اعمال حج
منظور از مناسک حج ، اعمالی است که دز زمان انجام عبادت حج در مکه ، منا ، عرفات و مشعر انجام داده می شود.
نظر به اهمّیّت اعمال حج، به خصوص طوافها و نماز آن، بعضی از حجّاج پاره ای از اعمال را، هر چند ظاهراً نقصی ندارد، احتیاطاً چند بار انجام می دهند. چه حکمی دارد؟
نباید گرفتار وسواس شد; ولی انجام عمل احتیاطی بدون وسوسه مانعی ندارد.
نباید گرفتار وسواس شد; ولی انجام عمل احتیاطی بدون وسوسه مانعی ندارد.
عنوان سوال:
نظر به اهمّیّت اعمال حج، به خصوص طوافها و نماز آن، بعضی از حجّاج پاره ای از اعمال را، هر چند ظاهراً نقصی ندارد، احتیاطاً چند بار انجام می دهند. چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- بعد از اعمال عمره تمتّع، کارکنان کاروان حج برای تعیین چادر و بردن آذوقه حجّاج چند دفعه بدون احرام حجّ تمتّع به عرفات و منی رفت و آمد می کنند، حکمشان را بیان فرمایید؟
- بعد از اعمال عمره تمتّع، کارکنان کاروان حج برای تعیین چادر و بردن آذوقه حجّاج چند دفعه بدون احرام حجّ تمتّع به عرفات و منی رفت و آمد می کنند، حکمشان را بیان فرمایید؟
- بعد از اعمال عمره تمتّع، کارکنان کاروان حج برای تعیین چادر و بردن آذوقه حجّاج چند دفعه بدون احرام حجّ تمتّع به عرفات و منی رفت و آمد میکنند، حکمشان را بیان فرمایید؟
- طبق فتوای مراجعی که فرموده اند احتیاطاً زنان هم مثل مردان محرم شوند، آیا زن بعد از پوشیدن حوله های احرام می تواند حوله ها را کنار بگذارد و با لباس معمولی خودش اعمال حجّ را انجام دهد؟
- احتراما مستدعی است نظر مبارک را در خصوص بجا آوردن نماز در جبل الرحمه بیان بفرمایید.
- در مسأله ی 13 مناسک فرموده اید: (... و اگر اهمیت کار واجب یا ترک حرام بیشتر است باید حج را ترک کند (البته تشخیص این مطلب به نظر فقیه و مرجع تقلید است)) حال سوال اینجاست که اگر شخص در موضوعات تشخیص دهد رفتن به حج به وی ضرر زیادی وارد می کند که قابل جبران نیست، در این موضوع و نظایر آن بایداز مرجع تقلید اجازه بگیرد؟
- فردی وصیت کرده تا از محل درآمد قطعه زمینی، برایش نماز و روزه بجا آورند. اکنون که مطابق وصیت او عمل شده و قضای عباداتش بجا آورده شده است، تکلیف ورثه در خصوص آن زمین چیست؟ آیا بعد از اتمام نمازهای قضا باید نمازهایی به نیت مستحب بخوانند یا باز هم نمازهای قضا را احتیاطا اعاده کنند (این کار نوعی حبس مال است)؟
- در یکی از روزنامه های عربستان مقاله ای تحت عنوان: (آیا جابجایی مقام ابراهیم مناسب است؟) به چاپ رسیده، و مطالبی در مورد لزوم این کار به منظور رفع مانع برای طواف کنندگان مطرح شده است. لطفاً بفرمائید: الف) چنین اقدامی از نظر شرعی چه حکمی دارد؟ ب) در صورت عملی شدن این طرح، تکلیف حجّاج در مورد طواف و نماز طواف چیست؟
- با عرض سلام خدمت شما . چند وقتی است که بنده در خصوص ماجراهایی و با توصیه یکی از دوستان به مجالس عرفا که شب جمعه تشکیل می‌شود کشیده شده ام....با وجودی که این مردان خدا و جلسات آنان را فوق العاده محترم میدانم میخواستم نظر شما را با افرادی که به عرفان معتقدند بپرسم...آیا اصولا این نوع دین داری که با پوشیدن لباسهای سلوک و یک سری محرومیت ها است...قابل قبول است؟ نظر شما برای من اهمیت زیادی دارد...با ارزوی سلامتی.....یا حق
