احتیاط مستحب
احتیاط غیر الزام‌آور را احتیاط مستحب گویند.
انسان می‌تواند در روز جمعه به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که اگر نماز جمعه خواند، نماز ظهر را نیز بخواند.
عنوان مسئله:
انسان می‌تواند در روز جمعه به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند، ولی احتیاط مستحب آن است که اگر نماز جمعه خواند، نماز ظهر را نیز بخواند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- این که گفته می‌شود: (بر مرد واجب است قرائتش در نماز ظهر، به غیر از روز جمعه، آهسته باشد)، آیا نظرشان این است که بلند خواندن در نماز ظهر روز جمعه برای مرد ، جایز است یا مستحب یا واجب؟
- آیا اقامه نماز جماعت ظهر و عصر در روز جمعه، به هنگام اقامه نماز جمعه در بلادی که نماز جمعه در آنها اقامه می‌شود، جایز است؟
- بنده میخواهم در نماز ظهر و عصر روز جمعه، سورههای جمعه و منافقون را بخوانم، آیا میتوانم با صدای بلند قرائت کنم یا باید آهسته بخوانم؟
- اگر خطیب جمعه نماز ظهر را اعاده نکند و عصر را شروع کند، آیا کسی که تازه رسیده و نماز جمعه را نخوانده است می تواند به او اقتدا کند؟
- آخر وقت نماز جمعه چه موقع است؟
- یک روحانی، امام جمعه موقّت شهری است که در آن سکونت ندارد و شهری که محلّ سکونت اوست، امام جمعه موقّت ندارد. آیا ایشان می‌تواند به هنگام نبودن امام جمعه در شهری که ساکن آن است، نماز جمعه را به عنوان امام جمعه موقّت اقامه کند؟
- آیا امام جمعهای که در محلّ اقامه نماز جمعه مسافر محسوب می‌شود، بدون قصد عشره می‌تواند نماز جمعه را اقامه نماید؟
- امام جمعه از مرجعی تقلید میکند که قصد عشره برای اقامه نماز جمعه را شرط نمیداند؛ ولی مرجع مأموم، قصد عشره را شرط میداند. در این فرض، اقتدای به امام جمعه چه صورتی دارد؟
- شرکت نکردن در نماز جمعه، چه حکمی دارد؟
- نمازگزاری در رکعات نماز شک میکند و بنا را بر رکعت بیشتر گذاشته، نماز را تمام میکند؛ ولی بعد از سلام نماز، فراموش میکند که شک او بین سه رکعت و چهار رکعت بود تا یک رکعت نماز احتیاط بخواند یا شک بین دو و چهار بود تا وظیفهاش خواندن دو رکعت نماز احتیاط باشد. در این موقع، نماز احتیاط را به چه صورتی بخواند تا نمازش صحیح شود؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] کسی که روز جمعه نمازش را فرادی می خواند آیا مستحبّ است حمد و سوره را بلند بخواند؟ و همچنین امام جماعت در روز جمعه که نماز را به جماعت می خواند؟
- [سایر] درود کسی که نماز جمعه میخواند نماز ظهر نباید بخواند؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا باید حمد و سوره نماز ظهر روز جمعه را بلند خواند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا با غسل جمعه میتوان نماز جمعه را خواند؟
- [آیت الله بهجت] آیا هنگام ایراد خطبه های نماز جمعه می توان نماز ظهر و عصر را به صورت فرادا خواند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر نمازگزار تنها یک رکعت از نماز جمعه را درک کرد و وظیفه اش چیست، آیا باید رکعت دوم را فرادی بخواند و یا باطل است و باید نماز ظهر را هم بخواند؟
- [سایر] نماز جمعه واجب است یا مستحب و به جای نماز ظهر محسوب می‌شود یا خیر؟
- [سایر] اگر کسی بعد از نماز جمعه، نماز ظهر را احتیاطاً بخواند ولی امام جمعه آن را نخواند، آیا میتوان نماز عصر را به آن امام جمعه اقتدا کرد؟ در صورتی که اقتدا کرده باشد، باید آن نمازهایش را قضا کند؟
- [آیت الله بهجت] حداقل چند نفر باید در نماز جمعه شرکت کنند، تا بتوان نماز جمعه خواند؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان نماز ظهر را به نماز عصر امام جمعه در روز جمعه اقتدا کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- در نماز جمعه و در نماز ظهر روز جمعه، مستحب است در رکعت اوّل بعد از حمد، سوره جمعه و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره منافقین را بخواند و اگر مشغول یکی از آنها شود، بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن را رها کند و سوره دیگری بخواند.
