از آیات قرآن استفاده می شود که نماز شب از مستحبّاتی است که سخت مورد تأکید قرار گرفته است. خداوند متعال در سوره اسرا برای رسیدن انسان ها به مقام محمود توصیه به نماز شب نموده و فرموده است: (وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً)1؛ (و پاسی از شب را [از خواب برخیز و ]قرآن [و نماز ]بخوان! این یک وظیفه اضافی برای توست؛ امید است که پروردگارت تو را به مقامی در خور ستایش برانگیزد!) در سوره مزمّل نیز از پیامبر صلی الله علیه و آله دعوت به خواندن نماز شب نموده و بیان داشته: (یا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ. قُمِ اللَّیْلَ إِلاَّ قَلیلاً. نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلیلاً. أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتیلاً)2؛ (ای جامه به خود پیچیده! شب را جز کمی، بپاخیز! نیمی از شب را، یا کمی از آن کم کن، یا بر نصف آن بیفزا و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان). در سوره سجده نیز خداوند متعال در تمجید از کسانی که نماز شب به پا می دارند فرموده است: (تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ. فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ)3؛ (پهلوهای آنها از بستر خواب فاصله می گیرد (از خواب برمی خیزند) و پروردگارشان را از روی بیم و امید می خوانند و از آنچه به آنان داده ایم انفاق می کنند. هیچ کس نمی داند که به پاداش عملشان چه چشم روشنی ها برای آنان پنهان و ذخیره شده است). اگر در فضیلت شب زنده داری و نماز شب چیزی جز همین یک آیه نبود برای اهل ایمان کافی بود که همه روز را به انتظار آمدن شب و خلوت با دوست باشند. پی نوشت: 1. اسراء 17، آیه 79. 2. مزمل 73، آیه 4-1. 3. سجده32، آیه 16 و 17. منبع: www.porseman.org
از آیات قرآن استفاده می شود که نماز شب از مستحبّاتی است که سخت مورد تأکید قرار گرفته است. خداوند متعال در سوره اسرا برای رسیدن انسان ها به مقام محمود توصیه به نماز شب نموده و فرموده است:
(وَ مِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَکَ عَسی أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقاماً مَحْمُوداً)1؛ (و پاسی از شب را [از خواب برخیز و ]قرآن [و نماز ]بخوان! این یک وظیفه اضافی برای توست؛ امید است که پروردگارت تو را به مقامی در خور ستایش برانگیزد!)
در سوره مزمّل نیز از پیامبر صلی الله علیه و آله دعوت به خواندن نماز شب نموده و بیان داشته:
(یا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ. قُمِ اللَّیْلَ إِلاَّ قَلیلاً. نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلیلاً. أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتیلاً)2؛ (ای جامه به خود پیچیده! شب را جز کمی، بپاخیز! نیمی از شب را، یا کمی از آن کم کن، یا بر نصف آن بیفزا و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان).
در سوره سجده نیز خداوند متعال در تمجید از کسانی که نماز شب به پا می دارند فرموده است:
(تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ. فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ)3؛ (پهلوهای آنها از بستر خواب فاصله می گیرد (از خواب برمی خیزند) و پروردگارشان را از روی بیم و امید می خوانند و از آنچه به آنان داده ایم انفاق می کنند. هیچ کس نمی داند که به پاداش عملشان چه چشم روشنی ها برای آنان پنهان و ذخیره شده است).
اگر در فضیلت شب زنده داری و نماز شب چیزی جز همین یک آیه نبود برای اهل ایمان کافی بود که همه روز را به انتظار آمدن شب و خلوت با دوست باشند.
پی نوشت:
1. اسراء 17، آیه 79.
2. مزمل 73، آیه 4-1.
3. سجده32، آیه 16 و 17.
