روز عاشورا
عاشورا، دهم ماه محرم است.
چه کسی در کربلا و روز عاشورا اذان گفت؟
آنچه از منابع تاریخی استفاده می‌شود این است که مؤذّن رسمی امام حسین(ع) در کربلا حجاج بن مسروق جُعفی بود که پس از رسیدن به کربلا هنگام نماز ظهر اذان گفت.[1] همچنین نام حجاج بن مسروق در زیارت نامه امام حسین(ع) در نیمه شعبان نیز ذکر شده است.[2] اما در روز عاشورا؛ هنگامی که وقت نماز ظهر رسید، ابو ثمامه صائدی به امام حسین(ع) عرض کرد: یا ابا عبد اللّه! جانم فدایت باد، می‌بینم که لشکر دشمن به تو نزدیک شده‌اند. به خدا سوگند تو کشته نشوی تا من به ‌خواست خدا پیش از تو کشته شوم. دوست دارم پروردگار خود را در حالی دیدار کنم که این نمازی را که وقتش رسیده خوانده باشم. امام(ع) سر برداشت و فرمود: «نماز را یاد آوردی، خدا تو را از نمازگزارانی که در یاد اویند قرار دهد، آری! اینک اوّل وقت نماز است». سپس فرمود: «بخواهید از ما دست بر دارند تا نماز گزاریم». حصین بن تمیم گفت: نماز شما پذیرفته نیست!! حبیب بن مظاهر گفت: ای درازگوش! آیا پنداری که نماز آل رسول(ص) پذیرفته نیست و نماز تو پذیرفته است؟![3] پس از شهادت حبیب بن مظاهر، امام حسین(ع) و یارانش نماز خوف[4] ‏ را به جماعت خواندند.[5] همان‌گونه که می‌دانیم، نماز خوف اذان و اقامه ندارد و در منابع معتبر تاریخی نیز مطلبی وجود ندارد که بتوان از آن برداشت کرد که در نماز ظهر روز عاشورا اذانی گفته شده باشد. [1] . شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 78، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، 1413ق؛ ابن کثیر دمشقی‏، البدایة و النهایة، ج 8، ص 172، دار الفکر، بیروت، بی‌تا؛ کاشفی سبزواری‏، ملا حسین، روضة الشهداء، ص 383، نوید اسلام‏، قم، چاپ سوم، 1382ش. [2] . «... السَّلَامُ عَلَی حَجَّاجِ‏ بْنِ‏ مَسْرُوقٍ‏ الْجُعْفِی»؛ سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج 2، ص 714، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1409ق. ‏ [3] . ابو مخنف کوفی، لوط بن یحیی، وقعة الطف، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی‏، ص 229 – 230، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ سوم، 1417ق. [4] . نماز خوف در حال جنگ، در نماز دو رکعتی (صبح) و نمازهای چهار رکعتی (ظهر، عصر، عشاء) –به صورت شکسته و دو رکعتی- به این صورت خوانده می شود: لشکر اسلام دو دسته شوند و امام جماعت با یک دسته از آنها نماز را شروع کند و یک رکعت را با آنها بخواند آنگاه این دسته خود فوراً رکعت دیگر را بجا آورده و سلام دهند و به جنگ روند تا دسته بعدی بیایند و امام جماعت همچنان نشسته باشد تا آنها بیایند و رکعت دوّم را با این دسته دوم شروع کند و پس از بجا آوردن دو سجده، در حال تشهد بنشیند تا آنها رکعت بعدی را بجای آورند و تشهد و سلام را با یکدیگر بدهند. در نماز مغرب‌؛ امام جماعت دو رکعت را با یک دسته و رکعت دیگر را با دسته دیگر بخواند و در تقدیم و تأخیر مختار است. علامه حلّی، حسن بن یوسف، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی، ص 54، ‌مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، 1411ق. [5] . وقعة الطف، ص 232؛ و ر.ک: طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق: ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 439 – 441، دار التراث، بیروت، چاپ دوم، 1387ق.