- اگر در نماز جمعه یا نماز ظهر روز جمعه عمدا سوره (قل هو اللّه أحد) یا سوره (قل یا أیّها الکافرون) را بخواند، بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن را رها کند و سوره جمعه و منافقین را بخواند.
- احتیاط واجب آن است که نماز جمعه را از هنگامی که عرفا آن را اوّل ظهر میگویند تأخیر نیندازد و اگر از اوائل ظهر تأخیر افتاد، به جای نماز جمعه نماز ظهر بخواند.
- تعداد نمازهای مستحبّی زیاد است و آنها را (نافله) میگویند و از میان نمازهای مستحبّی، خواندن نافلههای شبانهروزی بیشتر سفارش شده و تعداد آنها در غیر روز جمعه، سی و چهار رکعت است که دو رکعت آن نافله صبح، هشت رکعت نافله ظهر، هشت رکعت نافله عصر، چهار رکعت نافله مغرب، دو رکعت نافله عشاء و یازده رکعت نافله شب میباشد و چون دو رکعت نافله عشاء را بنابر احتیاط واجب باید نشسته خواند، یک رکعت حساب می‌شود، ولی در روز جمعه بر شانزده رکعت نافله ظهر و عصر، چهار رکعت اضافه می‌شود.
- بنابر احتیاط واجب امام جمعه باید حمد و سوره نماز جمعه را بلند بخواند.
- نماز جمعه مانند نماز صبح دو رکعت است و مستحب مؤکّد است در رکعت اوّل پس از حمد (سوره جمعه) و در رکعت دوم پس از حمد (سوره منافقین) خوانده شود و نیز در رکعت اوّل پیش از رفتن به رکوع یک قنوت و در رکعت دوم پس از بلند شدن از رکوع یک قنوت بخوانند و همچنین واجب است امام جمعه پیش از شروع در نماز به تفصیلی که گفته می‌شود دو خطبه بخواند.
- اگر بعد از حمد مشغول خواندن سوره توحید (قل هو اللّه أحد) یا سوره کافرون (قل یا أیّها الکافرون) شود، نمیتواند آن را رها کند و سوره دیگری بخواند، ولی اگر در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه از روی فراموشی به جای سوره جمعه یا منافقین یکی از این دو سوره را بخواند، تا دو ثلث آن را نخوانده، می‌تواند آن را رها کند و سوره (جمعه) یا (منافقین) را بخواند.
- بنابر احتیاط باید شروع نماز جمعه را از وقتی که عرفا آن را اول ظهر میگویند، تأخیر نیندازد و باید احتیاطا مقداری از خطبهها در وقت خوانده شود و شروع خواندن خطبه پیش از ظهر، خلاف احتیاط مستحب است.
- نماز جمعه در صورت فراهم بودن شرایط آن، یک واجب تخییری است؛ یعنی نمازگزار می‌تواند در روزهای جمعه یکی از نمازهای ظهر و یا نماز جمعه را به جا بیاورد، اگرچه نماز جمعه افضل است و در قرآن و روایات در مورد آن بسیار سفارش شده است.