- زن و شوهری به مکّه رفتند و مناسک حج را بجا آوردند، لکن چون زن شوهرش را نمیخواست طواف نسا و نماز آن را بجا نیاورد و شوهر هم این طواف و نماز را ترک کرده و به وطن خود برگشتهاند اکنون وظیفه آن زن از نظر محرمیّت و بودنش در خانه شوهر چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سیستانی] آیا همان طور که ایمان نایب در انجام حج شرط است، برای ادای پاره ای از اعمال حج نیز شرط است؟
- [آیت الله خامنه ای] آیا کسی که در اعمال عمره یا حج یا خصوص طواف اجیر غیر باشد، می تواند به نیابت از شخص دیگری تبرّعاً یا استیجاراً قرآن تلاوت کند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی اعمال عمره تمتّع را به پایان برده و اکنون نمی تواند حج تمتع بجا آورد، مثلاً برای خدمت به حجاج از سوی سازمان حج و زیارت به حج آمده و اکنون سازمان مذکور او را مأمور کرده که در مکه بماند، وظیفه اش چیست؟
- [امام خمینی] اگر مدیر کاروان حج که باید چند نفری جهت خدمه کاروان برای خدمت به حجاج با خود ببرد، از عدهای که در قرعه کشی، اسم آنها در نیامده، مبلغی بگیرد و آنها را به عنوان خدمه با خود ببرد و در ضمن ایشان اعمال حج را بجا بیاورند؛ آیا مدیر کاروان چنین حقی را دارد؟ و آیا اعمال استفتائات، ص: 470 حج آن افراد که پول میدهند و به عنوان خدمه خدمت میکنند، قبول است؟
- [آیت الله خامنه ای] لطفاً نظر مبارک را در خصوص جلد و صفحات پاره و جدا شده قرآن مجید (به صورت کلی و جزیی) و تخمیر آنها جهت استفاده مجدّد مواد کاغذی (ساخت مقوّا) مرقوم فرمایید.
- [آیت الله وحید خراسانی] روحانی کاروانی نایب است و می داند که برای نظارت بر اعمال حج حجاج در قربانگاه لباس او به خون الوده می شود و به جهت مسوولیتی که دارد در قربانگاه معطل می گردد ایا با علم به این جهت نیابتش در حج اشکالی دارد
- [آیت الله اردبیلی] بعضی از اعمال مقلّد، مانند نماز، روزه و حج یا بعضی از معاملات وی، بر طبق فتوای مرجع تقلیدش باطل بوده است؛ ولی همین اعمال بعد از فوت مرجع و رجوع به حیّ اعلم، بر طبق نظر مرجع دوم صحیح است. آیا با این فرض، میتوان حکم به صحّت این اعمال نمود؟
- [سایر] لطفاً نظر خود را در باره پاسخ یکی از مراکز پاسخ گویی در خصوص احکام و آداب قربانی در حج اعلام فرمایید.
- [آیت الله اردبیلی] آیا کسی که برای اعمال عمره یا حج یا خصوص طواف، از طرف شخصی اجیر شده است، میتواند به نیابت از نفر دوم، به صورت تبرّعی یا استیجاری قرآن تلاوت کند؟
- [آیت الله جوادی آملی] محضر مبارک مرجع عالیقدر حضرت آیت الله سلام علیکم یه آرزوی سلامتی وطول عمر برای حضرت مستطاب عالی استدعا دارد نظر مبارک دا در خصوص مساله ذیل مرقوم بفرمایید: آیا در اعمال حج حلق با ماشینهایی که مانند تیغ موی سر را میتراشد کفایت میکند یا حتما باید با تیغ باشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] بعد از آن که زن از خون حیض پاک شد، واجب است برای نماز و اعمال دیگری که باید با وضو، غسل یا تیمّم بجا آورده شوند، غسل کند ولی احتیاطا این غسل کفایت از وضو نمیکند و باید پیش از غسل یا بعد از آن وضو نیز بگیرد و اگر پیش از غسل وضو بگیرد بهتر است.
