رضایت
رضایت به معنای خشنودی و خرسندی است که در باب بیع ، نکاح و ... به آن پرداخته شده است.
خرید زمینهای کشاورزی از کشاورزان بدون رضایت آنها توسط زمین شهری یا نهاد دیگر چه صورت دارد؟
هیچ کس حق ندارد ملک شرعی دیگری را بدون رضایت او از او بگیرد و در فرض معامله مبلغ با توافق طرفین تعیین می شود و چنانچه به زور بگیرند آن زمین غصبی است و نماز در آن اشکال داردو هرگاه ضرورتی ایجاب کند که ملکی را برای مصلحت مسلمین از صاحبش بگیرند باید با او توافق کنند یا لااقل قیمت عادلانه روز را بپردازند و اگر در مالکیّت ملک اختلافی هست باید به محاکم صالحه مراجعه شود.
هیچ کس حق ندارد ملک شرعی دیگری را بدون رضایت او از او بگیرد و در فرض معامله مبلغ با توافق طرفین تعیین می شود و چنانچه به زور بگیرند آن زمین غصبی است و نماز در آن اشکال داردو هرگاه ضرورتی ایجاب کند که ملکی را برای مصلحت مسلمین از صاحبش بگیرند باید با او توافق کنند یا لااقل قیمت عادلانه روز را بپردازند و اگر در مالکیّت ملک اختلافی هست باید به محاکم صالحه مراجعه شود.
عنوان سوال:
خرید زمینهای کشاورزی از کشاورزان بدون رضایت آنها توسط زمین شهری یا نهاد دیگر چه صورت دارد؟
پاسخ:
هیچ کس حق ندارد ملک شرعی دیگری را بدون رضایت او از او بگیرد و در فرض معامله مبلغ با توافق طرفین تعیین می شود و چنانچه به زور بگیرند آن زمین غصبی است و نماز در آن اشکال داردو هرگاه ضرورتی ایجاب کند که ملکی را برای مصلحت مسلمین از صاحبش بگیرند باید با او توافق کنند یا لااقل قیمت عادلانه روز را بپردازند و اگر در مالکیّت ملک اختلافی هست باید به محاکم صالحه مراجعه شود.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- مطالبه کشت زارعانه و حقّ ریشه، که کشاورزان هنگام تخلیه زمین کشاورزی از مالک مطالبه میکنند، از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
- کشاورزی هستم که حدود چهل سال است به صورت ارباب و رعیّتی روی زمین مالک، کشاورزی نموده ام; اکنون مالک قصد گرفتن زمین را از این جانب دارد. آیا حقیر به عنوان زارعی که حدود چهل سال روی زمین او کار کرده و زمین او را حفظ کرده و هر سال مبلغی را به عنوان حقّ ارباب به او پرداخت نموده ام، حقّی دارم؟
- قطعه زمینی وجود دارد که ظاهرا وقف اولاد می باشد، متولیان این زمین به کمک شهرداری این زمین ها را تقسیم بندی کرده اند، حال شهرداری با رضایت متولیان سهم خود را به عنوان حق الزحمه زمین برداشته و به فروش گذاشته. آیا خرید این نوع زمین اشکالی ندارد؟
- درختی که سایه اش وقف شده و الان برای زمین کشاورزی همسایه مانع کشت است حکمش چیست؟
- این جانب از اداره زمین شهری زمینی دریافت کرده ام و لکن گفته می شود که قسمتی از این زمینها ملک اشخاصی بوده و اکنون نمی دانم صاحبش به این تصرّف راضی است یا خیر وظیفه ما در این مورد چیست، آیا احراز رضایت مالک لازم است؟