- در نماز جمعه علاوه بر شرایطی که برای صحّت نماز گفته شده است، پنج شرط دیگر نیز وجود دارد: 1 نماز جمعه باید به جماعت خوانده شود. 2 حداقل تعداد نمازگزاران با امام جمعه باید پنج نفر مرد عاقل و بالغ و بنابر احتیاط غیر مسافر باشند. 3 امام جمعه قبل از نماز دو خطبه بخواند. 4 بین دو محلّی که نماز جمعه برگزار می‌شود، حداقل یک فرسخ شرعی فاصله باشد. 5 امام جمعه واجد شرایط باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] در روز جمعه انسان می تواند بجای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند ، ولی بهتر آن است که نماز جمعه بخواند و احتیاط مستحب آن است که اگر نماز جمعه خواند نماز ظهر را هم بخواند . و این احتیاط خیلی مطلوب است .
- [آیت الله شبیری زنجانی] در زمان حضور امام علیهالسلام واجب است انسان در روز جمعه به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند؛ ولی در زمان غیبت حضرت، خواندن نماز ظهر در وقت امکان حضور در نماز جمعه با شرایط معتبر خلاف احتیاط است، همچنان که اگر نماز جمعه خواند بنا بر احتیاط به آن اکتفا نکرده بلکه باید نماز ظهر را هم بخواند.
- [آیت الله بروجردی] در زمان حضور امام عَلَیْهِ السَّلَام واجب است انسان در روز جمعه به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند، ولی در این زمان اگر کسی نماز جمعه بخواند، احتیاط واجب آن است که نماز ظهر را هم بخواند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . در زمان حضور امام علیه السلام واجب است انسان در روز جمعه به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند، ولی در زمان غیبت اگر کسی نماز جمعه بخواند، احتیاط واجب آن است که نماز ظهر را هم بخواند.
- [آیت الله سبحانی] در روز جمعه انسان می تواند به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند.
- [آیت الله علوی گرگانی] در زمان حضور امام7 واجب است انسان در روز جمعه به جای نماز ظهر، دو رکعت نماز جمعه بخواند، ولی در این زمان اگر کسی نماز جمعه را برجأ مطلوبیّت بخواند، واجب است که نماز ظهر را هم بخواند.
- [آیت الله سیستانی] در نماز جمعه و در نماز صبح و ظهر و عصر روز جمعه ، و عشای شب جمعه ، مستحب است در رکعت اول بعد از حمد سوره جمعه ، و در رکعت دوم بعد از حمد سوره منافقون را بخواند ، و اگر مشغول یکی از اینها در نمازهای روز جمعه شود بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن را رها کند و سوره دیگر بخواند .
- [آیت الله بهجت] در نماز جمعه و نماز ظهر روز جمعه مستحب است در رکعت اول بعد از حمد، سوره جمعه و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره منافقین بخواند بلکه احتیاط مستحب در این است که بدون عذر اینها را ترک نکند؛ و اگر مشغول یکی از اینها شود، بنابر احتیاط واجب نمیتواند آن را رها کند و سوره دیگر بخواند.
- [آیت الله جوادی آملی] .نمازگزار در نماز ظهرِ روز جمعه , خواه دو رکعت (نماز جمعه) بخواند یا چهار رکعت، مستحب است در رکعت اول بعد از حمد، سوره جمعه و در رکعت دوم پس از حمد، سوره منافقون بخواند . اگر یکی از این دو سوره را انتخاب , و شروع به خواندن آنها نمود, بنا بر احتیاط واجب , نمیتواند آنها را رها کند و سورهّ دیگر بخواند.
- [آیت الله بهجت] در روز جمعه انسان می‌تواند بنابر اظهر به جای نماز ظهر دو رکعت نماز جمعه بخواند؛ و در عصر غیبت وجوب آن تخییری است؛ یعنی نماز جمعه کفایت از نماز ظهر میکند. شرایط و احکام نماز جمعه در بخش مربوط به آن بیان خواهد شد.