مرحوم حاج شیخ عباس قمی (صاحب مفاتیح الجنان) در کتاب سفینة البحار (ج7، ذیل حرف ق) به نکاتی پیرامون قم و ویژگیهای آن پرداخته و به روایاتی اشاره کرده است که به امن بودن این منطقه توجه شده است. از امام صادق (ع) روایت شده است: اگر مصیبت بر شما وارد شد بر شما باد به قم که آنجا مأمن فاطمیون است. شاید ویژگیهای ذیل باعث شده است که شهر مقدس قم دارای چنین جایگاهی باشد: الف. مدفن کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه (س)؛ ب. مدفن بسیاری از علما و فقها و اولیای بزرگ الهی؛ ج. لقب قم از پیامبر گرامی (ص) اخذ شده است که در شب معراج با دیدن شیطان در این سرزمین با لفظ قم او را از اینجا راند. د. شهر اهلبیت میباشد با توجه به ولایتمداری مردم این سرزمین. از امام صادق (ع) نقل شده است: (برای ما اهلبیت حرمی است که آن شهر قم است.)(سفینة البحار). ه. قم مرکز علم اهلبیت و صدور آن به عالم است. از امام صادق(ع) نقل شده است: (به زودی کوفه از مؤمنین خالی میشود و علم از آن جمع میشود (مخفی میشود) همان گونه که مار در سوراخ خود مخفی میشود، سپس علم به شهری ظاهر میشود که به آن قم میگویند و (این شهر) معدن علم و فضل میگردد.)(سفینة البحار). و. اهالی قم هنگام ظهور، همراهان و یاوران امام مهدی (عج) هستند. از امام صادق (ع) نقل شده است: (قم را قم نامیدند زیرا اهل آن با قائم آل محمد(ع) جمع میشوند و با او قیام میکنند و بر او استفامت و پایداری میورزند و او را یاری و نصرت میکنند.)(سفینة البحار). ز. یکی از درهای بهشت برای اهل قم است. از امام رضا (ع) نقل شده است: (برای بهشت، هشت در است و یکی از آنها برای اهل قم است، پس خوشا به حال آنها، پس خوشا به حال آنها، پس خوشا به حال آنها.) هرچند همه ویژگیها در جای خود بسیار مهم و ارزشمند است اما نکته پنجم جایگاه خاصی دارد، زیرا منادی کامل و واقعی دین اسلام در دوران سخت و سنگین غیبت و صدور آن به جهان و آشنا کردن مردم با حقیقت دین، حوزه علمیه قم است و خداوند و امام عصر (عج) این ندا و دعوتگر را رها نمیکند. با صدور دین و معارف مهدویت است که مردم آمادگی بیشتر برای ظهور امام زمان (عج) پیدا میکنند.
مرحوم حاج شیخ عباس قمی (صاحب مفاتیح الجنان) در کتاب سفینة البحار (ج7، ذیل حرف ق) به نکاتی پیرامون قم و ویژگیهای آن پرداخته و به روایاتی اشاره کرده است که به امن بودن این منطقه توجه شده است. از امام صادق (ع) روایت شده است: اگر مصیبت بر شما وارد شد بر شما باد به قم که آنجا مأمن فاطمیون است.
شاید ویژگیهای ذیل باعث شده است که شهر مقدس قم دارای چنین جایگاهی باشد:
الف. مدفن کریمه اهل بیت حضرت فاطمه معصومه (س)؛
ب. مدفن بسیاری از علما و فقها و اولیای بزرگ الهی؛
ج. لقب قم از پیامبر گرامی (ص) اخذ شده است که در شب معراج با دیدن شیطان در این سرزمین با لفظ قم او را از اینجا راند.
د. شهر اهلبیت میباشد با توجه به ولایتمداری مردم این سرزمین. از امام صادق (ع) نقل شده است: (برای ما اهلبیت حرمی است که آن شهر قم است.)(سفینة البحار).
ه. قم مرکز علم اهلبیت و صدور آن به عالم است. از امام صادق(ع) نقل شده است: (به زودی کوفه از مؤمنین خالی میشود و علم از آن جمع میشود (مخفی میشود) همان گونه که مار در سوراخ خود مخفی میشود، سپس علم به شهری ظاهر میشود که به آن قم میگویند و (این شهر) معدن علم و فضل میگردد.)(سفینة البحار).
و. اهالی قم هنگام ظهور، همراهان و یاوران امام مهدی (عج) هستند. از امام صادق (ع) نقل شده است: (قم را قم نامیدند زیرا اهل آن با قائم آل محمد(ع) جمع میشوند و با او قیام میکنند و بر او استفامت و پایداری میورزند و او را یاری و نصرت میکنند.)(سفینة البحار).
ز. یکی از درهای بهشت برای اهل قم است. از امام رضا (ع) نقل شده است: (برای بهشت، هشت در است و یکی از آنها برای اهل قم است، پس خوشا به حال آنها، پس خوشا به حال آنها، پس خوشا به حال آنها.)
هرچند همه ویژگیها در جای خود بسیار مهم و ارزشمند است اما نکته پنجم جایگاه خاصی دارد، زیرا منادی کامل و واقعی دین اسلام در دوران سخت و سنگین غیبت و صدور آن به جهان و آشنا کردن مردم با حقیقت دین، حوزه علمیه قم است و خداوند و امام عصر (عج) این ندا و دعوتگر را رها نمیکند. با صدور دین و معارف مهدویت است که مردم آمادگی بیشتر برای ظهور امام زمان (عج) پیدا میکنند.