آنچه از منابع تاریخی استفاده می‌شود این است که مؤذّن رسمی امام حسین(ع) در کربلا حجاج بن مسروق جُعفی بود که پس از رسیدن به کربلا هنگام نماز ظهر اذان گفت.[1] همچنین نام حجاج بن مسروق در زیارت نامه امام حسین(ع) در نیمه شعبان نیز ذکر شده است.[2] اما در روز عاشورا؛ هنگامی که وقت نماز ظهر رسید، ابو ثمامه صائدی به امام حسین(ع) عرض کرد: یا ابا عبد اللّه! جانم فدایت باد، می‌بینم که لشکر دشمن به تو نزدیک شده‌اند. به خدا سوگند تو کشته نشوی تا من به ‌خواست خدا پیش از تو کشته شوم. دوست دارم پروردگار خود را در حالی دیدار کنم که این نمازی را که وقتش رسیده خوانده باشم. امام(ع) سر برداشت و فرمود: «نماز را یاد آوردی، خدا تو را از نمازگزارانی که در یاد اویند قرار دهد، آری! اینک اوّل وقت نماز است». سپس فرمود: «بخواهید از ما دست بر دارند تا نماز گزاریم». حصین بن تمیم گفت: نماز شما پذیرفته نیست!! حبیب بن مظاهر گفت: ای درازگوش! آیا پنداری که نماز آل رسول(ص) پذیرفته نیست و نماز تو پذیرفته است؟![3] پس از شهادت حبیب بن مظاهر، امام حسین(ع) و یارانش نماز خوف[4] ‏ را به جماعت خواندند.[5] همان‌گونه که می‌دانیم، نماز خوف اذان و اقامه ندارد و در منابع معتبر تاریخی نیز مطلبی وجود ندارد که بتوان از آن برداشت کرد که در نماز ظهر روز عاشورا اذانی گفته شده باشد. [1] . شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 78، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، 1413ق؛ ابن کثیر دمشقی‏، البدایة و النهایة، ج 8، ص 172، دار الفکر، بیروت، بی‌تا؛ کاشفی سبزواری‏، ملا حسین، روضة الشهداء، ص 383، نوید اسلام‏، قم، چاپ سوم، 1382ش. [2] . «... السَّلَامُ عَلَی حَجَّاجِ‏ بْنِ‏ مَسْرُوقٍ‏ الْجُعْفِی»؛ سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج 2، ص 714، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1409ق. ‏ [3] . ابو مخنف کوفی، لوط بن یحیی، وقعة الطف، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی‏، ص 229 – 230، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ سوم، 1417ق. [4] . نماز خوف در حال جنگ، در نماز دو رکعتی (صبح) و نمازهای چهار رکعتی (ظهر، عصر، عشاء) –به صورت شکسته و دو رکعتی- به این صورت خوانده می شود: لشکر اسلام دو دسته شوند و امام جماعت با یک دسته از آنها نماز را شروع کند و یک رکعت را با آنها بخواند آنگاه این دسته خود فوراً رکعت دیگر را بجا آورده و سلام دهند و به جنگ روند تا دسته بعدی بیایند و امام جماعت همچنان نشسته باشد تا آنها بیایند و رکعت دوّم را با این دسته دوم شروع کند و پس از بجا آوردن دو سجده، در حال تشهد بنشیند تا آنها رکعت بعدی را بجای آورند و تشهد و سلام را با یکدیگر بدهند. در نماز مغرب‌؛ امام جماعت دو رکعت را با یک دسته و رکعت دیگر را با دسته دیگر بخواند و در تقدیم و تأخیر مختار است. علامه حلّی، حسن بن یوسف، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی، ص 54، ‌مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، 1411ق. [5] . وقعة الطف، ص 232؛ و ر.ک: طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق: ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 439 – 441، دار التراث، بیروت، چاپ دوم، 1387ق.
پاسخ:
آنچه از منابع تاریخی استفاده می‌شود این است که مؤذّن رسمی امام حسین(ع) در کربلا حجاج بن مسروق جُعفی بود که پس از رسیدن به کربلا هنگام نماز ظهر اذان گفت.[1] همچنین نام حجاج بن مسروق در زیارت نامه امام حسین(ع) در نیمه شعبان نیز ذکر شده است.[2] اما در روز عاشورا؛ هنگامی که وقت نماز ظهر رسید، ابو ثمامه صائدی به امام حسین(ع) عرض کرد: یا ابا عبد اللّه! جانم فدایت باد، می‌بینم که لشکر دشمن به تو نزدیک شده‌اند. به خدا سوگند تو کشته نشوی تا من به خواست خدا پیش از تو کشته شوم. دوست دارم پروردگار خود را در حالی دیدار کنم که این نمازی را که وقتش رسیده خوانده باشم. امام(ع) سر برداشت و فرمود: «نماز را یاد آوردی، خدا تو را از نمازگزارانی که در یاد اویند قرار دهد، آری! اینک اوّل وقت نماز است». سپس فرمود: «بخواهید از ما دست بر دارند تا نماز گزاریم». حصین بن تمیم گفت: نماز شما پذیرفته نیست!! حبیب بن مظاهر گفت: ای درازگوش! آیا پنداری که نماز آل رسول(ص) پذیرفته نیست و نماز تو پذیرفته است؟![3] پس از شهادت حبیب بن مظاهر، امام حسین(ع) و یارانش نماز خوف[4] را به جماعت خواندند.[5] همان‌گونه که می‌دانیم، نماز خوف اذان و اقامه ندارد و در منابع معتبر تاریخی نیز مطلبی وجود ندارد که بتوان از آن برداشت کرد که در نماز ظهر روز عاشورا اذانی گفته شده باشد.
