در بعضی از روایات اسلامی آمده است که مسلمانان مدینه ، پیش از آنکه پیامبر (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) هجرت کند، با یکدیگر صحبت کردند و گفتند: یهود در یک روز هفته اجتماع می کنند (روز شنبه ) و نصاری نیز روزی برای اجتماع دارند (یکشنبه ) خوبست ما هم روزی قرار دهیم و در آن روز جمع شویم و ذکر خدا گوئیم و شکر او را بجا آوریم ، آنها روز قبل از شنبه را که در آن زمان (یوم العروبه ) نامیده می شد، برای این هدف برگزیدند، و به سراغ (اسعد بن زراره ) (یکی از بزرگان مدینه ) رفتند، او نماز را به صورت جماعت با آنها بجا آورد و به آنها اندرز داد و آن روز، روز جمعه نامیده شد، زیرا روز اجتماع مسلمین بود.
(اسعد) دستور داد گوسفندی را ذبح کردند و نهار و شام همگی از همان یک گوسفند بود، چرا که تعداد مسلمانان در آن روز، بسیار کم بود...
و این نخستین جمعه ای بود که در اسلام تشکیل شد.
اما اولین جمعه ای که رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) با اصحابش تشکیل دادند، هنگامی بود که به مدینه هجرت کرد، وارد مدینه شد، و آن روز روز دوشنبه دوازدهم ربیع الاول هنگام ظهر بود، حضرت ، چهار روز در (قبا) ماندند و مسجد قبا را بنیان نهادند، سپس روز جمعه به سوی مدینه حرکت کرد (فاصله میان قبا و مدینه بسیار کم است و امروز قبا یکی از محله های داخل مدینه است ) و به هنگام نماز جمعه به محله (بنی سالم ) رسید، و مراسم نماز جمعه را در آنجا برپا داشت ، و این اولین جمعه ای بود که رسول خدا (صلی اللّه علیه و آله و سلّم ) در اسلام بجا آورد، خطبه ای هم در این نماز جمعه خواند که اولین خطبه حضرت در مدینه بود.
یکی از محدثان از (عبدالرحمن بن کعب ) نقل کرده که پدرم هر وقت صدای اذان جمعه را می شنید بر (اسعد بن زرارة ) رحمت می فرستاد، هنگامی که دلیل این مطلب را جویا شدم گفت به خاطر آن است که او نخستین کسی بود که نماز جمعه را با ما بجا آورد گفتم آنروز چند نفر بودید گفت فقط چهل نفر!
منبع:تفسیر نمونه جلد 24 صفحه130و131
