ظهور
ظهور به معنای نمایان شدن امام مهدی(عج) پس از غیبت کبرا و پیش از قیام برای برپایی عدل و داد.
در مورد اینکه می گویند: این عصر، عصر ظهور است توضیح دهید و دلائلی بیان کنید؟
در رابطه با این پرسش باید توجه داشت که وقت ظهور حضرت مهدی (عج) طبق روایات و اخبار یک امر ناگهانی و جزء اسرار الهی است که هیچ کس از آن آگاهی ندارد. بنابراین اگر منظور از سؤال، شناخت دقیق وقت ظهور باشد پاسخ منفی است چون این موضوع برای احدی معلوم نمی باشد و اگر کسی برای ظهور حضرت تعیین وقت نماید و تاریخ و زمان برای آن ذکر کند بدون شک دروغ بافته است و ائمه معصومین علیهم السلام چنین کسی را دروغگو نامیده اند. امام صادق علیه السلام فرمودند: (تعیین کنندگان وقت ظهور دروغ می گویند. تعجیل کنندگان وقت ظهور دروغ می گویند، تعجیل کنندگان هلاک می گردند و تسلیم شوندگان نجات می یابند و به سوی ما اهل بیت رجوع و بازگشت می نمایند.)[1] خود حضرت بقیة الله (عج) می فرماید: (و اما ظهور فرج بسته به ارادة خدای متعال دارد کسانی که برای ظهور، وقت تعیین کنند دروغگو هستند.)[2] طبق این دسته روایات احدی از وقت ظهور حضرت علیه السلام باخبر نمی باشد اما اینکه آیا خود حضرت از وقت ظهورش به علم غیب آگاهی دارد و یا نه؟ مطلب دیگری است که در بحث ما ثمره عملی ندارد. آنچه مسلم است این است که کسی دیگر از این موضوع اطلاعی ندارند و بهمین جهت حق اظهار نظر در این خصوص را نخواهند داشت. ولی اگر منظور از (این عصر، عصر ظهور است) این باشد که در این عصر نشانه های نزدیک شدن زمان ظهور، مشاهده می شود و شرائط بگونة پیش می رود که امید رسیدن به عصر ظهور را نوید می دهد، چنین سخنی صحیح و بجا است زیرا گرچه نمی توان از تعیین وقت ظهور حرفی به میان آورد ولی با توجه به روایات زیادی که در رابطه با علائم ظهور حضرت وارد شده است، قیام حضرت منوط به مساعد شدن شرایط طبیعی و جهانی از یکسو، و آمادگی عمومی از سوی دیگر می باشد. از این نظر می توان گفت که: با توجه به شرایط جهانی، گو اینکه سمت و سوی تحولات و رخدادها، سهولت ارتباطات و وابستگی جوامع امروزی، رشد صنعت و تکنولوژی اطلاعات و... زمینه را برای چنین رخداد عظیمی به تدریج آماده می کند و از نظر افکار عمومی نیز توجهات مردم نسبت به حضرت علیه السلام به شدت رو به افزایش است و برخی از صاحب نظران مثل آیت الله العظمی مکارم شیرازی از این مسأله به عنوان (ظهور صغرا) یاد نموده است. ایشان در این زمینه می گوید: همانطور که برای حضرت مهدی (عج) یک غیبت صغرا و یک غیبت کبری است برای ظهورش نیز یک ظهور صغرا و یک ظهور کبری است مانند موقعی که آفتاب می خواهد طلوع کند قرص خورشید هنوز پیدا نشده اما هوا نیمه روشن است و بعد خورشید دیده می شود ظهور حضرت نیز چنین است در ظهور صغرا توجه مردم به امام زمان (عج) زیاد می شود و همه جا صحبت از امام زمان (عج) است و جلسات امام زمان (عج) پرشور و همه جاگیر می شود طوری که مردم تشنه می شوند و خود را آماده می کنند. ما تصور می کنیم که در این عصر و زمان، ما ان شاء الله، در بین الطلوعین ظهور حضرت مهدی (عج) قرار داریم.)[3] نتیجه اینکه: بررسی شرایط جهانی و تحلیل روند تحولات و در نتیجه خوشبینی نسبت به نزدیک شدن به عصر ظهور، مطلبی است عقلائی و صحیح که از مطالعة وضعیت اجتماعی و نگاهی به شرایط جهانی بدست می آید. آنچه مردود و بی اساس است و در روایات به شدت از آن نهی شده و علمای شیعه یکصدا به آن مخالفت نموده می کنند تعیین وقت ظهور است. منابع جهت مطالعة بیشتر: 1. عصر ظهور، علی کورانی، سازمان تبلیغات اسلامی. 