- زمین های کشاورزی از قدیم الایّام بطور مزارعه در اختیار زارعین بوده و زارع هر ساله مبلغی به مالک می پرداخته است. آیا زارع می تواند این زمین را به مبلغی بیشتر به دیگران جهت زراعت یک ساله اجاره دهد؟
- زمین کشاورزی که از این زمین سالی30 کیلوبرنج وقف امام حسین می شد و در حال حاضر اطراف این زمین مسکونی شده و صاحب زمین فوت کرده ایا ورثه می توانند زمین را بفروشند و در سال 30 کیلو برنج خریده به امام حسین بدهند؟
- شخصی، قطعه زمین موقوفه ای را از متولّی اجاره می کند، بعد از اجاره، قسمتی از زمینهای موات حریم آن رانیز احیا می کند. آیا متولّی می تواند زمین مزبور را که مستأجر احیا کرده است جزء وقف محسوب دارد یا مستأجر مالک آن می شود؟
- آیا می توان با پول فروش زمین وقف اولاد که در طرح عمرانی واقع شده، زمین خرید و خانه ساخت و وقف اولاد ذکور کرد؟
- شوهرم در زمین کشاورزی با کسی شریک است. پارسال زمین را کرایه داد به خاطر خشک سالی محصول از بین رفت . شوهرم زمین را به چوپانی داد در عوض یک بزغاله . من می گویم باید بزغاله را نصف کنیم اما شوهرم می گوید یک سال است نهصد هزار تومان از شریکش به خاطر زمین طلب دارد و هزینه رفت و امد و بنزین ماشینش را هم نداده است با این اوصاف ما باید چه کار کنیم؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بهجت] آیا در آب کشاورزی که برخی از کشاورزان به آن ها دارو اضافه کرده اند، می شود غسل کرد؟
- [آیت الله بهجت] کشاورزی زمین هایی را برای کشاورزی خریده، آیا اصل زمین و ترّقی قیمت آن خمس دارد؟
- [آیت الله نوری همدانی] ما خرده مالکین هر کدام زمینهای کشاورزی داریم که فقط مالکیت آن مشاع میباشد بعضی از خرده مالکین و غیر مالک اعمال قدرت کردند. و ملک را تصرف کردند و هم فروختند و به همین دلیل حق به حقدار نرسیده و در هم و برهم شده و این جانب میخواهم مقداری زمین برای مسجد بدهم و برای من امکان ندارد از همه خرده مالکین رضایت بگیرم چونکه بعضی ماکها فوت کردهاند و یا فرزند نداشتند و یا اگر وارث دارند دسترسی به وارثشان ممکن نمیباشد و بعضی را که میتوانم با آنها صحبت کنم ممکن است رضایت ندهند با این توضیحات که دادهام آیا میتوانم برای مسجد زمین بدهم و آیا میتوانم جهت خانه به شخصی زمین بفروشم و آیا کسب کشاورزی چنین زمین خمس و زکوة دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا زمین های کشاورزی خمس دارد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی در زمین موات نهری ایجاد کرده است. بعد صاحبان زمینهای اطراف، زمینهای تا کنار نهر را احیا کرده و درخت کاشته اند، اکنون ادعای حریم برای زمینهای خود می کنند. حکم آن را مشروحاً بیان فرمایید.
