آیا در انقلاب اسلامی ایران ، آمریکا نیز نقش داشته است ؟

در پاسخ به این سوال اجمالا می توانیم بگوییم که آمریکا در مورد انقلاب اسلامی ایران هیچ نقش و تأثیری نداشتند بلکه بالعکس ؛ تمام مساعی خود را به کار گرفته بود تا از پیروزی و بالندگی این انقلاب جلوگیری کند که توضیح ذیل این حقیقت را روشن تر می سازد :
اصولاً یکی از شاخصه های اصلی انقلاب اسلامی ایران ماهیت ضدّ استکباری و ضدّ آمریکایی آن است. دلیل بر این مدعا را در این می دانیم که نقطة شروع انقلاب اسلامی از قضیه تصویب کاپیتولاسیون شکل گرفت. تصویب این معاهده که با اعطای معافیت ها و مصونیت های سیاسی به مستشاران آمریکا در ایران همراه بود؛ با مخالفت شدید امام خمینی مواجه شد. با تصویب لایحة کاپیتولاسیون حدود 40 هزار نفر از آمریکائی های مقیم ایران از شمول قوانین ایران معافیت کامل می یافتند[1]. و این امر به وضوح نقض استقلال قضایی و حاکمیت سیاسی ایران به شمار می آمد و مایه تحقیر ملت ایران بود. امام امت (ره) با توسل به همین مسأله که ایران را تحت اسارت آمریکا قرار داد، به رژیم شاه حمله کرد و از ارتش و مردم خواستند که این ننگ و تحقیر را قبول نکرده، علیه آن قیام کنند.[2] غیر از این؛ موضوع لایحة انجمنهای ایالتی و ولایتی و یا تصویب نامة ملی و انقلاب به اصطلاح سفید، همه و همه طرحهای آمریکا بودند و اتفاقاً یکی از دلایل مخالفت امام خمینی و گروههای سیاسی و نیز مردم با این طرحها، این بود که آنها را "آمریکایی، و دیکته شدة از سوی آمریکا می دانستند و نفوذ و سلطة آمریکا را در ورای آنها می دیدند. این عوامل موجب خیزش عظیم مردم به رهبری امام خمینی (ره) و خلق نهضت 15 خرداد در سال 1342 شد. در حقیقت مخالفت با برنامه ها و خواسته های استکبار جهانی به رهبری آمریکا موجب این امر شد. حضرت امام هم از همان اول نوک پیکان حمله را به سوی دشمنی بزرگتر یعنی آمریکا هدف گرفت تا استراتژی واقعی انقلاب را که همان مبارزه با استکبار جهانی بود تعیین کند. همان انقلابی که از سال 1342 آغاز شد و در سال 1357 به پیروزی رسید. با توجه به این نکته نتیجه گرفته می شود که ماهیت واقعی انقلاب ما یک ماهیت ضد استکباری و ضد آمریکایی بود. با این تفصیل چگونه می شود ادعا کرد که آمریکائیها در پیروزی انقلاب اسلامی ایران نقش داشتند؟ در کودتای 28 مرداد 1332 آمریکائیها ایفاگر نقش اساسی بودند دلیل آن هم اینست که در این کودتا منافع آمریکائی ها تأمین می شد. در حالی که در مورد انقلاب اسلامی نه تنها منافع آنها تأمین نمی شد بلکه تمامی منافع آنها در ایران از بین می رفت لذا تمام سعی و تلاش خود را به کار گرفتند تا این انقلاب پیروز نشود و پس از پیروزی انقلاب نیز ناجوانمردانه ترین اعمال را بر ضد انقلاب برنامه ریزی و تحمیل کردند که به لطف خدا تاکنون همة آنها در شکست انقلاب ناکام بوده است . حال چطور می شود ادعا کرد که این انقلاب با همکاری و نقش آمریکائی ها به ثمر رسید؟! همانطوریکه گفته شد، ماهیت ضد استکباری و مَنشِ عزت خواهی انقلاب اسلامی و بنیانگذار فقید آن، دلیلی واضح بر عدم نقش آمریکا در جریان انقلاب اسلامی ایران است . از این گذشته ادعای آنان که می گویند برنامه های حقوق بشر و سیاست های باز کارتر در مورد ایران، نشانة