2. امامت، غیبت، ظهور، مسجد مقدس جمکران، واحد تحقیقات. امام محمدباقر علیه السلام فرمود: (منتظران ما بارها غربال می شوند تا تنها راد مردان یکرنگ و یکدل در جبهه حق و پادگان ولیّ قائم باقی بمانند.) شیخ طوسی، الغیبة، ص 239، مکتبة نینوا ---------------------------------------------- [1] . الغیبه نعمانی، ص 204، باب 11، حدیث 8، چاپ اول 1422، نشر انوار الهدی، قم. [2] . کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ص 484، (نقل از یکصد پرسش و پاسخ رجالی تهران ص 160). [3] . فصلنامة انتظار، شماره 5، ص 24 (با اندک تغییر و تخلیص). ( اندیشه قم )
در رابطه با این پرسش باید توجه داشت که وقت ظهور حضرت مهدی (عج) طبق روایات و اخبار یک امر ناگهانی و جزء اسرار الهی است که هیچ کس از آن آگاهی ندارد. بنابراین اگر منظور از سؤال، شناخت دقیق وقت ظهور باشد پاسخ منفی است چون این موضوع برای احدی معلوم نمی باشد و اگر کسی برای ظهور حضرت تعیین وقت نماید و تاریخ و زمان برای آن ذکر کند بدون شک دروغ بافته است و ائمه معصومین علیهم السلام چنین کسی را دروغگو نامیده اند. امام صادق علیه السلام فرمودند: (تعیین کنندگان وقت ظهور دروغ می گویند. تعجیل کنندگان وقت ظهور دروغ می گویند، تعجیل کنندگان هلاک می گردند و تسلیم شوندگان نجات می یابند و به سوی ما اهل بیت رجوع و بازگشت می نمایند.)[1] خود حضرت بقیة الله (عج) می فرماید: (و اما ظهور فرج بسته به ارادة خدای متعال دارد کسانی که برای ظهور، وقت تعیین کنند دروغگو هستند.)[2] طبق این دسته روایات احدی از وقت ظهور حضرت علیه السلام باخبر نمی باشد اما اینکه آیا خود حضرت از وقت ظهورش به علم غیب آگاهی دارد و یا نه؟ مطلب دیگری است که در بحث ما ثمره عملی ندارد. آنچه مسلم است این است که کسی دیگر از این موضوع اطلاعی ندارند و بهمین جهت حق اظهار نظر در این خصوص را نخواهند داشت. ولی اگر منظور از (این عصر، عصر ظهور است) این باشد که در این عصر نشانه های نزدیک شدن زمان ظهور، مشاهده می شود و شرائط بگونة پیش می رود که امید رسیدن به عصر ظهور را نوید می دهد، چنین سخنی صحیح و بجا است زیرا گرچه نمی توان از تعیین وقت ظهور حرفی به میان آورد ولی با توجه به روایات زیادی که در رابطه با علائم ظهور حضرت وارد شده است، قیام حضرت منوط به مساعد شدن شرایط طبیعی و جهانی از یکسو، و آمادگی عمومی از سوی دیگر می باشد. از این نظر می توان گفت که: با توجه به شرایط جهانی، گو اینکه سمت و سوی تحولات و رخدادها، سهولت ارتباطات و وابستگی جوامع امروزی، رشد صنعت و تکنولوژی اطلاعات و... زمینه را برای چنین رخداد عظیمی به تدریج آماده می کند و از نظر افکار عمومی نیز توجهات مردم نسبت به حضرت علیه السلام به شدت رو به افزایش است و برخی از صاحب نظران مثل آیت الله العظمی مکارم شیرازی از این مسأله به عنوان (ظهور صغرا) یاد نموده است. ایشان در این زمینه می گوید: همانطور که برای حضرت مهدی (عج) یک غیبت صغرا و یک غیبت کبری است برای ظهورش نیز یک ظهور صغرا و یک ظهور کبری است مانند موقعی که آفتاب می خواهد طلوع کند قرص خورشید هنوز پیدا نشده اما هوا نیمه روشن است و بعد خورشید دیده می شود ظهور حضرت نیز چنین است در ظهور صغرا توجه مردم به امام زمان (عج) زیاد می شود و همه جا صحبت از امام زمان (عج) است و جلسات امام زمان (عج) پرشور و همه جاگیر می شود طوری که مردم تشنه می شوند و خود را آماده می کنند. ما تصور می کنیم که در این عصر و زمان، ما ان شاء الله، در بین الطلوعین ظهور حضرت مهدی (عج) قرار داریم.)