انگشتری از زینت هایی است که به آراستگی و زیبایی دست می افزاید و از زبان معصومین علیهماالسلام هم بر این کار توصیه های فراوانی شده است. امام صادق علیه السلام فرموده است: (دوست می دارم که مؤمن نگین انگشترش از پنج چیز باشد: یاقوت که از همه فاخرتر است. عقیق که از هر نگین دیگر برای خدا و ما خالصانه تر است. فیروزه... و حدید صینی (آهن چینی) و سنگ ها و درهای سپید ناحیه نجف).1 در احادیث برای هر یک از این انگشترها فوائد و آثار متعددی ذکر گردیده که در اینجا تنها به گوشه هایی از آن اشاره می شود: حضرت علی علیه السلام در فضیلت به دست کردن انگشتر عقیق می فرماید: (صَلاَةُ رَکْعَتَینِ بِفَصِّ عَقِیقٍ تَعْدِلُ أَلْفَ رَکْعَةٍ بِغَیرِهِ)2؛ (کسی که انگشتر عقیق در دست کند و دو رکعت نماز با آن بخواند، ثواب آن دو رکعت، برابر با هزار رکعت نمازی است که بدون انگشتر عقیق بخواند). در روایتی از قول حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام و به نقل از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله آمده است: (کسی که انگشتر عقیق به دست کند، همیشه خیر می بیند)3. امام صادق علیه السلام در خاصیت انگشتر یاقوت فرموده اند: (تَخَتَّمُوا بِالْیوَاقِیتِ فَإِنَّهُ ینْفِی الْفَقْرَ)4؛ (انگشتر یاقوت در دست کنید؛ زیرا که تنگدستی را از بین می برد). امام صادق علیه السلام پیرامون فضیلت انگشتر فیروزه نیز می فرماید: (فیروزه مایه مسرت خاطر زنان و مردان مؤمن می شود و نور چشم را تقویت می کند و سینه را گشاده می سازد و بر نیروی دل می افزاید).5 ایشان در پاسخ به سؤالی در خصوص فضیلت دُرّ نجف چنین بیان داشته اند: (هر کس به آن بنگرد، خداوند به هر نظر، اجر پیامبران و صالحان را می نویسد و اگر لطف و رحمت خداوند بر شیعیان ما نبود، هر نگین از آن چنان گران می شد که به هیچ قیمت پیدا نشود؛ ولی خداوند آن را برای ایشان فراوان و ارزان قرار داده است که توانگر و مستمند ایشان بتوانند از آن نگین انگشتر بسازند).6 بنابر احادیث منقول، انگشتر باید در دو انگشت آخر یعنی انگشت کوچک و انگشت پهلوی آن قرار داده شود و برای انگشتری کردن در انگشت کوچک بسیار سفارش شده است و از انگشتری کردن در انگشت وسط و سبابه نهی کرده اند.7 امام صادق علیه السلام به نقل از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرموده اند: (امت من از اینکه انگشتر را به انگشت وسط و سبابه کنند، نهی شده اند).8 اما انگشتر به دست راست کردن ریشه در سیره معصومان علیهماالسلام دارد و یکی از نشانه های ایمان شمرده شده است9. آن بزرگواران، همیشه انگشتر در دست راستشان نموده و علاوه بر اینکه خود به این موضوع اهمیت می دادند، شیعیان را نیز به این عمل سفارش کرده و آن را از علائم پیروان امیرمومنان علیه السلام بر می شمردند. امام رضا علیه السلام در حدیثی به این موضوع اشاره نموده و فرموده اند: (پیامبرخدا صلی الله علیه و آله امیرالمؤمنین علیه السلام و دیگر امامان معصوم علیهماالسلام همواره انگشتر را بر دست راست می نمودند)10. از همین رو، انگشتر به دست راست نمودن به عنوان یک عمل مستحب از فضیلت بسیار برخوردار است. از مجموع روایات که تا حدّ ممکن باید از خالی گذاردن دست راست از انگشتری و استعمال آن در دست چپ پرهیز کرد؛ زیرا انگشتر در دست راست کردن نشانه شیعه بودن است و ائمه اطهار علیهماالسلام نیز بر انجام این عمل و زنده نگه داشتن این سنت بسیار تأکید داشته اند. البته اگر کسی خواست می تواند علاوه بر استفاده انگشتر در دست راست آن را در دست چپ نیز استعمال نماید. پی نوشت: 1. جامع الأخبار، ص 135؛ علاوه بر این پنج انگشتر، برخی دیگر از انگشترها همچون زمرد و جزع یمانی نیز از سوی اسلام توصیه گردیده است. برای مطالعه بیش تر ر.ک: سنگ و خواص اعجاب انگیز، سیدمحمد صدرا موحد ابطحی، نشر عطر عترت. 2. أعلام الدین، ص 393. 