همراهی دولتمردان آمریکا با انقلاب است، کمی کودکانه به نظر می رسد. زیرا اصولاً محمدرضا شاه به عنوان یک مهرة کاملاً مطیع، در خدمت آمریکا بود و اگر هم بپذیریم که سیاستهای کارتر در برخی از کشورها اثرگذار بوده است در مورد ایران قضیه خیلی فرق می کرد. زیرا اولاً شاه دوستان زیادی در کنگرة آمریکا داشت که ضمن یادآوری و اهمیت استراتژیک ایران و نقش آن در منطقة خلیج فارس عقیده داشتند نباید در فشار آوردن به ایران زیاده روی کرد و مصالح سیاسی و استراتژیکی را نباید فدای شعارهای مبهم نمود و ثانیاً مردم ایران به هیچ وجه حاضر نبودند عملکرد آمریکا را در طول حدود 25 سال سلطنت محمدرضا شاه به ویژه بعد از کودتای 28 مرداد به بعد ، فراموش کرده و دوباره دل به اصلاحات آمریکائی خوش کنند تا حقوق بشر کارتر آنها را به حقوق حقّة خودشان برساند، چرا که قبلاً مردم نتیجة اصلاحات آمریکائی نظیر اصلاحات ارضی و کاپیتولاسیون و... را دیده بودند. بنابراین سیاستمداران کاخ سفید بر آن شدند که شعار حقوق بشر کارتر را در ایران با ادامة مناسبات سودمند سیاسی ونظامی با حکومت پهلوی تلفیق کنند. به دیگر سخن فضای باز سیاسی هدفش استحکام بیش از پیش رژیم پهلوی بود تا از قِبَل آن؛ مشروعیت رژیم را بالا برده و خطری را که از ناحیة دیکتاتوری رژیم پهلوی بود، برطرف نمایند. بنابراین نباید تصور شود که آمریکا قصد داشت با طرح فضای باز سیاسی؛ رژیم پهلوی را در ایران ساقط کند، بلکه برعکس چون آمریکائی ها احساس می کردند با ادامة روند دیکتاتوری، رژیم پهلوی دچار مشکل خواهد شد توصیه می کردند با طرح فضای باز سیاسی این اشکال را رفع نمایند.
نتیجه بحث: در مجموع باید گفت که ماهیت انقلاب اسلامی ایران اسلامی و ضداستکباری بود . لذا بر اساس این ماهیت، آمریکا به عنوان دشمن درجة یک ما شناخته شده و ماهیّتی ضدّانقلابی پیدا می کند. بنابر این آمریکا نمی توانست در انقلاب نقشی مثبت داشته باشد. دلیل بعدی را باید در توطئه های آمریکا در دوره تثبیت نظام و حتی تلاش برای به انزوا کشاندن نظام ، پس از پیروزی انقلاب؛ جستجو کرد. پس در یک کلام باید گفت: آمریکا نه تنها در انقلاب هیچ نقشی نداشت بلکه حتی عملاً سد راه محکمی در راه پیروزی انقلاب بود که البته با لطف خدا، قدرت مذهب، رهبری امام (ره) و فداکاری مردم؛ این سنگ اندازی آنها راه به جایی نبرد. و انشاء الله در آینده هم همینطور خواهد برد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1 . انقلاب اسلامی در ایران، حامد الگار، تهران، 1360، نشر قلم.
2 . داستان انقلاب، محمود طلوعی، نشر علم، تهران، 1370.
3 . کارتر و سقوط شاه، روایت دست اول، مایکل لدین و ویلیام لوئیس، ترجمه ناصر ایرانی، انتشارات امیرکبیر، 1361.
4 . نبرد قدرتها در خلیج فارس، محمود طلوعی، پیک ترجمه و نشر، تهران.
5 . انقلاب اسلامی، زمینهها و پیامدها، دکتر منوچهر محمدی، دفتر نشر و پخش معارف، تهران، 1380.
6 . سیر تکوینی انقلاب اسلامی، جواد منصوری، دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی، تهران، 1379.
پاورقی ها:
[1] تاریخ سیاسی معاصر ایران، جلالالدین مدنی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1361، ص 81.
[2] ر.ک: سخنرانی امام در صحیفة امام، ج1، صص 424-415.