نماز طواف
نماز طَواف یکی از واجبات حج و عمره است. این نماز دو رکعت مانند نماز صبح است که پس از طواف، پشت مقام ابراهیم خوانده می شود. نماز طواف نساء تنها در نیت با این نماز تفاوت دارد.
چنانچه پشت مقام ابراهیم‌علیه‌السلام ازدحام باشد و یا مأمورین اجازه خواندن نماز را ندهند، آیا لازم است برای خواندن نماز طواف، صبر کند و در وقت خلوت به فاصله چند ساعت یا چند روز، نماز را در پشت مقام بجا آورد و یا در همان موقع به فاصله دورتر از مقام نماز بخواند؟
در فرض مذکور در همان موق به فاصله دورتر از مقام می‌تواند نماز طواف را بخواند.
در فرض مذکور در همان موق به فاصله دورتر از مقام می‌تواند نماز طواف را بخواند.
عنوان سوال:
چنانچه پشت مقام ابراهیم‌علیه‌السلام ازدحام باشد و یا مأمورین اجازه خواندن نماز را ندهند، آیا لازم است برای خواندن نماز طواف، صبر کند و در وقت خلوت به فاصله چند ساعت یا چند روز، نماز را در پشت مقام بجا آورد و یا در همان موقع به فاصله دورتر از مقام نماز بخواند؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- چنانچه پشت مقام ابراهیم‌علیه‌السلام ازدحام باشد و یا مأمورین اجازه خواندن نماز را ندهند، آیا لازم است برای خواندن نماز طواف، صبر کند و در وقت خلوت به فاصله چند ساعت یا چند روز، نماز را در پشت مقام بجا آورد و یا در همان موقع به فاصله دورتر از مقام نماز بخواند؟
- در صورتیکه فردی بخاطر ازدحام نتواند نماز طواف را خلف مقام بخواند آیا باید صبر کند یا اینک باید فوراً نمازش را در جائی که مقدور است بخواند و بعد در صورت امکان ولو روزهای بعد نزدیکتر اعاده نماید؟
- در صورتیکه فردی بخاطر ازدحام نتواند نماز طواف را خلف مقام بخواند آیا باید صبر کند یا اینک باید فوراً نمازش را در جائی که مقدور است بخواند و بعد در صورت امکان ولو روزهای بعد نزدیکتر اعاده نماید؟
- شخصی در طواف عمره مفرده بعد از چند دور به وسوسه افتاده که آیا شروع طواف وی دقیقاً از محاذی حجر الاسود بوده و همچنین دورها صحیح انجام گرفته یا خیر؟، هفت دور را با همین کیفیت تمام کرده امّا غفلت نموده و نماز آنرا نخوانده، لذا مجدّداً یک طواف کامل انجام داده و نماز آنرا بلافاصله در پشت مقام حضرت ابراهیم‌علیه‌السلام بجا می‌آورد و روز بعد دو رکعت نیز بقصد نماز طواف اوّل در همان مقام میخواند، آیا این قران بین طوافین بحساب میآید و موجب بطلان طواف میگردد؟ البتّه این شخص قصد انجام دو طواف پشت سرهم نداشته بلکه عملش صرف احتیاط بوده است.