- [آیت الله علوی گرگانی] حجّ: زیارت کردن خانه خدا وانجام اعمالی است که دستور دادهاند در آنجا بجا آورده شود و در تمام عمر بر کسی که این شرائط را دارا باشد، یک مرتبه واجب می‌شود: اوّل - آن که بالغ باشد; دوم - آن که عاقل وآزاد باشد; سوم - به واسطه رفتن به حجّ مجبور نشود که کار حرامی را که مهمتر از حجّ است انجام دهد، یا عمل واجبی را که اهمیّت بیشتر از حجّ دارد ترک نماید، پس اگر مثلاً مجبور باشد از راه غصبی برود وراه دیگری هم نباشد در صورتی که اهمیّت بیشتر دارد، نباید حجّ برود; چهارم آن که مستطیع باشد، ومستطیع بودن به چند چیز است: اوّل - آن که توشه راه ومرکب سواری یا مالی که بتواند آنها را تهیّه کند داشته باشد; دوم - سلامت مزاج وتوانایی آن را داشته باشد که بتواند مکّه رود وحجّ را بجا آورد; سوم - در راه مانعی از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد یا انسان بترسد که در راه، جان یا عرض او از بین برود یا مال او را ببرند، حجّ بر او واجب نیست ولی اگر از راه دیگریبتواند برود، اگرچه دورتر باشد، باید از آن راه برود; چهارم - بقدر بجا آوردن اعمال حجّ وقت داشته باشد; پنجم - مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است مثل زن وبچه ومخارج کسانی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم میدانند داشته باشد; ششم بعد از برگشتن، کسب یا زراعت یا عایدی ملک یا راه دیگریبرای معاش خود داشته باشد که مجبور نشود بزحمت زندگی کند.
- [آیت الله سیستانی] حملهدار یعنی کسی که برای رساندن حاجیها به مکه مسافرت میکند چنانچه شغلش مسافرت باشد باید نماز را تمام بخواند ، و اگر شغلش مسافرت نباشد و فقط در ایام حج برای حملهداری سفر میکند ، چنانچه مدت سفر او کم باشد مثلاً دو سه هفته ، نماز او شکسته است ، و اگر زیاد باشد مانند سه ماه ، نماز او تمام است ، و اگر شک داشته باشد که کثیر السفر بر او صدق میکند ، یا نه ، احتیاطاً جمع کند بین قصر و تمام .
- [آیت الله سیستانی] کسی که دو لباس دارد ، اگر بداند یکی از آنها نجس است و نداند کدامیک آنها است ، چنانچه وقت دارد باید با هر دو لباس نماز بخواند ، مثلاً اگر میخواهد نماز ظهر و عصر بخواند باید با هر کدام یک نماز ظهر و یک نماز عصر بخواند ، ولی اگر وقت تنگ است و هیچکدام از نظر قوت احتمال و اهمیت محتمل رجحان نداشته باشد ، با هر کدام نماز بخواند کافی است .
- [آیت الله اردبیلی] زن مستحاضهای که وظیفه او وضو گرفتن و یا تطهیر ظاهر فرج و یا تبدیل و تطهیر پنبه و دستمالی است که بسته، باید این اعمال را برای هر نماز، چه واجب و چه مستحب، انجام دهد و نیز اگر بخواهد نمازی را که خوانده احتیاطا دوباره بخواند یا نمازی را که تنها خوانده است دوباره با جماعت بخواند، باید تمام کارهایی را که برای استحاضه گفته شد انجام دهد.
- [آیت الله اردبیلی] (حج) زیارت کردن خانه خداوند متعال و انجام دادن اعمالی است که دستور دادهاند در آنجا بجا آورده شود و در تمام عمر بر هر کسی که شرایط ذیل را دارا باشد، یک مرتبه واجب می‌شود: اوّل:آن که بالغ باشد.دوم:آن که عاقل و آزاد باشد.سوم:به واسطه رفتن به حجّ =============================================================================== 1 آل عمران(3):96 و 97 نهج البلاغه، خطبه 1. 2 مائده(5):97. 3 وسائل الشیعة، چاپ آل البیت، باب 1 از (أبواب وجوب الحجّ و شرائطه)،ح18،ج11،ص14. مجبور نشود کار حرامی را که اهمیّت آن در شرع مقدّس از حجّ بیشتر است انجام دهد، یا عمل واجبی را که از حجّ مهمتر است ترک نماید.چهارم:آن که مستطیع باشد و شرایط استطاعت عبارت است از: 1 آن که توشه راه و چیزهایی را که بر حسب حال خود در سفر به آن احتیاج دارد و در کتاب (مناسک حجّ و عمره) گفته شده دارا باشدو نیز وسیله سفر یا مالی که بتواند آنها را تهیّه کند، داشته باشد. 2 سلامت مزاج و توانایی آن را داشته باشد که بتواند به مکّه برود و اعمال حجّ را بجا آورد. 3 در راه مانعی از رفتن و برگشتن نباشد و اگر راه را بسته باشند یا انسان بترسد که در راه جان یا عرض او از بین برود یا مال او را ببرند، حجّ بر او واجب نیست، ولی اگر از راه دیگری بتواند برود اگرچه دورتر باشد در صورتی که مشقّت زیاد نداشته باشد و یا موجب ضرر قابل توجه به وی نگردد، باید از آن راه برود. 4 به اندازه بجا آوردن اعمال حجّ وقت داشته باشد. 5 مخارج کسانی را که خرجی آنان بر او واجب است، مثل زن و بچّه ومخارج افرادی را که مردم خرجی دادن به آنها را لازم میدانند، داشته باشد. 6 بعد از برگشتن از حجّ، کسب، زراعت، عایدی ملک، یا راه دیگری برای تأمین معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگی کند.
