مصالحه
صلح یکی از اقسام عقود می‌باشد.
شخصی اموال خود را به مسجد مصالحه نموده است، در حالی که وارث طبقه دوّم او (برادر و خواهر) موجودند، آیا اموال مختصر او به مسجد می رسد، یا ورثه او نیز حقّی دارند؟
اگر این صلح را به عنوان بعد از مرگ سفارش کرده، وصیّت محسوب می شود و فقط در یک سوّم اموالش موثّر است. و اگر صلح قطعی در حال حیات کرده و تحویل داده، کسی در آن حقّی ندارد; زیرا انسان تا زنده است حقّ تصمیم گیری در اموال خود را دارد.
اگر این صلح را به عنوان بعد از مرگ سفارش کرده، وصیّت محسوب می شود و فقط در یک سوّم اموالش موثّر است. و اگر صلح قطعی در حال حیات کرده و تحویل داده، کسی در آن حقّی ندارد; زیرا انسان تا زنده است حقّ تصمیم گیری در اموال خود را دارد.
عنوان سوال:
شخصی اموال خود را به مسجد مصالحه نموده است، در حالی که وارث طبقه دوّم او (برادر و خواهر) موجودند، آیا اموال مختصر او به مسجد می رسد، یا ورثه او نیز حقّی دارند؟
پاسخ:
اگر این صلح را به عنوان بعد از مرگ سفارش کرده، وصیّت محسوب می شود و فقط در یک سوّم اموالش موثّر است. و اگر صلح قطعی در حال حیات کرده و تحویل داده، کسی در آن حقّی ندارد; زیرا انسان تا زنده است حقّ تصمیم گیری در اموال خود را دارد.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- شخصی اموال خود را به مسجد مصالحه نموده است، در حالی که وارث طبقه دوّم او (برادر و خواهر) موجودند، آیا اموال مختصر او به مسجد میرسد، یا ورثه او نیز حقّی دارند؟
- شخصی در زمان حیات خویش، حقوق تنها وارث خود را که خواهرش بوده با پرداختن مبلغی به عنوان مصالحه از او سلب نموده و بیان داشته که مشارٌالیها هیچ گونه حقّی نسبت به ارث برادر خود بعد از وفات وی ندارد؛و جمیع مایملک را نیز به همسر خویش صلح نموده است؛و این صلح و مصالحه دو سال قبل از فوت مشارٌالیه و در حالت مرضی بوده است که منجر به وفات وی شده است؛ با توجّه به اجمالی که گذشت، آیا این صلح و مصالحه صحیح است و مانع ارث می شود؟
- شخصی خانه اش را وقف مسجد نموده، مشروط بر این که خودش تا آخر عمر در آن ساکن باشد آیا می توان از اموال آن مسجد خرج این خانه کرد؟
- زنی فوت کرده و مهریه خود را نگرفته است. در حالی که شوهر او زنده است آیا ورثه او شامل پدر و مادر و خواهر و برادر یا دیگر ورثه می توانند ادعایی در خصوص مطالبه مهریه او داشته باشند در دو حالت زیر: 1- زن فرزند دارد 2- زن فرزند ندارد
- شخصی فوت نموده و ورثه حین الفوت وی عبارتند از (سه خواهر ابوینی (پدر و مادری) جدّه پدری، و جدّ مادری) میزان دقیق سهم الارث ورّاث یاد شده چه میزان بوده، و چگونه بین آنها تقسیم می شود؟
- شخصی در وصیّتنامه خود اموال خود این گونه وصیت نموده که من اموال خود را با فرزندانم این گونه مصالحه کرده ام که تا زمانی که زنده هستم اختیار آنها با خودم باشد حال با توجّه به عبارات فوق، آیا این وصیّت مصداق هبه است، یا صلح تلقّی می‌شود؟
- امام جماعتی از منزل موقوفه مسجد در طول سالیان حضورش در آن مسجد، استفاده نموده است، در حالی که خود، صاحب منزل شخصی می‌باشد. آیا میتواند پس از ترکِ منزلِ مسجد، و انتقال به منزل شخصی خویش، این منزل موقوفه را به شخص ثالثی اجاره داده و خود، مال الاجاره را تملّک کند؟
- شخصی فوت کرده و دارای چند وارث صغیر است، خواهر این میّت ادعا می کند که فلان زمین میّت ملک من است ولی ورثه میّت سندی مبنی بر این که خواهر، آن زمین را به برادرش هبه کرده است ارائه می دهند ولی خواهر این هبه نامه را نمی پذیرد و حاضر به قسم خوردن شده است، آیا از جانب صغیر طرف مقابل را می توان قسم داد؟
- با توجه به قانون مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام سال 1372 برای تقسیم ارث ،اگر متوفی جزو اقلیت دینی، زرتشتی یا کلیمی یا مسیحی باشد و در بین ورثه اش مسلمان وجود داشته باشد، باید قواعد و عادات مسلمه متداوله در مذهب متوفی رعایت شود. حال اگر متوفی بلاوارث مسیحی باشد ،با توجه به نص روایات :: ( الامام وارث من لا وارث له) امام (ع) وارث میباشند و وصیت فقط تا میزان ثلث نافذ است. ولی در قانون دیوان عالی کشور شخص میتواند به تمام اموال وصیت کند. در حالی که قانون مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام سال 1372 عینا رای به وحدت رویه دیوان عالی کشور به شماره 37 مورخ 63/9/19 را که در مورد متوفی بلا وارث مسیحی است را داده و تصویب نموده است. در این مورد وظیفه چیست؟
