از نظر تاریخی چه عواملی سبب حفظ حادثه کربلا شده است؟

یکی از چیزهایی که سبب شده که متن این حادثه محفوظ بماند و هدفش شناخته بشود این است که در این حادثه خطبه زیاد خوانده شده است. خطبه در آن عصرها حکم اعلامیه در این زمانها را داشت. همین طوری که در این عصر در وقایع، مخصوصا در جنگها، اعلامیه‌های رسمی بهترین چیز است برای اینکه متن تاریخ را نشان بدهد، در آن زمان هم خطبه چنین بوده است. خطبه زیاد است، چه قبل از حادثه کربلا چه در خلال حادثه کربلا و چه خطبه هایی که بعد اهل بیت در کوفه، در شام و در جاهای دیگر ایراد کردند و اصلا هدف آنها از این خطبه ها این بود که می خواستند به مردم اعلام کنند که چه گذشت و قضایا چه بود و هدف چه بود؟ این یکی از منابع یعنی خودش انگیزه ای بوده است که قضایا نقل شود. عامل دیگر اینکه در قضیه کربلا سوال و جواب زیاد شده است. همین‌ها در متن تاریخ ثبت است که ماهیت قضیه را به ما نشان می‌دهد. در خود کربلا رجز زیاد خوانده شده است، مخصوصا شخص ابا عبدالله. ماهیت قضیه را همان رجزها می‌تواند نشان بدهد. عامل دیگر اینکه در قضیه کربلا، در قبل و بعد از قضیه، نامه های زیادی مبادله شده است، نامه هایی که میان امام و اهل کوفه مبادله شده است، نامه هایی که میان امام و اهل بصره مبادله شده است، نامه هایی که خود امام قبلا برای معاویه نوشته است، که از آنجا معلوم می شود که امام خودش را برای قیام بعد از معاویه آماده می کرده است، نامه هایی که خود دشمنان برای یکدیگر نوشته اند، یزید برای ابن زیاد، ابن زیاد برای یزید، ابن زیاد برای عمر سعد، عمر سعد برای ابن زیاد. که متن اینها در تاریخ اسلام مضبوط است.