راه فطرت
همه انسان ها دارای فطرت الهی می باشند لذا می توانید از این ویژگی بهره جسته و شخص مورد نظرتان را تشویق به نماز کنید و به عنوان نمونه این گونه مطرح نمایید که:
برخی از مسائل است که تنها به دست خدا بوده و هیچ بشری نمی تواند در آن دخالت کند، مانند طول عمر و بسیاری از اوقات انسان دچار فراز و نشیب گوناگون می شود که غیر از خدا پناهگاهی ندارد.
از او بپرسید در چنین مواقعی می خواهد دست به دامن چه کسی بشود؟ اگر می خواهد دست به دامن غیر خدا بشود که از آنها کاری بر نمی آید و اگر می خواهد از خدا استمداد بجوید این کار را چگونه می خواهد انجام دهد؟ آیا می تواند از خدایی که به دستوراتش گوش نداده بخواهد که او به حرفش گوش کند و خواسته اش را برآورده سازد؟!
پس انسان باید یک راهی را جهت ارتباط با خدا برای خود باز گذارد تا بتواند در چنین مواقعی به درگاه الهی التماس کند و بهترین راه همان نماز می باشد.
از ویژگی های فطری هر انسانی این است که در مقابل نعمتی که دیگران به وی عطا می کنند سپاسگزار بوده و تشکّر می نماید. فطرت انسان خواهان تشکّر از ولی نعمت است. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرموده اند: (جبلّت القلوب علی حبِّ مَن احسن الیها)1؛ (قلب ها براساس دوستی و محبّت کسی که به انسان احسان کند، آفریده شده است) و از آنجا که خداوند خالق و هستی بخش ماست و از سویی همه نعمت ها و برکاتی که در زندگی ما وجود دارد از آن اوست، بنابراین لازم است به اقتضای تکلیف فطری خودمان از خداوند تشکّر کنیم. حال این تشکّر باید به چه شکل و کیفیتی باشد؟ پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله بهترین نوع تشکّر و تعظیم در برابر خداوند را از راه نماز به ما معرفی فرموده اند.
در روایتی از امام سجاد علیه السلام نقل شده که فرموده اند: (آن قدر پیامبر در نماز ایستاد تا قدم هایش ورم کرد چنان در روزه داری تشنه می شد آب دهانش خشک می گردید، گفتند یا رسول اللّه مگر خداوند وعده مغفرت به تو نداده؟ می فرمود آیا بنده شکرگزار خدا نباشم؟! خدای را سپاس بر نعمت و آزمایشش و او را ستایش از ابتدا تا انتهای روزگار. به خدا سوگند اگر اعضایم قطع شود و چشمانم بر روی سینه ام بیفتد هنوز سپاس یک دهم از یک نعمت از نعمت های بی شمارش را نکرده ام ستایش تمام ستایشگران به پایه یک نعمت او نمی رسد)2.
راه عقل و استدلال
یکی از مهم ترین ابزارهایی که خداوند متعال در اختیار بشریت قرار داده عقل و اندیشه می باشد که به وسیله آن به مصالح و مفاسد خود پی برده و می تواند مسیر صحیح را انتخاب نماید.
شما نیز می توانید با طرح موضوعات و مسائل گوناگونی این ابزار مهم را به کار انداخته و افراد را به اندیشه وادارید تا به این وسیله به نماز رو بیاورند. یادآوری نمایید که اگر بر فرض خواندن نماز، واجب نباشد و یا کار درستی نباشد؛ آنهایی که نماز می خوانند در برابر آنهایی که نماز نخوانده اند چیزی را از دست نداده اند (چون به غیر از مدت کوتاهی که در روز برای نماز گذاشته اند مانند بقیه مردم از این دنیا بهره برده اند)؛ اما اگر آنچه را که نمازخوان ها می گویند درست باشد، کسانی که نماز خوانده اند نجات یافته و آنهایی که نماز نخوانده اند بی بهره مانده اند و چه بسا گرفتار عذاب شوند و هر انسان خردمند و عاقلی ترجیح می دهد راهی را انتخاب کند که ضرری متوجّه او نشود.
امام صادق علیه السلام در یکی از این مناظرات به ابن ابی العوجاء فرمود: (اگر امر چنان باشد که تو می گویی؛ و حال آن که چنان نیست که تو می گویی ما نجات یافتیم و تو نجات یافتی؛ و اگر امر چنان باشد که ما می گوییم و حال آن که آن چنان است که ما می گوییم ما نجات یافتیم و تو هلاک شده ای)3.
هر از چند گاهی (همچون شب های جمعه) سری به قبرستان و مزار گذشتگان بزنید و به وی گذر عمر و مرگ و بیهوده نبودن جهان هستی را یادآور شوید که این امر علاوه بر این که تأثیر بسزایی در کاهش روحیه تکبّر و غرور دارد انسان را به فکر و عبرت اندوزی فرو خواهد برد.
دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستی، انسان، معاد و... اموری است که دارای نتیجه مستقیم بر عملکرد فرد است، پس باید به تقویت و اصلاح این مبانی کوشید. اگر خلأ عمده ای که موجب ترک نماز شده، مشکل فکری است و در فلسفه نماز دچار اشتباه شده و آن گاه نتیجه نادرستی گرفته است به پر کردن این خلأ فکری بپردازید و راه اصلاح وی نیز تصحیح اندیشه ایشان است که البته کار آسانی هم نیست و نیازمند فرصتی طولانی و نیز استفاده از روش های اصولی و تدابیر خردمندانه است.
راه عاطفی
از او سؤال نمایید که دوست دارد چگونه فرزندی داشته باشد فرزندی که نسبت به مسائل دینی مقیّد باشد و یا فرزندی که در خصوص مسائل دینی بی توجّه باشد و اگر جواب وی این است که دوست دارد فرزندش مقیّد به مسائل دینی باشد به او بگویید: خودت این چنین باش تا بتوانی الگوی مناسب برای فرزندت باشی.
اگر دوستانی مذهبی و از خانواده های مذهبی دارد از طریق آنها می توان توجّه او را بیشتر به نماز جلب کرد. به این صورت که اگر مسجدی در نزدیکی خانه شماست به دوستان او تلفن بزنید که بیایند در خانه و او را با خود به مسجد ببرند و او را با مسجد مرتبط بسازید یقینا اثر بسیار چشمگیری بر او خواهد گذاشت.
سعی کنید افرادی که صحبت آنها بر روی آنان نافذ است، پیدا کنید و از آنان بخواهید که با مهارت و شگرد شایسته ای، با آنها درباره نماز صحبت کنند. این کار را می توان از طریق جلسه میهمانی یا در طول مسافرت به انجام رساند.
تلاش کنید از نماز بزرگان و شخصیت ها و نخبه های علمی، فرهنگی و ورزشی در نزد ایشان صحبت کنید. مثلاً حضرت علی علیه السلام با همه شخصیت و گرفتاری هایی که داشتند، چگونه و با چه اشتیاقی به اقامه نماز می پرداختند. همچنین گرایش رجال بزرگ سیاسی، علمی همچون شهید رجایی، شهید بابایی و... به نماز را، به ایشان گوشزد کنید.
تمام انتظارات و دستورات خود را در قالب محبّت و دوستی بیان کنید.
به شخصیت او به خصوص در جمع دوستان احترام بگذارید.
از سخت گیری و زیاده روی پرهیز نموده و نماز را سهل و آسان جلوه دهید و به او متذکّر شوید که میزان وقتی که انسان در طول 24 ساعت، برای نماز صرف می نماید در مقایسه با وقتی که انسان برای خواب و خوراک و حتی دیدن فیلم و یا اینترنت می گذارد چیزی نیست.
در صورت اقدام به اقامه نماز، ایشان را مورد تشویق قرار دهید.
صفات پسندیده و نقاط مثبتی که در ایشان هست را مد نظر قرار دهید و همواره ایشان را به خاطر آن ویژگی های مثبت مورد احترام و تکریم قرار دهید.
علاوه بر معرفی کتاب هر چیزی که احتمال می دهید در تشویق او برای خواندن نماز مفید است فراهم کنید.
هرگز وی را سرزنش نکنید و از طریق نکوهش و سرزنش نخواسته باشید افکار و اندیشه های خود را به وی منتقل و یا تحمیل کنید.
زمینه های گناه همچون ماهواره و فیلم های مبتذل و موسیقی های حرام را از او دور کنید.
بهترین روشی که از سوی معصومین علیهم السلام برای جذب دیگران به راه خدا معرفی شده این است که خودمان با اشتیاق و علاقه به احکام دینی اسلام عمل کنیم و همیشه به دستورات دینی پایبند باشیم و در واقع با عمل خود دیگران را به دستور دینی دعوت کنیم به عبارت دیگر احکام دینی را با عمل خود تبلیغ کنیم.
قرآن در سوره بقره می فرماید:
(أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُم)4؛ (آیا دیگران را به نیکی دعوت می کنید در حالی که خودتان را فراموش کرده اید).
حضرت صادق علیه السلام فرمود: مردم را با غیر زبان خود (با اعمال و رفتار خود) به راه حق دعوت نمایید. باید مردم از شما ورع و کوشش و نماز و اعمال خیر ببینند؛ که این روش کاملاً جلب کننده است.5
پی نوشت:
1. بحارالأنوار، ج74، ص 142.
2. بحارالأنوار، ج46، ص 57.
3. التوحید، صدوق، ص 298 ؛ الکافی، ج1، ص 75.
4. بقره 2، آیه 44.
5. بحارالأنوار، ج 67، ص 303.
منبع: www.porseman.org
