در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله کسی از صحابه و اهل بیت علیهم السلام در نماز چنین کاری انجام نمی داد. پس از رحلت آن حضرت، مردم به فرمان خلفا، در نماز این عمل را انجام می دادند. این کار، نوعی احترام ایرانیان باستان به پادشاهان به شمار می آمده است. برخی نویسندگان، کیفیت عبادت زرتشتیان را چنین نقل کرده اند که عبادت و نماز آنان این بود که در مقابل خدا می ایستادند و دست بندگی را بر سینه شان می گذاشتند. مسلمانان بر اثر ارتباطی که به ویژه پس از فتوحات اسلامی با دیگر ملت ها برقرار کردند، با آداب و سنن آنان آشنا شدند. ازآنجاکه در میان آنها هم نکات مثبت و منفی وجود داشت، برخی صحابه از روی اجتهاد و رأی خود، این نوع احترام و عمل را وارد نماز کردند. صاحب جواهر در این زمینه می گوید: از عمر حکایت شده که وقتی اسیران ایرانی را پیش او آوردند، به نشاط احترام جلوی او تکفیر (قبض)(1) انجام دادند. او از این عمل پرسید. پاسخ دادند که ما این کار را برای تواضع و خضوع پادشاهان خود انجام می دهیم. پس عمر این کار را در نماز نیکو شمرد.(2) پی نوشتها: 1. گذاشتن دست راست بر روی دست چپ در حال قیام نماز، دارای اسامی مختلفی از قبیل (تَکَتُّف)، (تکفیر) و (قبض) است. 2. جواهر الکلام، ج 11، ص 19. منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، نشر: قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما (1389)
در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله کسی از صحابه و اهل بیت علیهم السلام در نماز چنین کاری انجام نمی داد. پس از رحلت آن حضرت، مردم به فرمان خلفا، در نماز این عمل را انجام می دادند. این کار، نوعی احترام ایرانیان باستان به پادشاهان به شمار می آمده است. برخی نویسندگان، کیفیت عبادت زرتشتیان را چنین نقل کرده اند که عبادت و نماز آنان این بود که در مقابل خدا می ایستادند و دست بندگی را بر سینه شان می گذاشتند.
مسلمانان بر اثر ارتباطی که به ویژه پس از فتوحات اسلامی با دیگر ملت ها برقرار کردند، با آداب و سنن آنان آشنا شدند. ازآنجاکه در میان آنها هم نکات مثبت و منفی وجود داشت، برخی صحابه از روی اجتهاد و رأی خود، این نوع احترام و عمل را وارد نماز کردند.
صاحب جواهر در این زمینه می گوید:
از عمر حکایت شده که وقتی اسیران ایرانی را پیش او آوردند، به نشاط احترام جلوی او تکفیر (قبض)(1) انجام دادند. او از این عمل پرسید. پاسخ دادند که ما این کار را برای تواضع و خضوع پادشاهان خود انجام می دهیم. پس عمر این کار را در نماز نیکو شمرد.(2)
پی نوشتها:
1. گذاشتن دست راست بر روی دست چپ در حال قیام نماز، دارای اسامی مختلفی از قبیل (تَکَتُّف)، (تکفیر) و (قبض) است.
2. جواهر الکلام، ج 11، ص 19.