3. الأمالی، طوسی، ص 311. 4. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 176. 5. جامع الأخبار، ص 135. 6. جامع الأخبار، ص 135، الفصل الثالث و التسعون فی التختم بالعقیق. خاطرنشان می شود علاوه بر خواص و فضیلت هایی که برای هر یک از این انگشترها ذکر شده از سوی معصومین علیهماالسلامحک نمودن اذکار خاصی نیز برای انگشترها ذکر گردیده که این امر موجب می شود تا هر یک از انگشترها دارای خواص و ویژگی های دیگری نیز گردند. برای مطالعه بیش تر ر.ک: سنگ و خواص اعجاب انگیز، سیدمحمد صدرا موحد ابطحی، نشر عطر عترت. 7. از لحاظ فقهی این نهی حکایت از کراهت آن دارد و در آن فرقی بین زن و مرد نیست. 8. مکارم الأخلاق، ص93، فی کیفیة التختم. 9. مستدرک الوسائل، ج3، ص288. 10. وسائل الشیعة، ج 5، ص 83. منبع: پرسمان
آیا انگشتر به دست چپ کردن اشکال دارد؟ و اصولاً به دست کردن چه انگشترهایی استحباب داد و کدام انگشت ها برای این کار بهتر است؟
انگشتری از زینت هایی است که به آراستگی و زیبایی دست می افزاید و از زبان معصومین علیهماالسلام هم بر این کار توصیه های فراوانی شده است.
امام صادق علیه السلام فرموده است: (دوست می دارم که مؤمن نگین انگشترش از پنج چیز باشد: یاقوت که از همه فاخرتر است. عقیق که از هر نگین دیگر برای خدا و ما خالصانه تر است. فیروزه... و حدید صینی (آهن چینی) و سنگ ها و درهای سپید ناحیه نجف).1
در احادیث برای هر یک از این انگشترها فوائد و آثار متعددی ذکر گردیده که در اینجا تنها به گوشه هایی از آن اشاره می شود:
حضرت علی علیه السلام در فضیلت به دست کردن انگشتر عقیق می فرماید: (صَلاَةُ رَکْعَتَینِ بِفَصِّ عَقِیقٍ تَعْدِلُ أَلْفَ رَکْعَةٍ بِغَیرِهِ)2؛ (کسی که انگشتر عقیق در دست کند و دو رکعت نماز با آن بخواند، ثواب آن دو رکعت، برابر با هزار رکعت نمازی است که بدون انگشتر عقیق بخواند).
در روایتی از قول حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام و به نقل از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله آمده است: (کسی که انگشتر عقیق به دست کند، همیشه خیر می بیند)3.
امام صادق علیه السلام در خاصیت انگشتر یاقوت فرموده اند: (تَخَتَّمُوا بِالْیوَاقِیتِ فَإِنَّهُ ینْفِی الْفَقْرَ)4؛ (انگشتر یاقوت در دست کنید؛ زیرا که تنگدستی را از بین می برد).
امام صادق علیه السلام پیرامون فضیلت انگشتر فیروزه نیز می فرماید: (فیروزه مایه مسرت خاطر زنان و مردان مؤمن می شود و نور چشم را تقویت می کند و سینه را گشاده می سازد و بر نیروی دل می افزاید).5
ایشان در پاسخ به سؤالی در خصوص فضیلت دُرّ نجف چنین بیان داشته اند: (هر کس به آن بنگرد، خداوند به هر نظر، اجر پیامبران و صالحان را می نویسد و اگر لطف و رحمت خداوند بر شیعیان ما نبود، هر نگین از آن چنان گران می شد که به هیچ قیمت پیدا نشود؛ ولی خداوند آن را برای ایشان فراوان و ارزان قرار داده است که توانگر و مستمند ایشان بتوانند از آن نگین انگشتر بسازند).6
بنابر احادیث منقول، انگشتر باید در دو انگشت آخر یعنی انگشت کوچک و انگشت پهلوی آن قرار داده شود و برای انگشتری کردن در انگشت کوچک بسیار سفارش شده است و از انگشتری کردن در انگشت وسط و سبابه نهی کرده اند.7
امام صادق علیه السلام به نقل از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرموده اند: (امت من از اینکه انگشتر را به انگشت وسط و سبابه کنند، نهی شده اند).8
اما انگشتر به دست راست کردن ریشه در سیره معصومان علیهماالسلام دارد و یکی از نشانه های ایمان شمرده شده است9. آن بزرگواران، همیشه انگشتر در دست راستشان نموده و علاوه بر اینکه خود به این موضوع اهمیت می دادند، شیعیان را نیز به این عمل سفارش کرده و آن را از علائم پیروان امیرمومنان علیه السلام بر می شمردند.