منبع: www.porseman.org
- [سایر] کیفیت خواندن نماز شب چگونه است؟
- [آیت الله مظاهری] در نماز شب و هنگام تنگی وقت، خواندن قنوت کامل نماز وتر افضل است، یا تکمیل رکعات نماز؟
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی حین نماز شب، مثلاً پس از خواندن هشت رکعت نماز شب، اذان صبح را بشنود:
- [سایر] نماز شب خواندن چه اثری در چهره دارد؟
- [آیت الله سیستانی] وقت خواندن نماز شب از چه زمانی شروع می شود؟
- [آیت الله سیستانی] حداقل خواندن نماز شب و حداکثر آن چیست؟
- [آیت الله بهجت] لطفا کیفیت خواندن نماز شب را توضیح دهید؟
- [آیت الله بهجت] آیا برای خواندن نماز شب، روش آسان تری وجود دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا خواندن نماز میّت در شب کراهت دارد؟
- [سایر] چرا پاداش نماز شب در قرآن بیان نشده است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نافله صبح پیش از نماز صبح خوانده می شود و وقت آن بعد از گذشتن از نصف شب به مقدار خواندن یازده رکعت نماز شب است ولی احتیاط مستحب آن است که قبل از فجر اوّل نخوانند.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . خواندن قرآن در نماز، غیر از چهار سوره ای که سجده واجب دارد و در
- [آیت الله شبیری زنجانی] آخر وقت نماز مغرب برای افراد غیر معذور موقعیست که به اندازه خواندن نماز عشا به نصف شب وقت مانده باشد و آخر وقت نماز عشا برای افراد غیر معذور نصف شب است و شب را باید از اول غروب تا طلوع فجر حساب کرد، نه تا اول آفتاب. (5)
- [آیت الله سبحانی] نافله صبح پیش از نماز صبح خوانده می شود و وقت آن بعد از گذشتن از نصف شب به مقدار خواندن یازده رکعت نماز شب است ولی احتیاط آن است که قبل از فجر اول نخوانند مگر آنکه بعد از نافله شب بلافاصله بخوانند که در این صورت مانعی ندارد.
- [امام خمینی] نافله صبح پیش از نماز صبح خوانده می شود. و وقت آن بعد از گذشتن از نصف شب، به مقدار خواندن یازده رکعت نماز شب است. ولی احتیاط آن است که قبل از فجر اول نخوانند، مگر آن که بعد از نافله شب بلافاصله بخوانند، که در این صورت مانعی ندارد.
- [آیت الله نوری همدانی] نافلة صبح پیش از نماز صبح خوانده می شود و وقت آن بعد از گذاشتن از نصف شب به مقدار خواندن یازده رکعت نماز شب است ، ولی احتیاط آن است که قبل از فجر اول نخوانند مگر آنکه بعد از نافلة شب بلافاصله بخوانند ، که در این صورت مانعی ندارد .
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زن حائض نماز را تأخیر بیندازد و از اوّل وقت به اندازه خواندن یک نماز بگذرد وحائض شود، قضای آن نماز بر او واجب است ولی در تند خواندن وکند خواندن وچیزهای دیگر، باید ملاحظه حال خود را بکند مثلاً زنی که مسافر نیست اگر در اوّل ظهر نماز نخواند، قضای آن در صورتی واجب میشود که به مقدار خواندن چهار رکعت نماز به دستوری که گفته شد از اوّل ظهر بگذرد و حائض شود، وبرای کسی که مسافر است گذشتن وقت به مقدار خواندن دو رکعت کافی است.
- [آیت الله بروجردی] اگر زنِ حائض نماز را تأخیر بیندازد و از اوّل وقت به اندازهی خواندنِ یک نماز بگذرد و حائض شود، قضای آن نماز بر او واجب است، ولی در تند خواندن و کُند خواندن و چیزهای دیگر، باید ملاحظهی حال خود را بکند؛ مثلاً زنی که مسافر نیست اگر در اوّلِ ظهر نماز نخواند، قضای آن در صورتی واجب میشود که به مقدار خواندن چهار رکعت نماز به دستوری که گفته شد از اوّل ظهر بگذرد و حائض شود و برای کسی که مسافر است گذشتن وقت به مقدار خواندن دو رکعت کافی است.
- [آیت الله بروجردی] کسی که در تنگی وقتِ نماز باید تیمّم کند، اگر به قصد قربت یا برای برای کارهای مستحبی مثل خواندن قرآن وضو بگیرد صحیح است و اگر برای خواندن آن نماز صورت بگیرد، باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] احتیاط واجب آن است که در سجده واجب قرآن، پیشانی را بر مهر یا چیز دیگری که سجده بر آن صحیح است گذاشته وجاهای دیگر بدن را به دستوری که در سجده نماز گفته شد بر زمین بگذارد.