- [سایر] چرا شهر قم را شهر مقدس مینامند؟
- [سایر] حدیثی خوانده بودم که گفته بود آخرالزمان کل ایران شورش می شود، غیر از قم و بعد از مدتی به قم هم می رسد و بعد از آن امام زمان می آید .آیا این حدیث واقعیت دارد؟
- [آیت الله بهجت] فاصله ی میان دو مکان یا دو شهر تا کجای شهر یا مکان حساب می شود به این بیان که اگر فاصله ی مکانی تا یک شهر کمتر از چهار فرسخ شرعی باشد، امّا اگر ما وارد آن شهر شدیم امکان دارد در نقاطی از شهر مسافت این دو مکان از چهار فرسخ شرعی بیشتر شود، وظیفه چیست؟
- [آیت الله نوری همدانی] احتراماً به عرض میرسانم که، بنده نذر کرده بودم اگر در حوزه علمیه شهر مقدس قم پذیرش و قبول شوم یک ماه را روزه بگیرم؛ امّا اینجانب در مدرسه علمیه روستای حاجی آباد که در یازده کیلومتری شهر قم واقع است پذیرش و قبول شدم. سؤال از حضرتعالی اینست که: چون منظور بنده شهر قم بود نه جای دیگر، آیا باید به نذر خود عمل نمایم یا خیر؟
- [آیت الله بهجت] فردی مثلاً عراقی در شهر مقدّس قم به مدت بیست سال ساکن است و می خواهد هرگاه موانع برطرف شد به عراق بازگردد. آیا طیّ مدّت مذکور باعث می شود که قم برای او وطن گردد یا هنوز مسافر است؟
- [سایر] پرسش: آیا یاران حضرت مهدی (عج) در شهر یا مکان خاصی زندگی می کنند ؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مسافری که اهل اراک است به قم آمده، سپس از قم به قصد بروجرد حرکت کرده و از میان زمینهای مزروعی خودش که در کمتر از حد ترخص شهر اراک است (یعنی دیوار خانه های اراک را می بیند و صدای اذان شهر را می شنود) عبور کرده و برای نماز پیاده می شود، آیا نماز او قصر است یا تمام؟
- [سایر] آخرالزمان مسیحیان چیست؟
- [سایر] آخرالزمان مسیحیان چیست؟
- [آیت الله مظاهری] اگر مرد محرم در روز به شهر جدید مکّه برسد، هرچند فاصله زیادی از مسجد الحرام داشته باشد ولی آن مکان عرفاً شهر مکّه محسوب شود، در این صورت می تواند در ماشین سقف دار بنشیند یا زیر سایه برود؟
- [آیت الله سبحانی] چیزهائی که نماز آیات برای آنها واجب است، در هر شهری اتفاق بیفتد، فقط مردم همان شهر باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست، ولی اگر مکان آنها به قدری نزدیک باشد که با آن شهر یکی حساب شود، نماز آیات بر آنها هم واجب است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چیزهائی که نماز آیات برای آنها واجب است در هر شهری اتّفاق بیفتد فقط مردم همان شهر باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست، ولی اگر مکان آنها به قدری نزدیک باشد که با آن شهر یکی حساب شود، نماز آیات بر آنها هم واجب است.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] مسافر مخیّر است در شهر مکّه و شهر مدینه و مسجد کوفه نمازش را تمام بخواند یا شکسته، و در این سه مکان فرقی بین بناء اصلی و اوّلیّه و آنچه بعد اضافه شده نمی باشد، و نیز مسافر می تواند در حرم و رواق حضرت سیدالشّهداء(علیه السلام)بلکه در مسجد متصل به حرم نماز را تمام یا شکسته بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است، در هر شهری اتفاق بیفتد، فقط مردم همان شهر باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست، ولی اگر مکان آنها، به قدری نزدیک باشد که با آن شهر یکی حساب شود نماز آیات بر آنها هم واجب است.
- [امام خمینی] چیزهایی که نام آیات برای آنها واجب است در هر شهری اتفاق بیافتد فقط مردم همان شهر باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست، ولی اگر مکان آنها بقدری نزدیک باشد که با آن شهر یکی حساب شود نماز آیات بر آنها هم واجب است.
- [آیت الله بروجردی] چیزهایی که نماز آیات برای آنها واجب است، در هر شهری اتّفاق بیفتد، فقط مردم همان شهر باید نماز آیات بخوانند و بر مردم جاهای دیگر واجب نیست، ولی اگر مکان آنها به قدری نزدیک باشد که با آن شهر یکی حساب شود، نماز آیات بر آنها هم واجب است.
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه شهر در مکان بلندی باشد که از دور دیده شود یا به قدری گود باشد که اگر انسان کمی دور شود، دیوار آن را نبیند، کسی که از آن شهر مسافرت میکند، وقتی به اندازهای دور شود که اگر آن شهر در زمین هموار بود دیوارش از آنجا دیده نمیشد، باید نماز خود را شکسته بخواند و نیز اگر پستی و بلندی خانهها بیشتر از معمول باشد، باید ملاحظه معمول را بنماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .خرید و فروش هر کالا برابر قانونِ عرفیِ زمان و مکان خاص است، اگر کالایی در زمان مخصوص یا شهر معیّن با وزن یا پیمانه داد و ستد میشد, باید وزنی یا پیمانه ای معامله شود و اگر در عصر دیگر یا شهر دیگر با مشاهده داد و ستد میشود, به صورتی که با دیدن, اطلاع لازم به دست آید , معامله آن با مشاهده, صحیح است.
- [آیت الله بهجت] اگر مکان مأموم بلندتر از مکان امام باشد و سایر لوازم و شرایط اقتدا رعایت شود، اشکال ندارد.
- [آیت الله مظاهری] شرط دوّم: مکان نمازگزار باید بیحرکت باشد ولی اگر سهواً یا در حال ناچاری یا ندانستن اینکه مکان او متحرّک است یا ندانستن مسئله باشد اشکال ندارد.