در روایات اهل بیت علیهم السلام برای برخی از نمازهای مستحبّی اثرات مخصوصی بیان شده است مانند نماز جعفر طیّار که برای برآورده شدن حاجت یا رفع مشکل خوانده می شود یا نماز شکر که موجب ازدیاد نعمت می گردد. در خصوص این گونه اعمال نباید فراموش کرد که هرچند خواندن آنها به هر مقدار برای انسان ثواب به دنبال دارد ولی بهره برداری کامل از آثار و خواص آنها زمانی خواهد بود که کمترین تغییری در آن ایجاد نگردد.
اما در خصوص این که با وجود خواندن این گونه نمازها همچنان حاجت افراد برآورده نمی شود در احادیث معصومین علیهم السلام دلایل مختلفی ذکر گردیده است از جمله:
آلودگی به گناهان
مردی به حضرت صادق علیه السلام عرض کرد که ما دعا می کنیم و مستجاب نمی شود فرمود: (شما کسی را می خوانید که از او نمی ترسید و نافرمانیش را می کنید چطور دعای شما را مستجاب کند)1.
در روایت دیگری نقل شده: گذر موسی علیه السلام به مردی از اصحابش افتاد که در سجده بود هنگامی که بازگشت باز همان شخص را در سجده دید فرمود: (اگر حاجتت به دست من بود هر آینه برآورده کرده بودم خداوند به او چنین وحی فرمود که اگر آن قدر برای من سجده کند که گردنش خرد شود از او نمی پذیرم تا این که از آنچه که ناخوشایند من است روی گرداند و به آنچه مطلوب من است روی آورد)2.
رعایت مصلحت
چه بسا برآورده شدن حاجت در همان زمان به مصلحت فرد نباشد و برآورده شدن حاجت، زمینه صدمات شدیدتر دنیوی و یا زیان اخروی را به دنبال داشته باشد، لذا خداوند متعال برای مصلحت بنده اش دعای او را مستجاب نمی کند اما در قیامت، بیشتر از آنچه که تصوّر می نموده برایش جبران می نماید؛ امام صادق علیه السلام در این خصوص می فرماید: (مؤمن خدای تعالی را در حاجتی می خواند خدای تعالی می فرماید: اجابت او را به تأخیر بیاندازید تا آن که صدا و دعایش را بشنوم و وقتی که روز قیامت شد خدای تعالی می فرماید: بنده ام مرا خواندی و اجابتت را به تأخیر انداختم و ثوابت چنین و چنان است و در فلان گرفتاری مرا خواندی من اجابت تو را به تأخیر انداختم و ثواب تو چنین و چنان است. در این هنگام مؤمن آرزو می کند که ای کاش هیچ دعایی از او در دنیا به اجابت نمی رسید چون که ثواب نیکوی آن را می بیند)3.
از مجموع آیات و روایات به دست می آید هیچ دعایی از سوی خداوند بدون پاسخ نمی ماند. البته گاهی همان خواسته و حاجت مطرح شده اجابت می شود و گاهی جایگزین آن که مصلحت ما باشد اجابت می شود و گاهی بلا و ضد آن دفع می شود و گاهی ثواب و آثار آن در قیامت به بندگان می رسد.
امام سجاد علیه السلام در این باره فرموده اند: (المؤمِنُ مِنْ دُعائِهِ عَلی ثلاثٍ اِمّا اَنْ یُدَّخَوَلَهُ وَ اِمّا اَنْ یُعَجَّلَ لَهُ وَ اِمّا اَنْ یُدْفَعَ عَنْهُ بَلاَءٌ یُریدُ اَنْ یُصیبَه)4؛ (مؤمن در دعاهای خود یکی از سه استفاده را می برد: یا برایش ذخیره می شود و یا دعایش مستجاب می گردد و یا بلایی از او دفع می شود که باید دچار آن بلا می شد).
پی نوشت:
1. ارشاد القلوب، ترجمه رضایی، ج5، ص 36-1.
2. گناهان کبیره، شهید دستغیب.
3. عدة الداعی و نجاح الساعی، ص 201 ؛ آداب راز و نیاز به درگاه بی نیاز، ص 165.
4. بحارالانوار، ج 75، ص 138.
منبع: www.porseman.org
