در زمان فعلی چگونه می‌توان یک مراسم عروسی مطابق با موازین شرع اجرا کرد و مرتکب هیچ فعل غیرشرعی نشد؟

ازدواج یکی از خاطرات شیرین و ماندگار دوران زندگی آدمی است. در اهمیت این انتخاب، همین بس که رسول اکرم صلّی الله علیه و آله در روایتی فرمود: شخص با برگزیدن همسر به نیمی از سعادت دست یازیده است[1] و در روایتی دیگر پست‌ترین مردگان از مسلمانان را کسانی برشمرد که همسر برنگزیده و مجرد باقی مانده‌اند.[2]
اسلام برای تحقق این امر نیک و شکل‌گیری کانون خانواده که به یقین بهترین وسیله حفظ عفت عمومی و سالم‌سازی جامعة انسانی است، دختر و پسر جوان را موظف نموده است که در شرایط خاصی ازدواج کند و یکی سلسله آداب و شرایط را مراعات نماید تا تخستین روز زندگی خود را به دور از هرگونه پلشتی و نابهنجاری رفتاری شروع کرده باشد.
متأسفانه در عصر حاضر پیرایه‌ها و وصله‌های ناهمگونی بر دامن پاک و زیبای این انتخاب نیک و خداپسندانه یعنی ازدواج، زده شده است، از جمله ولخرجی‌ها و تشریفات عقد و عروسی و... که گاه سرسام‌آور و تکان‌دهنده است.
حال به نحوة برگزاری مراسم عروسی دختر پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و توصیه‌های پیشوایان دین علیهم السّلام در این زمینه را به اختصار اشاره می کنیم.
پیامبر با ازدواج امام علی علیه السّلام و حضرت زهرا(س) خط بطلان بر عقاید خرافی زمان خود کشید و سنّت خویش را بر سهولت و آسانی ازدواج قرار داد.
1. آن حضرت صلّی الله علیه و آله اتاق ام سلمه را برای شب عرسی علی و زهرا علیه السّلام برگزید.
2. رسول اکرم صلّی الله علیه و آله به همسرانش دستور داد تا زهرا علیها السلام را مناسب شأنش!! آرایش کنند.
3. رسول اکرم صلّی الله علیه و آله دامادش را موظف فرمود، طعام نیکویی برای اهل خود فراهم کند. البته پدر عروس تهیة گوشت و نان این عروسی را عهده‌دار شد و تهیة روغن و خرما را به علی علیه السّلام وانهاد.
4. با فراهم شدن مقدمات پذیرایی، پیامبر صلّی الله علیه و آله آستین بالا زد و خرما را در میان روغن می‌آمیخت، آن‌گاه به علی علیه السّلام فرمود: هر که را می‌خواهی دعوت کن.[3]
5. به دستور پیامبر، مراسم عقد عروسی زهرا و علی در مسجد برگزار شد.[4] و به دستور و سفارش پیامبر صلّی الله علیه و آله بلال مردم را به سمت مسجد فراخواند،[5] تا مردم به صورت عملی شاهد شکل‌گیری ازدواج برترین زن جهان و برترین مرد پس از پیامبر صلّی الله علیه و آله باشند و از این شیوه الگوبرداری کنند.
با چنین نگرشی مسجد تنها جای روضه‌خوانی و مجالس عزا نخواهد بود، از پی‌آمدهای نیک این سنّت، تشویق مردم به استقبال از مساجد است. برگزاری مراسم ازدواج در چنین مکان‌های مقدسی افزون بر این که گویای تقدس امر ازدواج می‌باشد، سبب جذب مردم به مکان‌های مقدس است. البته باید حفظ حرمت و شأن مساجد نیز مورد توجّه قرار گیرد.
6. برگزاری مراسم ازدواج به صورت آشکار[6] مورد سفارش قرار گرفته است.
7. ولیمه دادن در عروسی امری مستحب و پسندیده است.
8. پذیرایی ولیمه از میهمانان در روز.[7]
سفارش شده ولیمه عروسی در روز داده شود تا آسایش کسی بهم نخورد. واقعاً انسان از این دقت و ظرافتی که در دستورات اسلامی به کار گرفته شده، لذت می‌برد، رفتار ناشایستی که بعضی از مسلمان‌ها در نیمه‌های شب به راه می‌اندازند و آسایش و رامش دیگران را نادیده می‌گیرند، چگونه قابل توجیه است؟!!