امام رضا علیه السلام در حدیثی به این موضوع اشاره نموده و فرموده اند: (پیامبرخدا صلی الله علیه و آله امیرالمؤمنین علیه السلام و دیگر امامان معصوم علیهماالسلام همواره انگشتر را بر دست راست می نمودند)10.
از همین رو، انگشتر به دست راست نمودن به عنوان یک عمل مستحب از فضیلت بسیار برخوردار است.
از مجموع روایات که تا حدّ ممکن باید از خالی گذاردن دست راست از انگشتری و استعمال آن در دست چپ پرهیز کرد؛ زیرا انگشتر در دست راست کردن نشانه شیعه بودن است و ائمه اطهار علیهماالسلام نیز بر انجام این عمل و زنده نگه داشتن این سنت بسیار تأکید داشته اند. البته اگر کسی خواست می تواند علاوه بر استفاده انگشتر در دست راست آن را در دست چپ نیز استعمال نماید.
پی نوشت:
1. جامع الأخبار، ص 135؛ علاوه بر این پنج انگشتر، برخی دیگر از انگشترها همچون زمرد و جزع یمانی نیز از سوی اسلام توصیه گردیده است.
برای مطالعه بیش تر ر.ک: سنگ و خواص اعجاب انگیز، سیدمحمد صدرا موحد ابطحی، نشر عطر عترت.
2. أعلام الدین، ص 393.
3. الأمالی، طوسی، ص 311.
4. ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 176.
5. جامع الأخبار، ص 135.
6. جامع الأخبار، ص 135، الفصل الثالث و التسعون فی التختم بالعقیق. خاطرنشان می شود علاوه بر خواص و فضیلت هایی که برای هر یک از این انگشترها ذکر شده از سوی معصومین علیهماالسلامحک نمودن اذکار خاصی نیز برای انگشترها ذکر گردیده که این امر موجب می شود تا هر یک از انگشترها دارای خواص و ویژگی های دیگری نیز گردند.
برای مطالعه بیش تر ر.ک: سنگ و خواص اعجاب انگیز، سیدمحمد صدرا موحد ابطحی، نشر عطر عترت.
7. از لحاظ فقهی این نهی حکایت از کراهت آن دارد و در آن فرقی بین زن و مرد نیست.
8. مکارم الأخلاق، ص93، فی کیفیة التختم.
9. مستدرک الوسائل، ج3، ص288.
10. وسائل الشیعة، ج 5، ص 83.
منبع: پرسمان
- [آیت الله مکارم شیرازی] آیا گذاشتن انگشت دست بر روی سنگ قبر استحباب دارد؟
- [سایر] اگر یک فرد مسلمان نماز گزار در حین بیرون رفتن از منزل در انگشت سبابه دست چپش انگشتر بگذارد چه حکمی دارد؟
- [آیت الله سبحانی] در برخی روایات نقل شده که ائمه ی اطهار انگشتر را در دست چپ می کردند، آیا می توان به این روایت عمل کرد؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر حین شستن دست چپ برای وضو، دست چپ یا راست را بدون اختیار به هم بزنند آیا وضو اشکال دارد؟
- [آیت الله بهجت] حکم برگرداندن نگین انگشتر به طرف کف دست در قنوت چیست؟ آیا مستحبّ است یا بدعت محسوب می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا در غسل و وضو و تیمم باید انگشتر را از انگشت بیرون بیاورند؟
- [آیت الله خوئی] عدد غسلات واجب و مستحب برای هر یک از صورت و دست راست و دست چپ، چه مقدار است؟
- [سایر] چرا در یکی از دعاهای ماه رجب مردها باید هنگام خواندن قسمت آخر دعا، محاسن خود را با دست چپ گرفته و انگشت اشاره دست راست را تکان دهند؟
- [آیت الله مظاهری] در انتهای دعای ماه رجب شاهد هستیم که مؤمنین با دست چپ ریش خود را گرفته و انگشت اشاره دست راست را رو به قبله تکان میدهند، سوال بنده این است که:
- [آیت الله اردبیلی] انگشترهایی که سورهای از قرآن کریم بر روی آنها حک و نگاشته شده است، اگر سهوا بدون طهارت مس شود، اشکال دارد یا نه؟
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشت ها بشوید.