- شخصی سهم الارث پدری خود که شامل عرصه و اعیانی یک باب ساختمان مسکونی است را به برادر بزرگتر خود هبه نموده و بخشیده اند و بعد از اینکه برادر بزرگتر در قبال اخذ بهاء و ثمن اقدام به فروش ملک به یکی دیگر از وراث فوق نموده است بقیه وراث سهم بخشیده شده خود را مطالبه می نمایند. لطفاً نظر مبارک خویش را در باره مطالب ذیل بیان فرمائید: آیا حقی (از وراث مدعی) بر ذمه خریدار باقی مانده است؟ انجام تکالیف شرعی و اقامه نماز در ساختمان مذکور (برای خریدار) چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله بروجردی] زنی کلیمی وفات نموده وارث او منحصر است به یک برادر پدری که آن هم کلیمیست و یک خواهر پدر و مادری که مسلمان شده، آیا ارث متوفّات از خواهر مسلمه است یا از برادر او است؟
- [آیت الله خوئی] شخصی از دنیا رفته و در هیچ مرتبه و طبقه وارث مسلمانی ندارد تمام طبقات ورثه او کافرند اگر مسلمانی به میت مذکور بدهکار باشد تکلیف او چیست؟ در صورتی که ورثه ابداً اطلاعی ندارند، مستدعی است جواب مرحمت فرمائید.
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی از دنیا رفته وارث میّت جدّ و جده پدری و مادری و جدّ و جدّه مادری و یک برادر و دو خواهر هستند اینان چگونه ارث میبرند؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی وفات نموده، در وارث او صغیر هم می‌باشد و وصیّت هم ننموده، ورثه کبارِ او میتوانند او را در خانه او غسل دهند یا خیر؟
- [آیت الله بروجردی] شخصی وفات نموده وارث او منحصر به پنج نفر خواهر زاده است دو پسر و سه دختر، آیا این پنج خواهر زاده ارث او را متساوی میبرند یا به تفاوت؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی فوت کرده است او سه نفر وارث دارد و یکی از وراث صغیر است بنابراین پسر بزرگ خانواده به عنوان قیّم صغیر سهم صغیر را فروخته و بدهکاریهای صغیر را پرداخت نموده است ولی وی پس از بلوغ مطالبه اموال فروخته شده را می کند آیا چنین حقی برای او می باشد؟
- [آیت الله بروجردی] زیدی قسمتی از اموال خود را به بعضِ اولاد خود مصالحه نموده و اختیار فسخ را برای خود تا مدّت بیست سال شرط مینماید و قبل از انقضای مدّتِ خیار، زید وفات مینماید، آیا یک نفر از ورثه میتواند این مصالحه را کلَّاً یا به اندازه سهم خود فسخ نماید یا خیر؟
- [آیت الله اردبیلی] سال گذشته پدر اینجانب به رحمت ایزدی پیوست واینجانب رابعنوان پسر ارشد وارث خود منصوب نموده وصیت نموده که اینجانب ثلث اموال ان مرحوم را در امور خیریه بنا به تشخیص خود مصرف نمایم، از آنجاییکه بنده دارای 4 خواهر و2 برادر می باشم وهریک نظرات متفاوتی در خصوص مصرف ثلث مال دارند و احتمال می دهم که این موضوع باعث اختلاف در خانواده گردد آیا اینجانب اجازه دارم که ثلث مال را به هریک از ورثه به نسبت سهم ارث واگذار نمایم که خود وراث به تشخیص خود عمل کنند؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی به علّت نداشتن فرزند دختر بچّه شیرخوارهای را از بهزیستی گرفته و بزرگ کرده و وصیّت کرده که تمام اموال من بعد از من متعلّق به همین دختر می‌باشد در ضمن این شخص همسر و برادر و خواهر دارد آیا شرعاتمام اموال مال همین دختر است یا یک سوّم بقیّه متعلّق به ورّاث می‌باشد حال اگر این شخص تمام اموال خود را با همین دختر با ده هزار تومان مصالحه کند و فوت کند آیا اموال متعلّق به این دختر است و بقیّه ورّاث ارث نمیبرند و راه شرعی برای انتقال اموال به این دختر چیست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی در زمان حیات خویش حقوق تنها وارث خود را که خواهرش بوده، بعنوان مصالحه از او سلب کرده، که با پرداختن مبلغ 14000 تومان به مشارالیها، هیچگونه حقی نسبت به ارث برادر خود، بعد از وفات وی نداشته باشد. و جمیع مایملک خود را به همسر خویش صلح کرده است. این صلح و مصالحه دو سال قبل از فوت مشارالیه و در حالت مرضی بوده است که منجر به وفات وی شده است. آیا این صلح و مصالحه صحیح است و مانع ارث می شود یا خیر؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه وارث فقط برادر و خواهر پدری و دو یا چند برادر و خواهر مادری باشد، مال را سه قسمت می کنند، یک قسمت آن را برادر وخواهر مادری بطور مساوی تقسیم می کنند و دو قسمت به برادر و خواهر پدری می رسد و سهم هر برادر دو برابر خواهر است.
