در پاسخ به این سؤال گفتنی است: مجموعه دین شامل دو بخش است؛
یک - اعتقادات و معارف نظری،
دو - تکالیف و دستورات عملی.
(اصول دین) مجموعه عقاید بنیادی و پایه ای دین است مانند اعتقاد به توحید، نبوت و... اما (نماز) گرچه دارای اهمیت فراوان است ولی از آنجا که رفتار دینی است؛ از اصول اعتقادی شمرده نشده و به عنوان (فروع دین) از آن یاد می گردد1. البته از آن جهت که نماز با تمامی ارکان دین اعم از اصول اعتقادی، مبانی اخلاقی، آداب فردی و اجتماعی، نظام سیاسی و اقتصادی اسلام و... پیوند ناگسستنی برقرار نموده به گونه ای که تداوم آن موجب حفظ تمامی این بنیان ها خواهد بود؛ از این عمل عبادی به عنوان ستون دین یاد شده است.
به عنوان نمونه به واسطه اقامه نماز در هر روز چندین نوبت به یگانگی خداوند و رسالت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و همچنین ولایت حضرت علی علیه السلام اقرار شده و این گروه از مبانی اعتقادی یادآوری می شود و یا این که غصبی نبودن و مباح بودن مکان نماز، لباس نمازگزار، آبی که با آن وضو می گیرد را جزو شرایط صحّت نماز قرار داده شده و این امر نیز نشان دهنده پیوند آداب اجتماعی اسلام مبتنی بر اقتصاد اسلامی با نماز می باشد. با توجّه به همین رابطه است که در قرآن کریم نماز بلافاصله بعد از ایمان به مبدأ و معاد مطرح شده است:
(إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَ الْیَوْمِ الاْخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ)2.
و اما درباره این که چرا تعداد رکعات نماز در قرآن نیامده، باید دانست؛ روش قرآن بیشتر بیان کلیات و اصول عمومی است و تعیین موارد و جزئیات غالباً بر عهده پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله می باشد. رسول خدا صلی الله علیه و آله نه تنها مأمور به تلاوت قرآن بود، بلکه در تبیین آن نیز مأموریت داشت، چنان که قرآن می فرماید:
(وَ أَنْزَلْنا إِلَیکَ الذِّکْرَ لِتُبَینَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ یتَفَکَّرُونَ)3؛ (و قرآن را بر تو فرستادیم تا آنچه برای مردم نازل شده است، برای آنها بیان کنی و آشکار سازی، شاید آنان بیندیشند).
خداوند متعال در قرآن همه جزئیات زکات را تعیین ننموده و یا با وجود این که دستور انجام حج در قرآن آمده اما مقدار هفت دور طواف در آن ذکر نگردیده بلکه این موارد را رسول خدا صلی الله علیه و آله برای مردم شرح داده اند.
پی نوشت:
1. مجتبی کلباسی، یکصد پرسش و پاسخ درباره نماز، ستاد اقامه نماز، پاییز 1380ش، چاپ نهم، ج 2، ص54.
2. توبه 9، آیه 18.
3. نحل 16، آیه 44.
منبع: www.porseman.org