- چنانچه فردی در حین طواف با مأمورین نظافت حرم روبرو شد و فاصله او بیش از حدّ مجاز (5/26 ذراع) گشت ولی به همان صورت طواف را انجام داد و نماز و سعی و تقصیر را به جا آورد، و مجدداً طواف را انجام داد عمل او چه صورت دارد؟ آیا اعاده سعی و تقصیر لازم است؟ و آیا بین شوطهای اول و چهارم فرق است؟ و اگر نداند در شوط چندم بوده وظیفهاش چیست؟
- چنانچه فردی در حین طواف با مأمورین نظافت حرم روبرو شد و فاصله او بیش از حدّ مجاز (5/26 ذراع) گشت ولی به همان صورت طواف را انجام داد و نماز و سعی و تقصیر را به جا آورد، و مجدداً طواف را انجام داد عمل او چه صورت دارد؟ آیا اعاده سعی و تقصیر لازم است؟ و آیا بین شوطهای اول و چهارم فرق است؟ و اگر نداند در شوط چندم بوده وظیفهاش چیست؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] کسی که به علت ازدحام جمعیت نمیتواند نماز طواف را نزدیک به مقام ابراهیم علیهالسلام بخواند و آن را در پشت مقام و در فاصله دورتر میخواند، اگر قبل از انجام دادن سعی بین صفا و مروه بتواند نزدیک به مقام نماز بخواند، آیا تکرار نماز لازم می‌شود؟
- [آیت الله شبیری زنجانی] در وضعیت فعلی که جمعیت حجاج خیلی زیاد است، عدهای از ضعفا نمیتوانند خلف مقام نماز بخوانند و یا مصادف با اذیت طواف کنندگان شده و اطمینان به اتمام نماز ندارند. در این صورت نماز خواندن در فاصله دورتر چه حکمی دارد؟ و آیا لازم است صبر کند و موقعی طواف کند که بتواند نمازش را خلف مقام بخواند؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه فردی به خاطر ازدحام نتواند نماز طواف را پشت مقام بخواند، آیا باید صبر کند تا خلوت شود، یا می تواند فوراً نمازش را در جایی که مقدور است بخواند، ولو روزهای بعد، در جای نزدیکتر می تواند اعاده نماید؟
- [آیت الله مکارم شیرازی] در اثر کثرت ازدحام، مقام حضرت ابراهیم (علیه السلام) در موسم حج وسط طواف کنندگان قرار میگیرد، اگر کسی آن جا نماز طواف واجب بخواند مشکل و دیگران اعتراض میکنند، آیا تا آخر مسجدالحرام پشت مقام ابراهیم می‌تواند نماز بخواند؟
- [آیت الله اردبیلی] در هنگام ازدحام و یا تشکیل صفوف نماز صبح، مأمورین مسجدالحرام از خواندن نماز طواف در پشت مقام، به ویژه برای خانمها ممانعت میکنند. در چنین شرایطی، نماز خواندن در محدوده مقابل رکن حجر تا مقابل رکن عراقی کافی است یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] آیا لازم است نماز طواف در پشت مقام ابراهیم علیهالسلام و در نزدیکی مقام باشد؟ اگر کسی با اختیار خود، حدود سی یا چهل متر از مقام فاصله بگیرد و نماز بخواند، چه حکمی دارد؟
- [آیت الله جوادی آملی] با توجه به ازدحام جمعیت و ممانعت مأموران سعودی، نماز طواف در طرفین مقام ابراهیم و با فاصله جایز است، یا نه فقط بایستی پشت و نزدیک مقام باشد؟
- [آیت الله جوادی آملی] با توجه به ازدحام جمعیَّت و ممانعت مأموران سعودی، نماز طواف در طرفین مقام ابراهیم و با فاصله جایز است، یا نه فقط بایستی پشت و نزدیک مقام باشد؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] گاهی اوقات اگر بخواهد نماز طواف را نزد مقام یا پشت آن بجا آورد، طواف کنندگان به او تنه می زنند و از حال نماز خارج می شود، آیا می تواند در فاصله دورتری نماز را بجا آورد؟
- [آیت الله اردبیلی] مردی پس از طواف، در پشت مقام ابراهیم علیهالسلام نماز میخواند و ازدحام جمعیت زیاد است و موقع نماز طواف، زنی در کنار یا در جلو او مشغول نماز خواندن است. آیا در این صورت، اشکالی به نماز طواف و حجّ او وارد می‌شود؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- اگر بعد از گد شتن وقت نماز شک کند که نماز خوانده یا نه ، یا گمان کند که نخوانده ، خواندن آن لازم نیست ، ولی اگر پیش از گذشتن وقت ، شک کند که نماز خوانده یا نه ، یا گمان کند که نخوانده ، باید آن نماز را بخواند بلکه اگر گمان کند که خوانده ، باید آن را بجا آورد .