- هرگاه وارث فقط یک برادر یا یک خواهر باشد، همه مال به او می رسد و اگر چند برادر یا چند خواهر پدر و مادری باشند همه مال بطور مساوی در میان آنها تقسیم می شود و اگر برادر و خواهر پدر و مادری باهم باشند سهم هر برادر دو برابر خواهر خواهد بود.
- هرگاه وارث فقط برادر وخواهر و همسر او باشند، همسر ارث خود را به تفصیلی که در مسائل آینده گفته می شود می برد و خواهر و برادر بطوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را می برند، ولی برای آن که زن یا شوهر ارث می برد از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمی شود، ولی از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود، مثلاً اگر وارث میت شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری او باشند، نصف مال به شوهر می رسد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال به برادر و خواهر مادری و باقیمانده سهم برادر و خواهر پدر و مادری است، مثلاً اگر تمام مال شش تومان باشد، سه تومان به شوهر، و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می رسد.
- هرگاه وارث فقط یک خواهر یا یک برادر مادری باشد که از پدر با میت جداست تمام مال به او می رسد و اگر چند برادر مادری، یا چند خواهر مادری، یا چند برادر و خواهر مادری باشند، درهرصورت مال بطور مساوی میان آنها تقسیم می شود.
- هرگاه وارث میت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت می شود دو قسمت آن را پدر و یک قسمت آن را مادر می برد، ولی اگر میت دو برادر، یا چهار خواهر، یا یک برادر و دو خواهر داشته باشد که همه آنها پدر و مادری باشند یا پدری فقط (یعنی پدر آنان با پدر میت یکی باشد) مادر شش یک مال را می برد و بقیه به پدر می رسد.
- در صورتی که میت خواهر و برادر نداشته باشد، سهم آنان به اولادشان می رسد، سهم برادر زاده و خواهرزاده مادری بطور مساوی بین آنها تقسیم می شود و سهم برادرزاده و خواهرزاده پدری یا پدر و مادری چنان تقسیم می شود که پسر دو برابر دختر می برد، ولی اگر برادرزاده پدری، یا پدر و مادری، همه از یک برادر باشند احتیاط آن است که در مقدار تفاوت میان پسر و دختر، باهم مصالحه کنند.
- هرگاه از میت فرزندی در شکم مادر باشد و در طبقه او وارث دیگری نیز مانند اولاد و پدر و مادر وجود داشته باشد، باید هنگام تقسیم برای بچه ای که در شکم مادر است سهم دو پسر را کنار بگذارند، هرگاه زنده به دنیا آمد ارث می برد و چنانچه مثلاً یک پسر یا یک دختربه دنیا آید زیادی را ورثه بین خودشان تقسیم می کنند و اگر در طبقه او وارث دیگری نباشد هرگاه حمل زنده متولد شود تمام مال به او می رسد و الا میان سایر ورثه تقسیم می گردد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر وارث میت هم جد وجده بودند وهم خواهر و برادر جد در حکم برادر و جده در حکم خواهر قرار گرفته و مثل آنها ارث می برند مثلا اگر وارث میت در طبقه دوم عبارتند از جد پدری و سه برادر پدری و مادری باشند مال میت به چهار قسمت تقسیم شده و هر یک، یک سهم می برند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر وارث میت فقط یک خواهر یا یک برادر مادری باشد که از پدر با میت جداست همه مال به او می رسد و اگر چند برادر مادری یا چند خواهر مادری یا چند برادر و خواهر مادری باشند مال به طور مساوی بین انان قسمت می شود
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر وارث میت فقط یک خواهر یا یک برادر مادری باشد که از پدر با میت جدا است؛ همه مال به او می رسد و اگر چند برادر مادری یا چند خواهر مادری یا چند برادر و خواهر مادری باشند؛ مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر وارث میّت فقط یک خواهر یا یک برادر مادری باشد که از پدر با میّت جدا است ، همة مال به او می رسد و اگر چند برادر مادری یا چند خواهر مادری یا چند برادر و خواهر مادری باشند ، مال بطور مساوی بین آنان قسمت می شود .