- [آیت الله بهجت] بعد از شستن صورت باید دست راست و بعد از آن دست چپ را از آرنج تا سر انگشت ها بشوید به طوری که دست ها کاملاً شسته شود .
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است در حال تشهد بر ران چپ بنشیند و روی پای راست را به کف پای چپ بگذارد، و پیش از تشهد بگوید: "اَلْحَمْدُ للهِ" یا بگوید: "بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ وَالْحَمْدُ للهِ وَخَیْرُ الأْسْمَاءِ للهِ" و نیز مستحب است دست ها را بر ران ها بگذارد و انگشت ها را به یکدیگر بچسباند، و به دامان خود نگاه کند، و بعد از تمام شدن تشهد اول بگوید: "وَتَقَبَّلْ شَفَاعَتَهُ وَارْفَعْ دَرَجَتَه".
- [آیت الله سبحانی] مکروه است در نماز صورت را کمی به طرف راست یا چپ بگرداند و چشم ها را هم بگذارد، یا به طرف راست و چپ بگرداند و با ریش و دست خود بازی کند و انگشت ها را داخل هم نماید و آب دهان بیندازد و به خط قرآن یا کتاب یا خط انگشتر نگاه کند و نیز مکروه است، موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذکر; برای شنیدن حرف کسی ساکت شود، بلکه هر کاری که خضوع و خشوع را از بین ببرد مکروه می باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مکروه است در نماز صورت را کمی بطرف راست یا چپ بگرداند، و چشم ها را به هم بگذارد، یا بطرف راست و چپ بگرداند، و با ریش و دست خود بازی کند و انگشت ها را داخل هم نماید، و آب دهان بیندازد، و به خط قرآن یا کتاب یا خط انگشتر نگاه کند، و نیز مکروه است، موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذکر، برای شنیدن حرف کسی ساکت شود، بلکه هر کاری که خضوع وخشوع را از بین ببرد، مکروه می باشد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . مستحب است در قنوت دست ها را مقابل صورت و کف آنها را رو به آسمان و پهلوی هم نگهدارد وغیر شست، انگشت های دیگر را به هم بچسباند و به کف دست ها نگاه کند.
- [آیت الله سیستانی] بعد از مسح سر باید با تری آب وضو که در دست مانده ، روی پاها را از سر یکی از انگشتها تا مفصل مسح نماید ، و احتیاط مستحب آن است که پای راست را با دست راست ، و پای چپ را با دست چپ مسح نماید .
- [آیت الله وحید خراسانی] بعد از مسح سر باید با تری اب وضو که در دست مانده است روی پاها را مسح کند و اندازه واجب ان از سر یکی از انگشتها تا برامدگی روی پا است و احتیاط مستحب ان است که تا مفصل مسح نماید و احتیاط واجب ان است که پای راست را مقدم بر پای چپ بدارد و همچنین پای راست را با دست راست و پای چپ را با دست چپ مسح نماید
- [آیت الله نوری همدانی] در تیمم چهار چیز واجب است : اول : نیت دوم: زدن کف دو دست با هم بر چیزی که تیمم به آن صحیح است . سوم: کشیدن کف هر دو دست به تمام پیشانی و دو طرف آن ، از جائی که موی سر می روید ، تا ابروها و بالای بینی و بنابراحتیاط مستحب دستها روی ابروها هم ، کشیده شود .چهارم: کشیدن کف دست چپ به تمام پشت دست راست و بعد از آن کشیدن کف دست راست به تمام دست چپ.
- [آیت الله وحید خراسانی] بعد از مسح سر باید با تری اب وضو که در دست مانده است روی پاها را مسح کند و اندازه واجب ان از سر یکی از انگشتها تا برامدگی روی پا است و احتیاط مستحب ان است که تا مفصل مسح نماید و احتیاط واجب ان است که پای راست را مقدم بر پای چپ بدارد و همچنین پای راست را با دست راست و پای چپ را با دست چپ مسح نماید