- [آیت الله بهجت] عده ای از کشاورزان پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با اجازه سازمان اراضی، زمین هایی را در حومه شهر، آباد کرده اند با توجه به این که آنان درصدد پرداخت وجوهات شرعی هستند و نیز با عنایت به مرغوب بودن اراضی کشاورزی، کیفیت پرداخت آن را مرقوم فرمایید؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] آیا اقدام برخی از کشاورزان یا دلالان، در دور ریختن اقلام کشاورزی برای تنظیم قیمت بازار یا به عنوان اعتراض و جلب توجه دولت نسبت به مشکلاتشان، مصداق اسراف و گناه نیست؟
- [آیت الله بهجت] آیا دختر از زمین های کشاورزی پدر ارث می برد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] نظریه حضرت عالی در مورد زمینهای موات تحجیر شده اطراف روستاها چیست؟ آیا تحجیر کنندگان می توانند زمینهای مزبور را احیای کنند؟ و تصرف آنها در زمینهای مزبور جایز است یا خیر؟ و در ضمن آیا معامله زمینهای تحجیر شده ای که خرید و فروش شده اند، صحیح است یا باطل
- [آیت الله سبحانی] زمینی را از مالکی که اسناد مالکیت داشت خریدم و پول آن را تماماً پرداختم. سپس شخص کشاورزی مدعی شد که بر روی این زمین زحمت کشیده است. برای جلبِ رضایت این شخص مبلغی هم به او دادم، لکن بعد از چند سال این شخص کشاورز نسبت به معامله اظهار پشیمانی کرد و مدعی شد که خودش مالک این زمین بوده است; در حالی که مدارک و اسناد گفته ی او را تأیید نمی کند. آیا خرید زمین از فردی که مدارک مالکیت در اختیار او بوده، صحیح است؟ آیا این شخص کشاورز دارای حق یا سهمی از این زمین است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- لازم نیست مضاربه حتماً با سکه های طلا و نقره باشد بلکه با هر گونه مالی مضاربه صحیح است، همچنین شرط نیست سرمایه گذاری حتماً برای امور تجاری باشد، بلکه سرمایه گذاری در امور تولید (صنعتی، کشاورزی و دامداری و مانند اینها) را شامل می شود، بنابراین خرید سهام کارخانه ها و استفاده از منافع آنها نیز صحیح است.
- هرگاه بعد از زراعت و قبل از پایان محصول بفهمند مزارعه باطل بوده اگر بذر از صاحب زمین است زراعت متعلق به اوست و باید اجرت زارع را مطابق معمول بپردازد و اگر بذر از زارع باشد زراعت مال اوست و باید مال الاجاره زمین را مطابق معمول به صاحب زمین بدهد و چنانچه رضایت به باقی ماندن زراعت تا پایان مدت در زمین خود ندهد زارع باید آن را بچیند، مگر این که این کار موجب ضرر و زیان او گردد و باقی ماندن در زمین و پرداختن مال الاجاره موجب ضرر و زیانی برای مالک نباشد.
- کسی که نیاز به خانه ملکی دارد آنچه را صرف خرید خانه می کند خمس ندارد، ولی اگر درآمد سالش برای خرید خانه کفایت نکند و مجبور باشد چند سال پس انداز کند تا قادر به تهیه خانه شود پولهایی که سال بر آنها گذشته خمس دارد، اما اگر فی المثل زمین خانه را در اثناء سال اول بخرد و مصالح ساختمانی را در اثناء سال بعد و اجرت بنا را در سال سوم بدهد هیچ کدام خمس ندارد.
- کسی که نیاز به خانه ملکی دارد آنچه را صرف خرید خانه می کند خمس ندارد، ولی اگر درآمد سالش برای خرید خانه کفایت نکند و مجبور باشد چند سال پس انداز کند تا قادر به تهیه خانه شود پولهایی که سال بر آنها گذشته خمس دارد، اما اگر فی المثل زمین خانه را در اثناء سال اول بخرد و مصالح ساختمانی را در اثناء سال بعد و اجرت بنا را در سال سوم بدهد هیچ کدام خمس ندارد.
- صاحب زمین و زارع بدون رضایت یکدیگر نمی توانند مزارعه را به هم بزنند، ولی اگر به هنگام قرارداد، حق فسخ برای هر دو، یا یکی از آن دو معین کرده باشند، می تواند مطابق قرارداد، معامله را به هم زند.
- هرگاه درخت انگور یا خرما را بخرد قیمت آن مسلماً جزء مخارج نیست و اگر خرما یا انگور را پیش از رسیدن بخرد احتیاط واجب آن است که پول آن را نیز از محصول کم نکند، همچنین پولی را که برای خرید زمین می دهد جزء مخارج نیست.
