت کبری، دیگر کسی مرا نخواهد دید و اگر کسی بگوید مرا دیده دروغ گفته است.
ما بر اساس این روایت می توانیم مدعیان رؤیت را تکذیب کنیم. البته منظور دیداری است که در غیبت صغری انجام میشده است. چنین رؤیتی خاص دوران غیبت صغری بوده و بعد از آن نفی شده است. پس مراد حضرت این نبود که چشم هیچ انسانی به ایشان نمی افتد بلکه روایت داریم که حضرت در بین مردم هستند و مردم را می بیند اما آنها محروم از رؤیت حضرت اند.
گاهی دیدار چنین حاصل می شده که فرد بعد ازدیدار و خروج از آن حالت یقین پیدا می کرده که امام را دیده است، اما رؤیت رسمی حضرت چنانچه در غیبت صغری بوده تکذیب می شود. نمونه کسانی که قبلاً علم داشته و با علم به دیدار حضرت رفته باشد بسیار کم بوده و معمولاً پس از مرگ دیدار کنندگان این موضع مکشوف شده است و آنها مدعی دیدار نبوده اند.
آیت ا...مصباح در پاسخ به سئوال که آیا مواردی که نقل می شود افرادی آن حضرت را مشاهده کرده اند واقعیت دارد یا نه؟ می فرمایند : فرق بین عصر غیبت صغری و غیبت کبری این است که در زمانغیبت صغری، کسانی بودند که میتوانستند رسماً خدمت اما زمان (ع) برسند، حرفهای مردم را نقل کنند و جوابش را هم بگیرند و به مردم اطلاع دهند. یا وجوهات را بپردازند و رسید بگیرند. گویی امام عصر(ع) حاضر بودند و مردم با ایشان ملاقات می کردند،با این تفاوت که این روابط خصوصی بود و فقط چند نفر یا یک نفر با آن حضرت رابطه داشتند.
این نوع رابطه پس از آخرین نماینده،قطع شد و پس از آن دیگر چنین رابطه ای وجود ندارد که کسی باشد تا مردم بوسیلهاو با ایشان ارتباط پیدا کنند. اینکه آن حضرت فرمودند پس از این، کسی مرا نخواهد دید، منظور همان رؤیتی است که در عصر غیبت صغری وجود داشته است و نواب به خواست خود،هر وقت می خواستند خدمت امام (ع) می رسیدند، لذا در زمان غیبت کبری، رؤیتی که توأم باآن نیابت بوده باشد وجود ندارد و آن حضرت این موضوع را نفی می نمایند. اما در زمان غیبت کبری، ممکن است کسانی خدمت امام زمان(ع) شرفیاب شوند ولی آن حضرت را نشناسند، یا در خواب، ایشان را ببینند یا آنکه خود امام(ع) خواسته باشند که خود را به کسی نشان دهند. دلیلی بر عدم امکان این موضوع نداریم. خلاصه آنکه ظرف گفت و گویی که محل بحث بوده، رؤیتی است که در زمان غیبت صغری میسر بوده و آن را در زمان غیبت کبری نفی می کنند،نه هر رؤیتی را. (1)
بنابراین با قاطعیت می توانیم کسانی را که ادعای دیدار می کنند (ع)به معنایی که توضیح داده شد) تکذیب کنیم و از آن طرف برخی ملاقاتها را که به صورت ادعا نبوده، مثل دیدار سید بحرالعلوم، شیخ بها، علی بن مهزیار و ...مورد تصدیق قرار دهیم.
آقای علیرضا رجالی تهرانی در این باره می فرمایند : دیدار و رویارویی با آن حضرت به سه صورت ممکن است پیش آید :
1- دیدار حضرت مهدی(ع) با عنوان غیر واقعی ایشان، به طوری که کاملاً برای دیدار کننده ناشناس باشند. این گونه دیدار، و به فراوانی دایم برای کسانی که در محل زندگی ایشان سکونت دارند یا افرادی که با ایشان برخورد می نمایند در هر نقطه ای که باشد روی می دهد.
2- دیدار با آن حضرت در عنوان حقیقی ایشان، بدون اینکه این امر را ملاقات کننده، مگر پس از پایان گرفتن دیدار، متوجه باشد. این همان حالتی است که اکثر دیدارهای نقل شده را شامل می شود.
3- دیدار با آن حضرت با عنوان حقیقی ایشان ، در حالی که دیدار کننده نیز در اثنای ملاقات متوجه این امر باشد. این گونه دیدار در اخبار مشاهده و دیدار بسیار کم نقل شده است، زیرا غالباً مخالف مصلحت می باشد و با غیبت تامه و کامل حضرت مهدی(ع) منافات دارد .
راجع به این که : آیا در غیبت کبری ممکن است کسی خدمت آن حضرت مشرف شود؟ باید گفت : آری، و این که در بعضی روایات گفته شده که مدعیان دیدن حضرت را تکذیب کنید، منظور کسانی است که ادعای دیدن آن امام و نیابت دارند. باری هر شیعه پاک سرشتی می تواند آن حضرت را ملاقات کند. (2)
1- تقویت مبانی اعتقادی، آیت ا...مصباح،ص51-50
2- یکصد پرسش پیرامون امام زمان(ع)، علیرضا رجالی تهرانی،ص155و154و153
منبع: موسسه تحقیقاتی حضرت ولی عصر علیه السلام