- [آیت الله خوئی] مسافری که میخواهد ده روز در محلی بماند، اگر از اول قصد داشته باشد که در بین ده روز به اطراف آنجا که به قدر ترخص یا بیشتر دور باشد، برود، اگر مدت رفت و آمدش مثلًا به انداز یک یا دو ساعت است که در نظر عرف با اقامت ده روز منافات ندارد، نماز را تمام بخواند و اگر مدت از این بیشتر باشد احتیاطاً بین شکسته و تمام جمع نماید، و اگر تمام یا بیشتر روز باشد نماز شکسته است.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] مسافری که می خواهد ده روز در محلی بماند؛ اگر از اول؛ قصد داشته باشد که در بین ده روز به اطراف آنجا که به قدر حد ترخص یا بیشتر باشد برود؛ اگر مدت رفتن و آمدنش مثلا به اندازه یک یا دو ساعت است که در نظر عرف با اقامت ده روز منافات ندارد؛ نماز را تمام بخواند و اگر مدت از این بیشتر باشد احتیاطا بین شکسته و تمام جمع نماید و اگر تمام یا بیشتر روز باشد نمازش شکسته است.
- [آیت الله اردبیلی] واجبات حجّ تمتّع سیزده چیز است: اول: احرام حجّ تمتّع؛ که مانند احرام عمره است، جز این که در احرام حج باید از مکه معظّمه به نیّت حجّ تمتّع مُحرم شود. دوم: وقوف در عرفات؛ یعنی مُحرم به احرام حجّ از ظهر روز عرفه نهم ذیحجّه به قصد قربت در عرفات باشد و در آنجا نیّت وقوف کند و بنابر احتیاط، از اوّل ظهر به عرفات برود و تا مغرب شرعی در آنجا بماند. سوم: وقوف در مشعر؛ به این ترتیب که حاجی پس از انجام وقوف در عرفات هنگام مغرب شب عید به طرف (مشعرالحرام) کوچ کند و مستحب است به گونهای کوچ کند که نماز مغرب و عشاء را در مشعر بخواند. وقوف در مشعر باید به قصد قربت انجام شود و وقت آن از طلوع فجر تا طلوع آفتاب است و بنابر احتیاط شب دهم را نیز تا طلوع فجر به قصد قربت باید در مشعر به سر برد. چهارم، پنجم و ششم: واجبات منی در روز عید قربان، که عبارتند از: الف رَمی جمره عقبه؛ یعنی زدن هفت سنگریزه به جمره عقبه به پیروی از حضرت ابراهیم علیهالسلام که در این مکان شیطان را رمی کرده است. ب قربانی و مخیّر است شتر یا گاو و یا گوسفند را قربانی کند. ج تراشیدن سر و یا تقصیر (کوتاه کردن مو یا ناخن) به تفصیلی که در کتاب مناسک حج آمده است. هفتم، هشتم، نهم، دهم و یازدهم: اعمال مکّه مکرّمه، که به ترتیب عبارتند از: (طواف)، (نماز طواف)، (سعی بین صفا و مروه)، (طواف نساء) و (نماز طواف نساء). دوازدهم و سیزدهم: اعمال منی در روزهای یازدهم، دوازدهم و برای بعضی سیزدهم ذیحجّه، که عبارتند از: الف بیتوته در منی؛ یعنی شب در آنجا ماندن. ب رَمی جمرات سه گانه (اُولی، وُسطی و عقبه) و در هر روز باید به هر یک از جمرات سه گانه هفت ریگ بزند.
- [آیت الله سبحانی] فردی که به حد تکلیف رسیده ولی معترف به وجود خدا و یا وحدانیّت و یا نبوت پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) یا معاد(روز قیامت) نباشد بنابر احتیاط واجب نجس است. و همچنین اگر کسی یکی از احکام ضروری اسلام (مانند وجوب نماز و روزه و حج) را انکار کند و در نظر او ملازم با انکار یکی از امور یادشده باشد، نیز نجس می باشد.