- هرگاه کافر ذمی زمینی را که از مسلمانی خریده به مسلمان دیگری بفروشد خمس ساقط نمی شود، همچنین اگر بمیرد مسلمانی آن زمین را از او به ارث ببرد احتیاط آن است که خمس آن را بپردازد، اگر کافر ذمی در موقع خرید زمین شرط کند که خمس آن را ندهد، یا شرط کند که فروشنده خمس آن را بدهد، شرط او باطل است و باید خمس آن را خودش بپردازد، ولی اگر شرط کند فروشنده به جای او مقدار خمس را بدهد عمل به این شرط لازم است.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] جائز است عبور ومرور از زمین مساجدی که در خیابان واقع شده و همچنین جائز است عبور از زمینهای مدارس دینی وحسینیههایی که در خیابان واقع شدهاند.
- [آیت الله جوادی آملی] .اگر کافر ذمّی زمینی را مانند زمین کشاورزی، باغ، عرصه مسکن، مغازه و مانند آن از مسلمانی خرید, باید خمس آن را بپردازد. تفاوتی در مورد این زمین نیست، چه (مفتوح العنوه) باشد؛ یا زمینی باشد که اهلش با رغبت و بدون جنگ , اسلام آورده باشند و چه غیر این ها، در همه آنها کافر ذمّی باید خمس آن را بپردازد . مصرف این خمس، مصرف خمس مصطلح, یعنی ائمه(ع) و سادات هستند. شروط و محدوده خمس کافر ذمّی
- [آیت الله مظاهری] کسی که زمین موات را احیا مینماید لازم نیست شیعه باشد بلکه هر کس گرچه کافر باشد با آباد نمودن زمینهای موات مالک آن می‌شود مگر آنکه محارب )در حال جنگ با مسلمین( باشد.
- [آیت الله مظاهری] آنچه که در زمینهای موات باشد مانند بوته و درخت و سنگ و معدن و غیره، مانند خود زمین ملک حکومت اسلامی است ولی اگر کسی در آنها تصرّف کند مالک می‌شود مگر آنکه حکومت اسلامی ممانعت نماید.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . اگر زن در عقد با مرد شرط کند که او را از شهری بیرون نبرد و مرد هم قبول کند، نباید زن را از آن شهر بدون رضایت او بیرون ببرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر زن با مرد شرط کند که او را از شهری بیرون نبرد و مرد هم قبول کند، نباید زن را بدون رضایت او از آن شهر بیرون ببرد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر زن در عقد با مرد شرط کند که او را از شهری بیرون نبرد و مرد هم قبول کند، نباید زن را از آن شهر بدون رضایت او بیرون ببرد.
- [آیت الله جوادی آملی] .هر گاه داد و ستد، یکی از شرایط یادشده را نداشته باشد، باطل است و تصرّف در کالا یا بها بدون رضایت مالک , نیز رضایت صاحب حق متعلق به هر کدام از جنس و عوض , جایز نیست و تصرف با رضایت آنها اشکال ندارد , بنابراین گرچه خرید و فروش کالای رهنی باطل است؛ ولی با رضایت صاحب کالا (راهن) و رضایت صاحبِ حقِ گرو (مرتهن) تصرف در آن جایز است.
- [آیت الله مظاهری] آباد نمودن زمین موات به این است که آن را تصرّف کند و در آن ساختمان، دیوار، درختکاری، کندن چاه و قنات انجام دهد، یا آن را برای کشاورزی و مانند آن آماده نماید.
- [آیت الله جوادی آملی] .بعضی از کارها و درآمدها و هزینه های آن فصلی است مانند صیادی در این صورت, مجموع هزینه و درآمد آن , به لحاظ یک سال محسوب می شود و بعضی از درآمدها در طیّ دو سال است؛ مانند بعضی از زمینهای کشاورزی که یک سال دایر و یک سال بایر است . در صورتی که هزینه دو ساله شرط حصول درآمد باشد , مجموع هزینه های دو سال محسوب می‌شود; وگرنه هزینه خصوص سال درآمد ملحوظ می‌شود. زمان تعلق خمس