نماز طواف
نماز طَواف یکی از واجبات حج و عمره است. این نماز دو رکعت مانند نماز صبح است که پس از طواف، پشت مقام ابراهیم خوانده می شود. نماز طواف نساء تنها در نیت با این نماز تفاوت دارد.
هرگاه فردی به خاطر ازدحام نتواند نماز طواف را پشت مقام بخواند، آیا باید صبر کند تا خلوت شود، یا می تواند فوراً نمازش را در جایی که مقدور است بخواند، ولو روزهای بعد، در جای نزدیکتر می تواند اعاده نماید؟
می تواند در جایی که مقدور است بخواند، و صبر کردن برای نزدیکتر خواندن لازم نیست.
می تواند در جایی که مقدور است بخواند، و صبر کردن برای نزدیکتر خواندن لازم نیست.
عنوان سوال:
هرگاه فردی به خاطر ازدحام نتواند نماز طواف را پشت مقام بخواند، آیا باید صبر کند تا خلوت شود، یا می تواند فوراً نمازش را در جایی که مقدور است بخواند، ولو روزهای بعد، در جای نزدیکتر می تواند اعاده نماید؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در اثر کثرت ازدحام، مقام حضرت ابراهیم (علیه السلام) در موسم حج وسط طواف کنندگان قرار میگیرد، اگر کسی آن جا نماز طواف واجب بخواند مشکل و دیگران اعتراض میکنند، آیا تا آخر مسجدالحرام پشت مقام ابراهیم میتواند نماز بخواند؟
- در اثر کثرت ازدحام، مقام حضرت ابراهیم(علیه السلام) در موسم حج وسط طواف کنندگان قرار می گیرد، اگر کسی آن جا نماز طواف واجب بخواند مشکل و دیگران اعتراض می کنند، آیا تا آخر مسجدالحرام پشت مقام ابراهیم می تواند نماز بخواند؟
- گاه در پشت مقام ابراهیم ازدحام زیاد است، و چون زن و مرد در کنار هم هستند احیاناً مورد فشار ازدحام قرار می گیرند. در صورتی که خوف فسادی نرود، آیا به نماز طواف ضرری می زند؟
- آیا نماز در پشت مقام ابراهیم حکم تکلیفی است، یا وضعی؟ به عبارت دیگر، اگر کسی (مثلا) نمازش را نزدیک دیوار زمزم بخواند، آیا نمازش باطل است، یا فقط معصیت کرده، ولی نماز صحیح است؟
- شخصی علاقمند است که قرائت قرآن و نمازهای مستحبّی و دعاء توسّل را پشت مقام ابراهیم انجام دهد، در حالی که در جاهای دیگر مسجد الحرام نیز انجام این امور ممکن است. از طرفی، بر اثر ازدحام جمعیّت کسانی که می خواهند نماز طواف واجب بخوانند با کمبود جا مواجه هستند. آیا این کار جایزاست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله نوری همدانی] در صورتیکه فردی بخاطر ازدحام نتواند نماز طواف را خلف مقام بخواند آیا باید صبر کند یا اینک باید فوراً نمازش را در جائی که مقدور است بخواند و بعد در صورت امکان ولو روزهای بعد نزدیکتر اعاده نماید؟
- [آیت الله نوری همدانی] چنانچه پشت مقام ابراهیمعلیهالسلام ازدحام باشد و یا مأمورین اجازه خواندن نماز را ندهند، آیا لازم است برای خواندن نماز طواف، صبر کند و در وقت خلوت به فاصله چند ساعت یا چند روز، نماز را در پشت مقام بجا آورد و یا در همان موقع به فاصله دورتر از مقام نماز بخواند؟
- [آیت الله نوری همدانی] چنانچه پشت مقام ابراهیمعلیهالسلام ازدحام باشد و یا مأمورین اجازه خواندن نماز را ندهند، آیا لازم است برای خواندن نماز طواف، صبر کند و در وقت خلوت به فاصله چند ساعت یا چند روز، نماز را در پشت مقام بجا آورد و یا در همان موقع به فاصله دورتر از مقام نماز بخواند؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] آیا بعد از طواف باید برای خواندن نماز در پشت مقام صبر کند تا خلوت شود؟ یا می تواند بلافاصله کمی دورتر از مقام با رعایت الاقرب فالاقرب نماز را بخواند؟
- [آیت الله جوادی آملی] کسی که نماز طواف را به جهت ازدحام جمعیَّت در نقطه دور از پشت مقام خوانده و بعد از نماز طواف با بقاء موالات عرفیه و فوت موالات عرفیه آیا اعاده نماز طواف بعد از رفع مانع پشت مقام لازم است؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] اگر مرد و زن در ازدحام پشت مقام حضرت ابراهیم علیه السلام نماز طواف را به محاذات هم بخوانند، نمازشان صحیح است؟