[1] . شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج 2، ص 78، کنگره شیخ مفید، قم، چاپ اول، 1413ق؛ ابن کثیر دمشقی، البدایة و النهایة، ج 8، ص 172، دار الفکر، بیروت، بی‌تا؛ کاشفی سبزواری، ملا حسین، روضة الشهداء، ص 383، نوید اسلام، قم، چاپ سوم، 1382ش. [2] . «... السَّلَامُ عَلَی حَجَّاجِ بْنِ مَسْرُوقٍ الْجُعْفِی»؛ سید ابن طاووس، رضی الدین علی، الاقبال بالاعمال الحسنة، ج 2، ص 714، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1409ق. [3] . ابو مخنف کوفی، لوط بن یحیی، وقعة الطف، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی، ص 229 – 230، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ سوم، 1417ق. [4] . نماز خوف در حال جنگ، در نماز دو رکعتی (صبح) و نمازهای چهار رکعتی (ظهر، عصر، عشاء) –به صورت شکسته و دو رکعتی- به این صورت خوانده می شود: لشکر اسلام دو دسته شوند و امام جماعت با یک دسته از آنها نماز را شروع کند و یک رکعت را با آنها بخواند آنگاه این دسته خود فوراً رکعت دیگر را بجا آورده و سلام دهند و به جنگ روند تا دسته بعدی بیایند و امام جماعت همچنان نشسته باشد تا آنها بیایند و رکعت دوّم را با این دسته دوم شروع کند و پس از بجا آوردن دو سجده، در حال تشهد بنشیند تا آنها رکعت بعدی را بجای آورند و تشهد و سلام را با یکدیگر بدهند. در نماز مغرب؛ امام جماعت دو رکعت را با یک دسته و رکعت دیگر را با دسته دیگر بخواند و در تقدیم و تأخیر مختار است. علامه حلّی، حسن بن یوسف، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، محقق و مصحح: یوسفی غروی، محمد هادی، ص 54، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، 1411ق. [5] . وقعة الطف، ص 232؛ و ر.ک: طبری، أبو جعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ طبری)، تحقیق: ابراهیم، محمد أبو الفضل، ج 5، ص 439 – 441، دار التراث، بیروت، چاپ دوم، 1387ق.
- [سایر] ظهر روز عاشورا چه کسی یادآور نماز ظهر شد و چه کسی اذان گفت؟
- [سایر] نقش سقیفه در حادثه عاشورا چیست؟
- [سایر] لطفاً اسامی کتب معتبر و صحیح در مورد واقعة کربلا از مکه تا پایان روز عاشورا را بنویسید.
- [سایر] اولین شهید کربلا در روز عاشورا چه کسی بود؟
- [سایر] مختار ثقفی روز عاشورا چرا در کربلا حضور نداشت؟
- [سایر] راز ماندگاری عاشورا چیست؟
- [سایر] پیامهای عاشورا چه بوده است؟
- [سایر] جریان عَلَم در واقعه کربلا چیست؟ آیا عَلَم های امروزی بیانگر همان عَلَم های واقعه کربلا است؟
- [سایر] تاسوعا و عاشورا به چه معنا است وآیا قبل از شهادت امام حسین (ع)تاسوعا و عاشورا وجود داشت؟
- [سایر] عاشورا، خاستگاه انقلاب اسلامی ایران ؟
- [آیت الله علوی گرگانی] روزه روز عاشورا وروزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان مکروه است.
- [آیت الله اردبیلی] روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان، مکروه است.
- [آیت الله شبیری زنجانی] روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان، مکروه است.
- [آیت الله مظاهری] روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان، مکروه است.
- [آیت الله سبحانی] روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان، مکروه است.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان مکروه است.
- [آیت الله بروجردی] روزهی روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان، مکروه است.
- [امام خمینی] روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان،مکروه است.
- [آیت الله نوری همدانی] روزة روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان مکروه است . روزه های مستحب:
- [آیت الله سیستانی] روزه روز عاشورا و روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان مکروه است . روزههای مستحب