شرکت زنان در کارهای اجتماعی در مورد روایات مذکور باید چند نکته را در نظر داشت: یکم. این روایات در بردارندة حکمی کلی و استثنا ناپذیر نیستند. به عبارت دیگر، بسیاری از احکام قانونی شریعت، در نگاه نخست، ظاهری مطلق و کلی دارند ولی غالبا تخصیص دهنده و مقیّداتی در دیگر منابع احکام دارند که با توجّه به آنها دایرة حکم، ضیق و محدود می‌گردد. دوم. این روایات هرگز منع کننده حضور زن در صحنه اجتماع به ویژه در موارد لزوم، مانند شرکت در راهپیمایی‌ها تحصیل دانش و با رعایت شئون اسلامی نیستند. از همین رو، فقها نیز چنین مواردی را نه تنها منع نکرده‌اند بلکه در مواردی مانند آموزش‌های علمی مخصوص بانو و دفاع در برابر دشمنان مهاجم (در صورت عدم کفایت مردان)، شرکت در فعالیت‌های اجتماعی را واجب شمرده‌اند. همچنین از جمع‌بندی متون دینی به دست می‌آید که این‌گونه روایات، منصرف به مواردی است که علاوه بر عدم ضرورت حضور زن، نوعی بی‌نظمی در مسئولیت‌های زن در خانه و یا بی‌نظمی در اجتماعات عمومی و دینی پدید آورد چنان که حضور بسیاری از زنان در مسجد، به خاطر داشتن مسئولیت مراقبت و پرستاری از اطفال و کودکان، چنین پیامدهایی را دارد. اما در صورتی که فارغ از چنین مشکلاتی باشد، یا راه حل مناسبی برای آن داشته باشند، حضورشان در مساجد و مجامع عمومی، با رعایت شئون اسلامی، مطلوب است. در بعضی روایات، وظیفة زن پرداختن به کارهای خانه دانسته شده است. این روایات، مربوط به امور خانواده (تقسیم کار بین زن و شوهر). پیامبر خدا (ص) فرمود: (امور داخل منزل، برای زن و امور بیرون از خانه، برای مرد باشد). البته این بدان معنا نیست که زن باید فقط در خانه باشد و از تحصیل و شرکت در کار ودیگر فعالیت‌های اجتماعی باز بماند. پرسمان
شرکت زنان در کارهای اجتماعی، با توجه به روایاتی که میگویند مسجد زن خانه او است، چه حکمی دارد؟
شرکت زنان در کارهای اجتماعی
در مورد روایات مذکور باید چند نکته را در نظر داشت:
یکم. این روایات در بردارندة حکمی کلی و استثنا ناپذیر نیستند. به عبارت دیگر، بسیاری از احکام قانونی شریعت، در نگاه نخست، ظاهری مطلق و کلی دارند ولی غالبا تخصیص دهنده و مقیّداتی در دیگر منابع احکام دارند که با توجّه به آنها دایرة حکم، ضیق و محدود میگردد.
دوم. این روایات هرگز منع کننده حضور زن در صحنه اجتماع به ویژه در موارد لزوم، مانند شرکت در راهپیماییها تحصیل دانش و با رعایت شئون اسلامی نیستند. از همین رو، فقها نیز چنین مواردی را نه تنها منع نکردهاند بلکه در مواردی مانند آموزشهای علمی مخصوص بانو و دفاع در برابر دشمنان مهاجم (در صورت عدم کفایت مردان)، شرکت در فعالیتهای اجتماعی را واجب شمردهاند.
همچنین از جمعبندی متون دینی به دست میآید که اینگونه روایات، منصرف به مواردی است که علاوه بر عدم ضرورت حضور زن، نوعی بینظمی در مسئولیتهای زن در خانه و یا بینظمی در اجتماعات عمومی و دینی پدید آورد چنان که حضور بسیاری از زنان در مسجد، به خاطر داشتن مسئولیت مراقبت و پرستاری از اطفال و کودکان، چنین پیامدهایی را دارد. اما در صورتی که فارغ از چنین مشکلاتی باشد، یا راه حل مناسبی برای آن داشته باشند، حضورشان در مساجد و مجامع عمومی، با رعایت شئون اسلامی، مطلوب است.
در بعضی روایات، وظیفة زن پرداختن به کارهای خانه دانسته شده است. این روایات، مربوط به امور خانواده (تقسیم کار بین زن و شوهر). پیامبر خدا (ص) فرمود: (امور داخل منزل، برای زن و امور بیرون از خانه، برای مرد باشد). البته این بدان معنا نیست که زن باید فقط در خانه باشد و از تحصیل و شرکت در کار ودیگر فعالیتهای اجتماعی باز بماند.
پرسمان
- [سایر] شرکت زنان در کارهای اجتماعی، با توجه به روایاتی که میگویند مسجد زن خانه او است، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا شارع مقدس زنان را همانند مردان به شرکت در نماز جماعت مساجد یا نماز جمعه تشویق فرموده یا اینکه نماز خواندن آنها در خانه بهتر است؟
- [سایر] آیا عدم شرکت زنان در برخی کارهای اجرایی مانع از رسیدن به برخی از کمالات نیست؟
- [آیت الله بهجت] شرکت زن در مجامع کاری، اداری و امور اجتماعی جایز است یا نه؟
- [سایر] با توجه به دو حدیث زیر دیدگاه اسلام راجع به حضور زنان در مساجد و اقامه نماز با جماعت یا سایر عبادات چیست؟ امام صادق (ع) : بهترین مساجد برای زنان خانه هایتان می باشد .وسائل الشیعه،ج 3،ص 510. پیامبر اکرم(ص):هرگاه همسر یکی از شما جهت رفتن به مسجد اذن خواست ،او را مانع نشوید. صحیح بخاری ،ج 1،ص262.
