کربلای معلی یعنی چه؟ و چرا این طوری نامیده‌اند؟

کربلا مدفن سید الشهداء علیه السّلام ، سرزمینی که عظیمترین حماسه خدایی بشر، در عاشورای سال 61 هجری در آن اتفاق افتاد و موجش سراسر تاریخ و پهنه جهان را فرا گرفت. خاک آن بوی خون می‌دهد و تربت کربلا مقدس و الهام بخش است و در فضیلت آن روایات بسیاری نقل شده است.
کربلا یکی از شهرهای عراق است که در کنار رودخانه فرات قرار داشته است این شهر تا سال 61 ه بیابان بوده است از آن زمان به بعد بر اثر شهادت امام حسین علیه السّلام رفته رفته، مرکز جمعیت گردید و مورد توجه شیعیان آل علی علیه السّلام قرار گرفت که امروزه یکی از شهرهای زیارتی عراق است.
در اینکه (کربلا) یعنی چه و ریشه لغوی آن چیست بحثهای مفصلّی انجام گرفته، طبق برخی نقل‌ها، این شهر از ترکیب (کرب) و (آ‌ل) ساخته شده است یعنی حرم الله، (کرب) در لغت سامی به معنای (قرب) در عربی است. اگر (آل) به معنی الله باشد، کربلا به معنی محلی است که نزد خدا، مقدس و مقرّب است. یا (حرم خداست).[1] برخی هم آن را ترکیب یافته از (کور بابل)دانسته‌اند یعنی مجموعه‌ای از رو.ستاها و آبادی‌های بابل، موقعیتی که کربلا در آن قرار دارد در بین النهرین است، این منطقه در گذشته‌های دور مهد حوادث و احیاناً تمدن‌ها بوده است. بخش‌های گوناگونی از این منطقه، نام‌های مختلفی داشته است. کربلا، کور بابل، نینوا، عمورا، حیر، طف، عقلرس، نهر علقمی، ماریه و ... که بعضی از اینها نام‌ روستا و آبادی‌هایی در این منطقه وسیع بوده است.[2]
مرحوم شیخ عباس قمی در منتهی الآمال می‌نویسد: (... و چون امام حسین علیه السلام به آن سرزمین رسید، پرسید که این زمین چه نام دارد؟ عرض کردند: کربلا می‌نامندش، چون حضرت نام کربلا را شنید گفت: اللهم انی اعوذ بک من الکرب و البلاء، پس فرمود: که این موضع کرب و بلا و محلّ محنت و عنا است فرود آئید که اینجا منزل و محلّ خیام ماست...)[3]
معلی: یعنی بلند شده و برافراشته، بلند و رفیع، بزرگ و بزرگ گشته، بزرگ قدر معنا شده است.[4] که اسم مفعول است، یعنی کربلایی که دارای علوّ و منزلت و بزرگی شرافت است. در پیشگاه خداوند و در پیشگاه اولیاء الهی و تمام انبیاء و فرشتگان جایگاهی بس بزرگ و رفیع برای کربلا است و بدین جهت است که به کربلای معلّی موسوم شده است.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. کتاب منتهی الآمال شیخ عباس قمی
2. کتاب حضائض الحسنّه شیخ جعفر شوشتری
3. حیات فکری و سیاسی امامان شیعه رسول جعفریان.

پی نوشتها:
[1] . خلیلی، جعفر، موسوعة العتبات المقدسه، ج8، بی‌جا، مؤسسة علمی للمطبوعات، 1407، ص 9 و 10.
[2] . محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا، چاپ اول، قم، انتشارات الهادی، 1374، ص 369.
[3] . قمی، شیخ عباس، منتهی الامال، ج1، چاپ قم، انتشارات هجرت، بی‌تا،و ص 622.
[4] . دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، چ 13، چاپ اول، تهران، انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، سال 1373، ص 18703.
منبع: اندیشه قم