9. به عروسی در شب سفارش شده است.[8]
10. همراهی بدرقه عروس تا خانة داماد، در مراسم عروسی علی علیه السّلام و زهرا علیها السلام ، داماد پیش از عروس، فاطمه علیها السلام به دنبالش و پیامبر صلّی الله علیه و آله در پی فاطمه روان بودند و مهار مراکب زهرا علیها السلام به دست سلمان فارسی بود. عدّه‌ای از زنان بنی‌هاشم، همسران پیامبر، زنان مهاجر و انصار همراه زهرا علیها السلام بودند.
11. رسول اکرم صلّی الله علیه و آله در شب عروسی حضرت زهرا علیها السلام به دختران عبدالمطلب و زنان مهاجرین و انصار سفارش کردند که همراه فاطمه علیها السلام باشند و خوشحال بوده و رجز بخوانند و تکبیر گویند و ستایش خداوند به جای آورند و از گفتن آن چه خوشنودی خداوند در آن نیست. بپرهیزند.
دختر و پسر جوانی که پیش از ازدواج با هم به توافق رسیده‌اند و افق فکری و فرهنگی خویش را نزدیک به هم یافتند، می‌توانند در نحوة برگزاری مراسم نیز به توافق برسند و در صورتی که اطرافنیان در صدد برگزاری نامطلوب مراسم برآمدند، آنان را از هدف و برنامة خویش آگاه سازند و به آنان بفهمانند که حاضر نیستند به خاطر خوش‌گذرانی عدّه‌ای انگشت‌شمار اولین برگ زرین از عمر مشترکشان را با گناه آلوده نمایند.
نکتة سوم این‌که عروس و داماد سعی کنند مجلس زنانه را از مردانه کاملاً جدا کنند تا از اختلاط مرد و زن در منازل خصوصی، تالار و سالن‌های عمومی جلوگیری نمایند. از پخش آواز، غنا و موسیقی‌های غیرمشروع دوری کنند. در فیلم‌برداری و عکاسی مراعات حدود شرعی شده هرگز والدین عروس و داماد و خود زوجین شقاوت خویش را با برانگیختن خشم خداوند در نخستین روز شکل‌گیری زندگی خود سبب نشوند.
پیشنهاد می‌شود در برگزاری این مراسم از مداحان و مولودی‌خوان‌ها دعوت شود، تا با خواندن اشعاری نغز، پربار و عبرت‌آموز، مایة پند و اندرز حاضرین گردد نه مایة بی‌خبری وآلوده شدنشان به گناهان. دعوت از سخنرانانی که در این زمینه می‌توانند جمع حاضر را شاد و خندان نگاه دارند، اجرای نمایش کمدی، گفتن جوک و لطیفه‌های خنده‌دار و... نیز از جمله راه‌کارهای دیگر نشاط در مجالس عقد و عروسی است.
معرفی منابع برای مطالعة بیشتر:
1. مجید رشیدپور، مراحل ازدواج در اسلام، (تهران: انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران، 1368).
2. محمد محمدی اشتهاردی، ازدواج آسان و شیوة همسرداری، (قم: نبوی، 1371).
3. مجید رشیدپور، روان‌شناسی ازدواج در اسلام، (تهران: انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران، 1365).


[1] . الحر العاملی، وسائل الشیعه، ج 20، ب 11، ح 24908، ص 17؛ یعقوب کلینی، کافی ج 5، ح 2، ص 328؛ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ب2، ح 4342، ص 383.
[2] . یعقوب کلینی، الکافی، جامع‌‌الشرایط 5، حجاب 3، ص 329.
[3] . ر. ک: شیخ عباس قمی، بیت الاحزان فی ذکر احوالات سیده نساء العالمین فاطمه الزهراء، (قم: انتشارات سیدالشهدا، 1404 ق)، صص 35 33؛ محمدی اشتهاردی، ترجمة بیت‌الاحزان، صص 59 - 58.
[4] . همان، ص 5.
[5] . رک: محمد محمدی اشتهاردی، ازدواج و شیوة همسرداری از دیدگاه اسلام، (تهران، انتشارات کتاب یوسف، 1378)، ص 5.
[6] . النوری الطبرسی، مستدرک‌الوسائل، ج 14، ب 43 ح 16523 و ح16500، ص 213.
[7] . الحر العاملی، وسائل الشیعه، ج 20، ب 37، ح 25114، ص 91.
[8] . همان، ج 17، ب 31، ح 2240، ص 80.
( اندیشه قم )