حادثه کربلا دارای چند جنبه است و کدامیک از آنها ارزش بیشتری دارد؟

حادثه کربلا دارای دو ورق است:
ورق سیاه و ورق سفید.
از لحاظ ورق سیاه یک داستان جنایی است، داستانی خیلی تاریک و وحشتناک، از این جنبه، در این داستان حداکثر بیرحمی و قساوت و سبعیت دیده می شود. از لحاظ ورق سفید، یک داستان ملکوتی است، یک حماسه انسانی است، مظهر ادمیت و عظمت و صفا و بزرگی و فداکاری است. از لحاظ اول نام این قضیه فاجعه است و از لحاظ دوم قیام مقدس. از لحاظ اول قهرمان داستان شمر است و ابن زیاد و حرمله و عمر سعد و أ و از لحاظ دوم قهرمان داستان امام حسین )ع( است و ابوالفضل و علی اکبر و امثال حبیب بن مظهر، و زینب و ام کلثوم و ام وهب و امثال اینها )علیهم السلام(. از لحاظ اول، این داستان ارزش آن را ندارد که بعد از هزار و سیصد و بیست و اند سال، با این عظمت، خاطره و ذکرایش تجدید بشود، وقتها و پولها و اشکها و تآثرها و احساسات صرف آن بشود، نه از آن جهت که از داستان جنایی نمی توان استفاده کرد )زیرا جنبه های منفی زندگی بشر نیز ممکن است آموزنده باشد. از لقمان پر سیدند: ادب از که آموختنی؟ گفت: از بی ادبان. و نه از آن جنبه که این داستان از جنبه جنایی چندان مهم نیست یا چندان آموزنده نیست بلکه از آن نظر جنبه جنایی قضیه ارزش اینهمه بزرگداشت ندارد که داستان جنایی در هر شکل و قیافه زیاد است در قرون قدیم، قرون وسطی، قرون جدید، قرون معاصر زیاد بوده و هست. در حدود بیست سال پیش یعنی در حدود سالهای 1940 میلادی بود که بمبی بر شهری فرود آمد و شصت هزار نفر صغیر و کبیر و بیگناه تلف شد. در شرق و غرب عالم داستان جنایی زیاد واقع شده و می شود و ]مثلا[ نادر یک قهرمان جنایی است، همچنین ابومسلم، بابک خرم دین.
جنگهای صلیبی، جنگهای اندلس مظهرهای بزرگی از جنایت بشرند. این داستان از نظر دوم یعنی از لحاظ ورق سفیدی که دارد، اینهمه ارزش را پیدا کرده است. از این جهت است که کم نظیر بلکه بی نظیر است، زیرا در دنیا افضل از امام حسین بوده است اما صحنه ای مثل صحنه امام حسین برای آنها پیش نیامد. امام حسین رسما اصحاب و اهل بیت خود را بهترین اصحاب و بهترین اهل بیت می شمارد. لهذا باید جنبه روشن و نورانی این داستان، از آن جنبه که این داستان مصداق )انّی اعلم ما لا تعلمون( است نه از آن جنبه که مصداق )مِنْ یُفسِدُ فیها وَ یَسفِکُ الدِّماء( است، از آن جنبه که حسین و زینب قهرمان داستان اند نه از آن جنبه که عمر سعد و شمر قهرمان داستان‌اند.