منبع: پرسمان نماز، محسن محمدی، نشر: قم: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما (1389)
- [آیت الله خامنه ای] در قنوت نماز، کشیدن دستها به صورت بعد از دعا چه حکمی دارد؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا بالا بردن دستها در قنوت، جزء قنوت است یا امر مستحبّی جداگانه است که میتوان آن را ترک کرد؟ بالا بردن دستها به هنگام تکبیرة الاحرام و دیگر تکبیرهای نماز چه طور؟
- [سایر] اگر دستها را تا مچ شسته باشیم؛ آیا شستن دستها از آرنج تا مچ کافی است؟
- [آیت الله بهجت] آیا می توان کتاب ها و وسایل و اموال موقوفه تاریخی را برای حفاظت در موزه نگهداری کرد و در معرض دید بازدید کنندگان قرار داد؟
- [سایر] آیا در رکوع نماز باید دستها روی زانو باشد ؛ یا اگر بالاتر از زانو هم گذاشته شود، اشکال ندارد؟
- [سایر] آیا شستن دستها از آرنج تا مچ کافی است ؛ در صورتی که قبلاً دستها را تا مچ شسته باشیم؟
- [آیت الله بهجت] هنر موسیقی، مبتنی بر اصول و قواعد علمی و تاریخی است، چرا افراد دین دار آشنا با موسیقی، مرجع تشخیص حکم آن قرار نگیرند؟
- [سایر] آیا همه امور به خداوند برمیگردد؟
- [سایر] شبهه: در منابع تاریخی، در خواب ماندن پیامبر (ص) برای نماز صبح، منعکس شده که جای شگفتی دارد.
- [سایر] مسأله تاریخی چیست؟ و ملاک یک مسأله تاریخی چه مسائلی است؟
- [آیت الله اردبیلی] مستحب است در نماز عید بر زمین سجده کنند و در حال گفتن تکبیرها دستها را بلند کنند.
- [آیت الله بهجت] مستحب است در نماز عید بر زمین سجده کنند و در حال گفتن تکبیرها دستها را بلند کنند.
- [آیت الله بهجت] مستحب است موقع گفتن تکبیر اول نماز و تکبیرهای بین نماز، دستها را تا مقابل گوشها یا مقابل صورت یا گونهها یا مقابل پایین گردن، بالا ببرد. و نباید دستها را از مقابل گوشها و سر بالاتر ببرد؛ و مستحب است در نماز جماعت امام تکبیر را بلند و مأموم آهسته بگوید.
- [آیت الله مظاهری] مسافری که به وطنش برمیگردد یا به جایی که میخواهد ده روز در آنجا بماند میرود وقتی به حدّ ترخّص برسد باید نماز را تمام بخواند.
- [آیت الله اردبیلی] مسافری که به وطن خود برمیگردد، وقتی دیوار وطن خود را ببیند و صدای اذان آن را بشنود، باید نماز را تمام بخواند
- [آیت الله خوئی] مستحب است در نماز عید بر زمین سجده کنند و در حال گفتن تکبیرها دستها را بلند کنند و کسی که نماز عید میخواند، اگر امام جماعت است، یا فرادی نماز میخواند نماز را بلند بخواند.
- [آیت الله مظاهری] در وضوی ارتماسی هم باید صورت و دستها از بالا به پایین شسته شود پس اگر وقتی که صورت و دستها را در آب فرو میبرد قصد وضو کند باید صورت را از طرف پیشانی و دستها را از طرف آرنج در آب فرو برد و اگر موقع بیرون آوردن از آب قصد وضو کند، باید صورت را از طرف پیشانی و دستها را از طرف آرنج بیرون آورد.
- [آیت الله بهجت] در وضوی ارتماسی نیز باید صورت و دستها از بالا به پایین شسته شود، پس اگر وقتی که صورت و دستها را در آب فرو میبرد قصد وضو کند، باید صورت را از طرف پیشانی و دستها را از طرف آرنج در آب فرو برد؛ و اگر موقع بیرون آوردن از آب قصد وضو کند، باید صورت را از طرف پیشانی و دستها را از طرف آرنج بیرون آورد.
- [آیت الله بهجت] انسان باید برای تیمّم انگشتر را از دست بیرون آورد و اگر در پیشانی یا پشت دستها یا در کف دستها مانعی باشد، مثلاً چیزی به آنها چسبیده باشد، باید برطرف نماید.
- [آیت الله سیستانی] مسافری که به وطنش برمیگردد ، تا وقتی که داخل وطنش نشده باید نماز را قصر بخواند ، و همچنین مسافری که میخواهد دَه روز در محلی بماند ما دامی که به آن محل نرسیده ، نمازش قصر است .