- اگر بفهمد نماز را پیش از وقت خوانده ، یا پشت به قبله یا به طرف راست یا به طرف چپ بجا آورده ، باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید .
- اگر مستحاضه بداند که پیش از گذشتن وقت نماز بکلی پاک می شود ، یا به اندازة خواندن نماز خون بند می آید ، باید صبر کند و نماز را در وقتی که پاک است بخواند .
- هر گاه انسان عذری دارد که اگر بخواهند در اول وقت نماز بخواند ، ناچار است با تیمم نماز بخواند ، چنانچه بداند که عذر او تا آخر وقت باقی است می تواند در اول وقت ، نماز بخواند ، ولی اگر مثلاً لباسش نجس باشد یا عذر دیگری داشته باشد و احتمال دهد که عذر او از بین می رود بنابر احتیاط واجب باید صبر کند تا عذرش برطرف شود و چنانچه عذر او برطرف نشد ، در آخر وقت نماز بخواند ، و لازم نیست به قدری صبر کند که فقط بتواند کارهای واجب نماز را انجام دهد بلکه اگر برای مستحبات نماز مانند اذان و اقامه و قنوت هم وقت دارد می تواند با لباس نجس مثلاً نماز را با آن مستحبات بجا آورد .
- نماز ظهر و عصر هر کدام وقت مخصوص و مشترکی دارند ، وقت مخصوص نماز ظهر ، از اول ظهر است تا وقتی که از ظهر به اندازة خواندن نماز ظهر بگذرد . و وقت مخصوص نماز عصر موقعی است که به اندازة خواندن نماز عصر ، وقت به مغرب مانده باشد ، که اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را عمداً نخواند ، نماز ظهر او قضا شده و باید نماز عصر بخواند . ولی اگر سهواً نماز عصر را جلوتر بخواند ، نماز ظهر را در وقت اختصاصی عصر،به نیت ادا بخواند وما بین وقت مخصوص نماز ظهرو وقت مخصوص نماز عصر ، وقت مشترک نماز ظهر و نماز عصر است . و اگر کسی در این وقت اشتباهاً نماز ظهر یا عصر را در وقت مخصوص دیگری بخواند ، نمازش صحیح است .
- واجب است دو خطبه را قبل از نماز جمعه بخواند و اگر اوّل ، نماز جمعه را بجا آورد ، باطل است و در صورتی که وقت باقی است باید پس از ایراد خطبه ها مُجَدَّداً نماز جمعه را بخواند ، ولی اگر نسبت به حکم مسأله جاهل بوده یا اشتباه کرده ، اعادة خطبه ها لازم نیست ، بلکه اعادة نماز هم لازم نیست .
- اگر بعد از خواندن نماز احتیاط بفهمد کسری نماز بیشتر از نماز احتیاط بوده مثلاً در شک بین سه و چهار یک رکعت نماز احتیاط بخواند ، بعد بفهمد نماز را دو رکعت خوانده ، چنانچه بعد از نماز احتیاط ، کاری که نماز را باطل می کند انجام داده ، مثلاً پشت به قبله کرده ، باید نماز را دوباره بخواند و اگر کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده باید دو رکعت کسری نمازش را بجا آورد و نماز را هم دوباره بخواند .
- اگر زن در آخر وقت نماز از خون پاک شود و به اندازة غسل و وضو ومقدمات دیگر نماز مانند تهیه کردن لباس یا آب کشیدن آن و خواندن یک رکعت نماز یا بیشتر از یک رکعت وقت داشته باشد ، باید نماز را بخواند و اگر نخواند ، باید قضای آن را بجا آورد.