- [آیت الله اردبیلی] کسی که به علت ازدحام جمعیت نمیتواند نماز طواف را نزدیک به مقام ابراهیم علیهالسلام بخواند و آن را در پشت مقام و در فاصله دورتر میخواند، اگر قبل از انجام دادن سعی بین صفا و مروه بتواند نزدیک به مقام نماز بخواند، آیا تکرار نماز لازم می‌شود؟
- [آیت الله جوادی آملی] با توجه به ازدحام جمعیت و ممانعت مأموران سعودی، نماز طواف در طرفین مقام ابراهیم و با فاصله جایز است، یا نه فقط بایستی پشت و نزدیک مقام باشد؟
- [آیت الله جوادی آملی] با توجه به ازدحام جمعیَّت و ممانعت مأموران سعودی، نماز طواف در طرفین مقام ابراهیم و با فاصله جایز است، یا نه فقط بایستی پشت و نزدیک مقام باشد؟
- [آیت الله وحید خراسانی] چند روزی که اطراف کعبه به قدری شلوغ است که صف طواف تا پشت مقام ابراهیم علیه السلام می اید و نماز خواندن پشت مقام و نزدیک ان ممکن نیست مگر اینکه چند نفری اطراف انسان بایستند تا انسان نماز طوافش را بخواند بفرمایید ایا حتما نماز باید خلف مقام و نزدیک ان باشد ولو به این صورت یا دورتر تا هرجا که می تواند به تنهایی نماز بخواند کافی است
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه یقین دارد سفر او هشت فرسخ است و نماز را شکسته بخواند، بعد بفهمد هشت فرسخ نبوده، نمازش باطل است و باید آن را اعاده کند و چهار رکعت بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید، اما اگر یقین داشت مسافت مورد نظر هشت فرسخ نیست و در اثناء راه فهمید که هشت فرسخ بوده باید نماز را شکسته بخواند و اگر تمام خوانده اعاده کند.
- هرگاه بعد از نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش درست به اندازه نماز احتیاط بوده (مثلاً در شک میان سه و چهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند و بعد بفهمد نماز راسه رکعت خوانده) نمازش صحیح است و اگر بفهمد کسری نماز کمتر از نماز احتیاط بوده بنابر احتیاط واجب باید کسری نماز را بلافاصله به جا آورد و اصل نماز را هم اعاده کند و اگر بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل کند انجام نداده، احتیاط واجب این است کسری نماز را به جا آورد و اصل نماز را هم اعاده کند.
- کسی که نمی تواند ایستاده نماز بخواند باید بنشیند، ولی اگر بتواند بایستد و به عصا یا دیوار و مانند آن تکیه کند، یا پاهایش را از هم دور بگذارد باید ایستاده نماز بخواند، مگر این که فوق العاده برای او زحمت داشته باشد، همچنین مادام که می تواند نشسته نماز بخواند هرچند به چیزی تکیه کند باید خوابیده نماز نخواند و هرگاه نتواند باید به پهلوی راست بخوابد، بطوری که جلو بدن او رو به قبله باشد و اگر نتواند به پهلوی چپ و اگر آن هم ممکن نیست به پشت بخوابد بطوری که کف پاهای او رو به قبله باشد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر نداند یا فراموش کند که لباس او غصبی است و با آن نماز بخواند، نمازش صحیح است ولی اگر کسی خودش لباس را غصب نماید وفراموش کند که غصب کرده است و با آن نماز بخواند، بنابر احتیاط واجب، نماز را اعاده نماید و هرگاه از روی بیمبالاتی باشد به طوری که اگر یادش بیاید اعتنایی نمیکند، بنابر اقوی نمازش باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] انسان باید نماز را با موالات بخواند، یعنی کارهای نماز مانند رکوع وسجود وتشهّد را پشت سر هم بجا آورد وچیزهائی را که در نماز میخواند به طوری که معمول است پشت سر هم بخواند و اگر به قدری بین آنها فاصله بیندازد که نگویند نماز میخواند اگر عمدی باشد، نمازش باطل است، و امّا در صورت سهو نماز باطل نمیشود ولی کلمه و آیه باید اعاده شود.
- [آیت الله بهجت] اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده، مثلاً در شک بین سه و چهار، یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل میکند انجام داده، مثلاً پشت به قبله کرده، باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل میکند انجام نداده، باید یک رکعت دیگر نماز بخواند و بنابر احتیاط نمازش را دو مرتبه اعاده کند.