- [آیت الله بهجت] اگر وارث میت فقط یک خواهر یا یک برادر مادری باشد که از پدر با میت جداست، همه مال به او می رسد؛ و اگر چند برادر مادری یا چند خواهر مادری یا چند برادر و خواهر مادری باشند؛ مال به طور مساوی بین آنان تقسیم می شود.
- [آیت الله سبحانی] اگر وارث میت فقط یک خواهر یا یک برادر مادری باشد که از پدر با میت جدا است، همه مال به او می رسد. و اگر چند برادر مادری یا چند خواهر مادری یا چند برادر و خواهر مادری باشند، مال به طور مساوی بین آنان قسمت می شود.
- [آیت الله میرزا جواد تبریزی] اگر وارث میت فقط برادر و خواهر و زن او باشد؛ زن یک چهارم مال را ارث می برد و خواهر و برادر به طوری که در مسائل گذشته گفته شد بقیه را ارث می برند. و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر و برادر و شوهر او باشد؛ شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر به طوری که در مسائل پیش گفته شد ارث خود را می برند. ولی برای آنکه زن یا شوهر ارث می برند؛ از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمی شود و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود؛ مثلا اگر وارث میت شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری او باشد؛ نصف مال به شوهر می رسد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدر و مادری است؛ پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهرمادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند. و اگر میت یک برادر یا یک خواهر مادری و یک یا چند خواهر پدری و مادری باشد؛ شش یک مال سهم خواهر مادری و بقیه سهم خواهر پدری و مادری است.
- [آیت الله بهجت] اگر وارث میت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصیلی که بعدا گفته می شود می برد و خواهر و برادر به طوری که در مسائل گذشته گفته شد ارث خود را می برند، و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر و برادر و شوهر او باشد، شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر به طوری که در مسائل قبل گفته شد ارث خود را می برند، ولی ارث بردن زن یا شوهر موجب نمی شود که از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم شود اما از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود مثلاً اگر وارث میت شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری او باشد، نصف مال به شوهر می رسد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدر و مادری است، پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند.
- [آیت الله وحید خراسانی] اگر وارث میت فقط برادر و خواهر وزن او باشد زن ارث خودرا به تفصیلی که بعد خواهد امد می برد و خواهر و برادر به طوری که در مسایل قبل گذشت ارث خودرا می برند و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر و برادر و شوهر او باشد شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر به طوری که در مسایل قبل گذشت ارث خودرا می برند ولی به جهت ان که زن یا شوهر ارث می برد از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمی شود و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود مثلا اگر وارث میت شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری او باشد نصف مال به شوهر می رسد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند و انچه می ماند مال برادر و خواهر پدر و مادری است پس اگر همه مال او شش تومان باشد سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند
- [آیت الله نوری همدانی] اگر وارث میّت فقط برادر و خواهر و زن او باشد ، زن ارث خود را به تفصیلی که گفته می شود می برد و خواهر و برادر بطوری که در مسائل گذشته گفته شد ، ارث خود را می برند و نیز اگر زنی بمیرد و وارث او فقط خواهر و برادر و شوهر او باشد ، شوهر نصف مال را می برد و خواهر و برادر بطوری که در مسائل پیش گفته شد ارث خود را می برند ، ولی برای آنکه زن یا شوهر ارث می برد از سهم برادر و خواهر مادری چیزی کم نمی شود و از سهم برادر و خواهر پدر و مادری یا پدری کم می شود ، مثلاً اگر وارث میّت شوهر و برادر و خواهر مادری و برادر و خواهر پدر و مادری او باشد ، نصف مال به شوهر می رسد و یک قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادری می دهند و آنچه می ماند مال برادر و خواهر پدر و مادری است ، پس اگر همة مال او شش تومان باشد ، سه بومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادری و یک تومان به برادر و خواهر پدر و مادری می دهند .