- نماز مغرب وعشاءهرکدام وقت مخصوص ومشترکی دارند ، وقت مخصوص نمازمغرب از اول مغرب است ، تا وقتی که از مغرب به اندازة خواندن سه رکعت نماز بگذرد که اگر کسی مثلاً مسافر باشد و تمام نماز عشاء را سهواً در این وقت بخواند صحیح است احتیاط مستحب آن است که بعد از نماز مغرب و عشا را دوباره بخواند ، و وقت مخصوص نماز عشا موقعی است که به اندازة خواندن نماز عشا به نصف شب مانده باشد که اگر کسی تا این موقع نماز مغرب را عمداً نخواند ، باید اول نماز عشا و بعد از آن نماز مغرب را بخواند ، ولی اگر نماز عشا را در صورتی که مسافر نیست در وقت مخصوص نماز مغرب سهواً بخواند و تا آخر نماز متوجه نشود تاعدول به نماز مغرب کند ، نماز عشا صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن بخواند . و بین وقت مخصوص نماز مغرب و وقت مخصوص نماز عشا وقت مشترک نماز مغرب و عشا است ، که اگر کسی در این وقت اشتباهاً نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند و بعد از نماز ملتفت شود ، نمازش صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن بجا آورد .
- اگر پیش از خواندن نمازاحتیاط بفهمد که رکعت های نمازش کم بوده ، چنانچه کاری که نماز را باطل می کند انجام نداده ، باید آنچه از نماز نخوانده بخواند و برای سلام بیجا دو سهو بنماید . و اگر کاری که نماز را باطل می کند ، انجام داده مثلاً پشت به قبله کرده ، باید نماز را دوباره بجا آورد .
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] هرگاه انسان عذری داشته باشد که اگر بخواهد در اوّل وقت نماز بخواند، ناچار باشد با تیمّم نماز بخواند و یا این که لباس او نجس باشد و یا عذر دیگری داشته باشد، چنانچه بداند یا گمان داشته باشد که عذر او تا آخر وقت برطرف خواهد شد، نمیتواند در اوّل وقت نماز بخواند، بلکه باید صبر کند تا عذرش برطرف شود و چنانچه عذر او برطرف نشود، در آخر وقت نماز بخواند و لازم نیست به قدری صبر کند که فقط بتواند کارهای واجب نماز را انجام دهد، بلکه اگر برای مستحبات نماز، مانند اذان، اقامه و قنوت نیز وقت داشته باشد، می‌تواند نماز را با آن مستحبات بجا آورد.
- [آیت الله صافی گلپایگانی] . کسی که وظیفه اش تیمم است، اگر بداند تا آخر وقت عذر او باقی می ماند، در وسعت وقت می تواند با تیمم نماز بخواند ولی اگر بداند که تا آخر وقت عذر او بر طرف می شود، احتیاط لازم آن است که صبر کند و با وضو یا غسل نماز بخواند بلکه اگر امید دارد که عذرش برطرف می شود، نیز بنابر احتیاط لازم صبر کند و با وضو یا غسل نماز بخواند یا در تنگی وقت با تیمم نماز بخواند.
- [آیت الله سیستانی] هر گاه در وقت نماز یومیّه نماز آیات بر مستحاضه واجب شود ، اگرچه بخواهد هر دو را پشت سرهم بجا آورد بنابر احتیاط لازم نمیتواند هر دو را با یک غسل و وضو بخواند .
- [آیت الله مکارم شیرازی] هرگاه اطمینان دارد که آب در محلی دورتر از این مقدار، موجود است و وقت نماز نیز تنگ نشده، باید به سراغ آن برود، مگر این که مشقت فوق العاده ای داشته باشد، ولی اگر احتمال دهد یا گمان داشته باشد که آب در فاصله دورتر است جستجو لازم نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] انسان باید نماز را با موالات بخواند یعنی کارهای نماز مانند رکوع و سجود و تشهّد را پشت سرهم بجا آورد و چیزهائی را که در نماز می خواند به طوری که معمول است پشت سر هم بخواند و اگر به قدری بین آنها فاصله بیاندازد که نگویند نماز می خواند نمازش باطل است گرچه به طور سهوی باشد.
- [امام خمینی] انسان باید نماز را با موالات بخواند یعنی کارهای نماز مانند رکوع و سجود و تشهد را پشت سر هم بجا آورد و چیزهایی را که در نماز می خواند به طوری که معمول است پشت سر هم بخواند و اگر به قدری بین آنها فاصله بیندازد که نگویند نماز می خواند، نمازش باطل است.