- [آیت الله بهجت] اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده، مثلاً در شک بین سه و چهار، یک رکعت نماز احتیاط بخواند، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده، چنانچه بعد از نماز احتیاط کاری که نماز را باطل می کند انجام داده ، مثلاً پشت به قبله کرده ، باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده باید یک رکعت دیگر نماز بخواند و بنا بر احتیاط نمازش را دومرتبه اعاده کند .
- [آیت الله جوادی آملی] .هرگاه در بین نماز چیزی که سجده بر آن صحیح است, از بین برود و بر اثر تنگی وقت یا مانع دیگر, نتواند نماز را رها کند و دوباره اقامه نماید, باید بر لباس پنبهای یا کتانی (هرچند خصوصیتی برای آن نیست) سجده کند و اگر آن نیز مقدور نبود, بر پشت دست سجده نماید و در غیر این صورت, بر کالاهای معدنی مانند عقیق، فیروزه سجده کند.
- [آیت الله اردبیلی] اگر بعد از سلام نماز به خاطر آورد که یک رکعت یا بیشتر از آخر نماز را نخوانده، چنانچه عملی انجام داده باشد که اگر در نماز عمدا یا سهوا اتّفاق بیفتد نماز را باطل میکند، مثلاً پشت به قبله کرده باشد، نمازش باطل است و اگر عملی که عمد و سهو آن نماز را باطل میکند، انجام نداده باشد، باید فورا مقداری را که فراموش کرده بجا آورد و بنابر احتیاط دو سجده سهو نیز برای زیاد شدن سلام بجا آورد.
- [آیت الله بهجت] اگر در بین نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش بیشتر یا کمتر از نماز احتیاط بوده، چنانچه نتواند نماز احتیاط را مطابق کسری نمازش تمام کند، باید آن را تمام کند و بنابر احتیاط واجب، نماز را دوباره بخواند؛ مثلاً در شک بین سه و چهار اگر موقعی که دو رکعت نماز احتیاط نشسته را میخواند، یادش بیاید که نماز را دو رکعت خوانده، چون نمیتواند دو رکعت نشسته را بهجای دو رکعت ایستاده حساب کند، باید بعد از تمام کردن نماز احتیاط، نماز را احتیاطاً اعاده نماید؛ و احتیاط بیشتر در این است که اگر قبل از رکوع رکعت اول متوجه نقصان نماز شد، بایستد و دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند و بعد نمازش را دو مرتبه اعاده کند.
- [آیت الله بهجت] اگر در بین نماز احتیاط بفهمد کسری نمازش بیشتر یا کمتر از نماز احتیاط بوده، چنانچه نتواند نماز احتیاط را مطابق کسری نمازش تمام کند، باید آن را تمام کند و بنابر احتیاط واجب، نماز را دوباره بخواند مثلاً در شک بین سه و چهار اگر موقعی که دو رکعت نماز احتیاط نشسته را می خواند، یادش بیاید که نماز را دو رکعت خوانده، چون نمی تواند دو رکعت نشسته را بجای دو رکعت ایستاده حساب کند، باید بعد از تمام کردن نماز احتیاط، نماز را احتیاطا اعاده نماید؛ و احتیاط بیشتر در این است که اگر قبل از رکوع رکعت اول متوجه نقصان نماز شد، بایستد و دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند و بعد نمازش را دو مرتبه اعاده کند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر بعد از نماز شک کند که در حال نماز مثلا بین دو و چهار شک کرده یا بین سه و چهار می تواند دست از نماز بر دارد و بعد از انجام کاری که نماز را باطل می کند مثل پشت به قبله کردن و تکلم عمدی نمازش را دوباره بخواند هر چند احتیاط مستحب ان است که به دستور هر دو شک عمل کند و بعد نماز را اعاده نماید
- [آیت الله خوئی] هرگاه انسان عذری دارد که اگر بخواهد در اول وقت نماز بخواند، ناچار است با تیمم نماز بخواند، چنانچه بداند عذر او تا آخر وقت باقی است، میتواند در اول وقت نماز بخواند ولی اگر احتمال دهد عذر او از بین میرود، باید صبر کند تا عذرش برطرف شودو چنانچه عذر او بر طرف نشد، در آخر وقت نماز بخواند، و لازم نیست به قدری صبر کند که فقط بتواند کارهای واجب نماز را انجام دهد بلکه اگر برای مستحبات نماز نیز مانند اذان و اقامه و قنوت اگر وقت دارد میتواند تیمم کند و نماز را با آن مستحبات بهجا آورد و در عذرهای دیگر غیر از موارد تیمم اگر احتمال بدهد که عذر او باقی باشد جایز است اول وقت نماز بخواند، ولی چنانچه در اثناء وقت عذرش برطرف گردد لازم است اعاده نماید.