- [آیت الله علوی گرگانی] با توجّه به این که مجالس ترحیم در مساجد منعقد میگردد و زنان هم در این مجالس، شرکت میکنند و اگر آنها شرکت نکنند، چه بسا موجب اختلاف بین فامیل میشود و از طرف دیگر انعقاد اینگونه مجالس در مساجد موجب هتک حرمت مسجد میگردد، زیرا ممکن است خانمها با علم به مسئله بخاطر ایجاد نشدن نگرانی بین فامیل با حالت حیض وارد مسجد شوند، مستدعی است بیان فرمائید، آیا اقامه چنین مجالسی در مسجد با صدق هتک حرمت جایز است یا خیر؟
- [آیت الله نوری همدانی] از قدیم در مساجد حائلی مثل پرده بین زنان و مردان بوده است. امّا اکنون عدّهای میگویند پرده و دیوار بین زنان و مردان در حال نماز خواندن و موعظه کردن لزومی ندارد، نظر حضرتعالی در این مورد چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] در عرف معمول است که زن کارهای خانه را انجام می دهد، آیا می توان گفت زن و شوهر با توجه به این عرف، به صورت ارتکازی، عقد را به این مبنا انجام می دهند که زوجه در منزل کار کند؟ لذا زوجه جهت انجام کارهای منزل، آیا مزدی طلبکار نیست؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا برای زنان، شرکت کردن در تشییع جنازه و راه افتادن به دنبال تابوت به همراه مردان و شرکت در مجلس ترحیم در مسجد که غالبا توأم با سر و صدا و جیغ و فریاد است، جایز است؟
- [آیت الله بهجت] در عرف، معمول است که زن کارهای خانه را انجام می دهد. آیا می توان گفت زن و شوهر با توجّه به این عرف به صورت ارتکازی، عقد را به این مبنا انجام می دهند که زوجه در منزل کار کند؟ لذا زوجه جهت انجام کارهای منزل آیا مزدی طلب کار نیست؟
- [آیت الله سبحانی] زنان می توانند در نمازجمعه شرکت کنند و نمازشان صحیح است امّا به تنهایی نمی توانند تشکیل نمازجمعه دهند، همچنان که زن نمی تواند مکمل پنج نفر باشد.
- [آیت الله سیستانی] برای زنان بهتر آن است که نماز خود را در جائی بخوانند که از دیگر جاها در محفوظ بودن از نامحرم مناسبتر باشد ، خواه آن جا خانه باشد یا مسجد یا جای دیگر .
- [آیت الله وحید خراسانی] کسی که زنش را طلاق رجعی داده حرام است او را از خانه ای که موقع طلاق در ان خانه بوده بیرون کند ولی در بعضی از مواقع مانند فحاشی و زنا کردن زن بیرون کردن او اشکال ندارد و نیز حرام است زن بدون اذن شوهر برای کارهای غیر لازم از ان خانه بیرون رود
- [آیت الله سبحانی] کسی که زنش را طلاق رجعی داده، حرام است او را از خانه ای که موقع طلاق در آن خانه بوده، بیرون کند. ولی در بعضی از مواقع که در کتاب های مفصل گفته شده. بیرون کردن او اشکال ندارد و نیز حرام است زن برای کارهای غیرلازم از آن خانه بیرون رود. احکام رجوع کردن
- [امام خمینی] کسی که زنش را طلاق رجعی داده، حرام است او را از خانه ای که موقع طلاق در آن خانه بوده بیرون کند، ولی در بعضی از مواقع در کتابهای مفصل گفته شده، بیرون کردن او اشکال ندارد، و نیز حرام است زن برای کارهای غیر لازم از آن خانه بیرون رود.
- [آیت الله اردبیلی] کسی که زن خود را طلاق رجعی داده، حرام است او را در مدّت عدّه از خانهای که هنگام طلاق در آن خانه بوده بیرون کند، ولی در بعضی از موارد که در کتابهای مفصل گفته شده مانند این که زن کار حرامی که موجب حدّ است انجام دهد یا ناشزه باشد بیرون کردن او اشکال ندارد و نیز حرام است زن برای کارهای غیرلازم از آن خانه بیرون رود.
- [آیت الله سبحانی] اعتکاف باید در مسجد صورت بگیرد، و در این قسمت بین زن و مرد، فرقی نیست، بنابراین، هرگاه زنی در خانه خود نقطه ای را برای نماز اختصاص دهد، اعتکاف در آن کافی نیست، و همچنین در مساجد کوچک که مسجد شهر شمرده نمی شود.
- [آیت الله علوی گرگانی] کسی که زنش را طلاق رجعی داده، حرام است او را از خانهای که موقع طلاق در آن خانه بوده بیرون کند، ولی در بعضی از مواقع که در کتابهای مفصّل گفته شده، بیرن کردن او اشکال ندارد و نیز حرام است زن برای کارهای غیر لازم از آن خانه بیرون رود.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که زنش را طلاق رجعی داده، حرام است او را از خانهای که موقع طلاق در آن خانه بوده بیرون کند، ولی در بعضی از مواقع که در کتابهای مفصل گفته شده، و از جمله آنها فحاشی و رفت و آمد با اجانب است، بیرونکردن او اشکال ندارد، و نیز حرام است زن برای کارهای غیر لازم از آن خانه بیرون برود.
- [آیت الله بروجردی] کسی که زنش را طلاق رجعی داده، حرام است او را از خانهای که موقع طلاق در آن خانه بوده بیرون کند، ولی در بعضی از مواقع که در کتابهای مفصل گفته شده بیرون کردن او اشکال ندارد و نیز حرام است زن برای کارهای غیر لازم از آن خانه بیرون رود.