- [آیت الله اردبیلی] انسان باید نماز را با موالات بخواند، یعنی اعمال نماز مانند رکوع، سجده و تشهّد را پشت سر هم بجا آورد و چیزهایی را که در نماز میخواند، به گونهای که معمول است پشت سر هم بخواند و اگر به قدری بین آنها فاصله بیندازد که نگویند نماز میخواند، نمازش باطل است.
- [آیت الله علوی گرگانی] نماز مغرب وعشا هرکدام وقت مخصوص ومشترکی دارند: وقت مخصوص نماز مغرب از اوّل مغرب است تا وقتی که از مغرب به اندازه خواندن سه رکعت نماز بگذرد، که اگر کسی مثلاً مسافر باشد وتمام نماز عشا را سهواً در این وقت بخواند، نمازش صحیح است ولی احتیاط نماز مغرب را بخواند و عشأ را به صورت شکسته بجا آورد، و وقت مخصوص نماز عشا موقعی است که به اندازه خواندن نماز عشا به نصف شب مانده باشد، که اگر کسی تا این موقع نماز مغرب را نخواند، باید اوّل نماز عشا و بعد از آن نماز مغرب را بخواند وبین وقت مخصوص نماز مغرب ووقت مخصوص نماز عشا، وقت مشترک نماز مغرب و عشا است، که اگر کسی در این وقت اشتباهاً نماز عشا را پیش از نماز مغرب بخواند و بعد از نماز ملتفت شود، نمازش صحیح است و باید نماز مغرب را بعد از آن بجا آورد.
- [آیت الله سیستانی] کسی که مسافر است ، اگر تا غروب آفتاب به اندازه خواندن سه رکعت نماز وقت دارد ، باید نماز ظهر و عصر را به ترتیب بخواند ، و اگر کمتر وقت دارد ، باید اول عصر را بخواند و بعداً نماز ظهر را قضا کند ، و اگر تا نصف شب به اندازه خواندن چهار رکعت نماز وقت دارد ، باید نماز مغرب و عشا را به ترتیب بخواند ، و اگر به مقدار سه رکعت نماز وقت دارد باید اول نماز عشا را بخواند و بعد مغرب را بجا آورد ، تا یک رکعت از نماز مغرب را در وقت انجام داده باشد ، و اگر کمتر از سه رکعت نماز وقت دارد باید اول عشا را بخواند و بعداً مغرب را بدون اینکه نیّت اداء و قضا کند بجا آورد ، و چنانچه بعد از خواندن عشا معلوم شود که از وقت به مقدار یک رکعت یا بیشتر به نصف شب مانده است ، باید فوراً نماز مغرب را به نیّت اداء بجا آورد .
- [آیت الله سیستانی] هر گاه انسان عذری دارد که اگر بخواهد در اول وقت نماز بخواند ، ناچار است با تیمم نماز بخواند ، چنانچه مأیوس از بر طرف شدن آن باشد یا احتمال دهد با تاخیر از تیمم هم عاجز شود می‌تواند در اول وقت تیمم کند و نماز بخواند ، ولی اگر مأیوس نباشد باید صبر کند تا عذرش بر طرف شود یا مأیوس شود ، و چنانچه عذر او بر طرف نشد ، در آخر وقت نماز بخواند ، و لازم نیست بقدری صبر کند که فقط بتواند کارهای واجب نماز را انجام دهد ، بلکه برای مستحبّات نماز نیز مانند اذان و اقامه و قنوت اگر وقت دارد می‌تواند تیمم کند و نماز را با آن مستحبّات بجا آورد . و در عذرهای دیگر غیر از موارد تیمم اگر چه مأیوس نباشد که عذر او بر طرف شود جایز است اول وقت نماز بخواند ، ولی چنانچه در اثناء وقت عذرش بر طرف گردد در بعضی موارد لازم است اعاده نماید .