[3] نتیجه اینکه: بررسی شرایط جهانی و تحلیل روند تحولات و در نتیجه خوشبینی نسبت به نزدیک شدن به عصر ظهور، مطلبی است عقلائی و صحیح که از مطالعة وضعیت اجتماعی و نگاهی به شرایط جهانی بدست می آید. آنچه مردود و بی اساس است و در روایات به شدت از آن نهی شده و علمای شیعه یکصدا به آن مخالفت نموده می کنند تعیین وقت ظهور است. منابع جهت مطالعة بیشتر: 1. عصر ظهور، علی کورانی، سازمان تبلیغات اسلامی. 2. امامت، غیبت، ظهور، مسجد مقدس جمکران، واحد تحقیقات. امام محمدباقر علیه السلام فرمود: (منتظران ما بارها غربال می شوند تا تنها راد مردان یکرنگ و یکدل در جبهه حق و پادگان ولیّ قائم باقی بمانند.) شیخ طوسی، الغیبة، ص 239، مکتبة نینوا ---------------------------------------------- [1] . الغیبه نعمانی، ص 204، باب 11، حدیث 8، چاپ اول 1422، نشر انوار الهدی، قم. [2] . کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ص 484، (نقل از یکصد پرسش و پاسخ رجالی تهران ص 160). [3] . فصلنامة انتظار، شماره 5، ص 24 (با اندک تغییر و تخلیص). ( اندیشه قم )
پاسخ:
در رابطه با این پرسش باید توجه داشت که وقت ظهور حضرت مهدی (عج) طبق روایات و اخبار یک امر ناگهانی و جزء اسرار الهی است که هیچ کس از آن آگاهی ندارد.
بنابراین اگر منظور از سؤال، شناخت دقیق وقت ظهور باشد پاسخ منفی است چون این موضوع برای احدی معلوم نمی باشد و اگر کسی برای ظهور حضرت تعیین وقت نماید و تاریخ و زمان برای آن ذکر کند بدون شک دروغ بافته است و ائمه معصومین علیهم السلام چنین کسی را دروغگو نامیده اند.
امام صادق علیه السلام فرمودند: (تعیین کنندگان وقت ظهور دروغ می گویند. تعجیل کنندگان وقت ظهور دروغ می گویند، تعجیل کنندگان هلاک می گردند و تسلیم شوندگان نجات می یابند و به سوی ما اهل بیت رجوع و بازگشت می نمایند.)[1]
خود حضرت بقیة الله (عج) می فرماید: (و اما ظهور فرج بسته به ارادة خدای متعال دارد کسانی که برای ظهور، وقت تعیین کنند دروغگو هستند.)[2]
طبق این دسته روایات احدی از وقت ظهور حضرت علیه السلام باخبر نمی باشد اما اینکه آیا خود حضرت از وقت ظهورش به علم غیب آگاهی دارد و یا نه؟ مطلب دیگری است که در بحث ما ثمره عملی ندارد. آنچه مسلم است این است که کسی دیگر از این موضوع اطلاعی ندارند و بهمین جهت حق اظهار نظر در این خصوص را نخواهند داشت.
ولی اگر منظور از (این عصر، عصر ظهور است) این باشد که در این عصر نشانه های نزدیک شدن زمان ظهور، مشاهده می شود و شرائط بگونة پیش می رود که امید رسیدن به عصر ظهور را نوید می دهد، چنین سخنی صحیح و بجا است زیرا گرچه نمی توان از تعیین وقت ظهور حرفی به میان آورد ولی با توجه به روایات زیادی که در رابطه با علائم ظهور حضرت وارد شده است، قیام حضرت منوط به مساعد شدن شرایط طبیعی و جهانی از یکسو، و آمادگی عمومی از سوی دیگر می باشد.
از این نظر می توان گفت که: با توجه به شرایط جهانی، گو اینکه سمت و سوی تحولات و رخدادها، سهولت ارتباطات و وابستگی جوامع امروزی، رشد صنعت و تکنولوژی اطلاعات و... زمینه را برای چنین رخداد عظیمی به تدریج آماده می کند و از نظر افکار عمومی نیز توجهات مردم نسبت به حضرت علیه السلام به شدت رو به افزایش است و برخی از صاحب نظران مثل آیت الله العظمی مکارم شیرازی از این مسأله به عنوان (ظهور صغرا) یاد نموده است.
ایشان در این زمینه می گوید: همانطور که برای حضرت مهدی (عج) یک غیبت صغرا و یک غیبت کبری است برای ظهورش نیز یک ظهور صغرا و یک ظهور کبری است مانند موقعی که آفتاب می خواهد طلوع کند قرص خورشید هنوز پیدا نشده اما هوا نیمه روشن است و بعد خورشید دیده می شود ظهور حضرت نیز چنین است در ظهور صغرا توجه مردم به امام زمان (عج) زیاد می شود و همه جا صحبت از امام زمان (عج) است و جلسات امام زمان (عج) پرشور و همه جاگیر می شود طوری که مردم تشنه می شوند و خود را آماده می کنند. ما تصور می کنیم که در این عصر و زمان، ما ان شاء الله، در بین الطلوعین ظهور حضرت مهدی (عج) قرار داریم.)[3]
نتیجه اینکه: بررسی شرایط جهانی و تحلیل روند تحولات و در نتیجه خوشبینی نسبت به نزدیک شدن به عصر ظهور، مطلبی است عقلائی و صحیح که از مطالعة وضعیت اجتماعی و نگاهی به شرایط جهانی بدست می آید. آنچه مردود و بی اساس است و در روایات به شدت از آن نهی شده و علمای شیعه یکصدا به آن مخالفت نموده می کنند تعیین وقت ظهور است.
منابع جهت مطالعة بیشتر:
1. عصر ظهور، علی کورانی، سازمان تبلیغات اسلامی.
2. امامت، غیبت، ظهور، مسجد مقدس جمکران، واحد تحقیقات.
امام محمدباقر علیه السلام فرمود:
(منتظران ما بارها غربال می شوند تا تنها راد مردان یکرنگ و یکدل در جبهه حق و پادگان ولیّ قائم باقی بمانند.)
شیخ طوسی، الغیبة، ص 239، مکتبة نینوا
----------------------------------------------
[1] . الغیبه نعمانی، ص 204، باب 11، حدیث 8، چاپ اول 1422، نشر انوار الهدی، قم.
[2] . کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ص 484، (نقل از یکصد پرسش و پاسخ رجالی تهران ص 160).
[3] . فصلنامة انتظار، شماره 5، ص 24 (با اندک تغییر و تخلیص).
( اندیشه قم )
- [سایر] پرسش : در مورد اینکه می گویند: این عصر، عصر ظهور است توضیح دهید و دلائلی بیان کنید؟
- [سایر] در عصر ظهور کدامین مذهب حاکم است ؟
- [سایر] آیا تطبیق آیات قیامت بر ظهور حضرت مهدی (عج) دلیل بر برپایی قیامت در عصر ظهور است؟
- [سایر] در عصر ظهور وضع مساجد چگونه خواهد بود؟
- [سایر] آیا در عصر ظهور، زندگی بشر سامان می یابد؟
- [سایر] آیا انسانها در عصر ظهور، واقعاً خوب و صالح میشوند؟
- [سایر] سیره آخرین ذخیره الهی در عصر ظهور چگونه است؟
- [سایر] آیا در عصر ظهور، همه ادیان زیر نفوذ امام زمان علیه السلام قرار میگیرند؟
- [سایر] آیا رفاه کامل مردم در عصر ظهور و حکومت جهانی امام زمان (عج) باعث دلزدگی می‌شود؟
- [سایر] چگونه جامعه در عصر ظهور، توسط امام زمان (عج) رهبری می شود؟
- [آیت الله وحید خراسانی] فروختن میوه یک سال قبل از ظهور ان بدون ضمیمه جایز نیست و فروختن میوه دو سال یا بیشتر از ان و همچنین فروختن میوه یک سال با ضمیمه جایز است و بعد از ظهور ان پیش از ان که دانه ببندد و گلش بریزد احتیاط مستحب ان است که چیزی از حاصل زمین مانند سبزیها یا مال دیگری با ان بفروشند و یا میوه بیشتر از یک سال را به او بفروشند
- [آیت الله سیستانی] نافله عصر پیش از نماز عصر خوانده می‌شود ، و وقت آن تا موقعی که ممکن باشد آن را پیش از نماز عصر خواند ادامه دارد ، ولی چنانچه شخص نافله عصر را تا موقعی که سایه شاخص به چهار هفتم آن برسد تأخیر بیندازد بهتر است که در این موقع نماز عصر را قبل از نافله بخواند ، بجز در مورد مذکور در مسأله قبل .
- [آیت الله سبحانی] نماز ظهر و عصر هرکدام وقت مخصوص و مشترکی دارند، وقت مخصوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد; و وقت مخصوص نماز عصر موقعی است که به اندازه خواندن نماز عصر، وقت به مغرب مانده باشد، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر او قضا شده و باید نماز عصر را بخواند و ما بین وقت مخصوص نماز ظهر و وقت مخصوص نماز عصر، وقت مشترک نماز ظهر و نماز عصر است، و اگر کسی در وقت مختص ظهر، نماز عصر و در وقت مختص عصر نماز ظهر بخواند، نماز او در هر دو مورد باطل است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار رکعت نماز نخوانده و نمیداند که نماز ظهر است یا نماز عصر، باید چهار رکعت نماز به قصد مافیالذمه بخواند و اگر در غیر وقت اختصاصی عصر نمازی خوانده و نمیداند در آن نیت ظهر کرده یا به جهت فراموشی نیت عصر نموده، نماز خوانده شده را نماز ظهر قرار داده، نماز عصر را قضا می‌کند و احتیاط مستحب آن است که در نماز قضا، نیت خصوص ظهر یا عصر را نکند.
- [آیت الله جوادی آملی] .وقت مخصوص ظهر، اول وقت است تا اندازه ای که بتوان نماز ظهر مسافر یا حاضر را با تحصیل مقدمات آن ، در آن وقت ب هجا آورد . وقت مخصوص عصر , مقداری از زمان تا مغرب است که بتوان نماز عصر مسافر یا حاضر را در آن انجام داد . بین دو وقت مخصوص، وقت مشترک نماز ظهر و عصر است، اگر کسی نماز ظهر را تا وقت اختصاصی عصر نخوانده باشد، باید نماز عصر را بخواند و قضای نماز ظهر را بعداً بهجا آورد و اگر سهواً نماز ظهر در وقت مخصوص عصر و یا نماز عصر سهواً در وقت مخصوص ظهر واقع شد، صحیح است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نماز ظهر و عصر هرکدام وقت مخصوص و مشترکی دارند: وقت مخصوص نماز ظهر از اوّل ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد. و وقت مخصوص نماز عصر موقعی است که به اندازه خواندن نماز عصر، وقت به مغرب مانده باشد که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخوانده، نماز ظهر او قضا شده و باید نماز عصر را بخواند. و مابین وقت مخصوص نماز ظهر و وقت مخصوص نماز عصر، وقت مشترک نماز ظهر و نماز عصر است، و اگر کسی در این وقت اشتباهاً نماز ظهر یا عصر را به جای دیگری بخواند، نمازش صحیح است.
- [امام خمینی] نماز ظهر و عصر هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند: وقت مخصوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد. و وقت مخصوص نماز عصر موقعی است که به اندازه خواندن نماز عصر وقت به مغرب مانده باشد، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخواند، نماز ظهر او قضا شده و باید نماز عصر را بخواند. و ما بین وقت مخصوص نماز ظهر و وقت مخصوص نماز عصر وقت مشترک نماز ظهر و نماز عصر است. و اگر کسی اشتباها نماز ظهر یا عصر را در وقت مخصوص دیگری بخواند، نمازش صحیح است.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر در بین نماز عصر شک کند نماز ظهر را خوانده یا نه، در صورتی که در وقت مشترک باشد، باید نیّت را به ظهر برگر داند و پس از آن، نماز عصر را بخواند و اگر در وقت مختصّ عصر باشد، میتواند نماز را به نیّت عصر تمام کند و قضای ظهر, لازم نیست.
- [آیت الله علوی گرگانی] نافله عصر پیش از نماز عصر خوانده می‌شود ووقت آن موقعیاست که آن مقدار از سایه شاخص که بعد از ظهر پیدا می‌شود، به چهار هفتم آن برسد و چنانچه بخواهد نافله ظهر یا نافله عصر را بعد از وقت آنها بخواند، باید نافله ظهر را بعد از نماز ظهر ونافله عصر را بعد از نماز عصر بخواند و بنابر احتیاط واجب، نیّت ادا وقضا نکند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] نافله عصر پیش از نماز عصر خوانده می‌شود و وقت فضیلت آن تا هنگامیست که آن مقدار از سایه شاخص که بعد از ظهر پیدا می‌شود، به چهار هفتم آن برسد و چنانچه بخواهد نافله ظهر یا عصر را بعد از وقت فضیلت آنها بخواند، بهتر است نافله ظهر را بعد از نماز ظهر و نافله عصر را بعد از نماز عصر بخواند و بنا بر احتیاط مستحب نیت ادا و قضا نکند.