عقد موقت
ازدواج موقّت عقد زناشویی با تعیین مدت و مهر می‌باشد.
آیا در عقد دائم می توان شرط کرد زوجه از زوج ارث نبرد یا در عقد موقت شرط ارث کند که زوج و زوجه از هم ارث ببرند؟
با شرط، تنها امور اعتباری تغییر می کند ولی امر تکوینی خارجی مانند خویشاوندی و زوجه شدن واحکام الهی مترتب بر آن را نمی توان تغییر داد. ولی می تواند در عقد دائم شرط کند مطالبه ارث نکند یا در زمان حیات چیزی بگیرد و در عوض شرط کندمطالبه ارث نکند. و در عقدموقت می تواند از ثلثبرای زوجه وصیت کند.
با شرط، تنها امور اعتباری تغییر می کند ولی امر تکوینی خارجی مانند خویشاوندی و زوجه شدن واحکام الهی مترتب بر آن را نمی توان تغییر داد. ولی می تواند در عقد دائم شرط کند مطالبه ارث نکند یا در زمان حیات چیزی بگیرد و در عوض شرط کندمطالبه ارث نکند. و در عقدموقت می تواند از ثلثبرای زوجه وصیت کند.
عنوان سوال:
آیا در عقد دائم می توان شرط کرد زوجه از زوج ارث نبرد یا در عقد موقت شرط ارث کند که زوج و زوجه از هم ارث ببرند؟
پاسخ:
با شرط، تنها امور اعتباری تغییر می کند ولی امر تکوینی خارجی مانند خویشاوندی و زوجه شدن واحکام الهی مترتب بر آن را نمی توان تغییر داد. ولی می تواند در عقد دائم شرط کند مطالبه ارث نکند یا در زمان حیات چیزی بگیرد و در عوض شرط کندمطالبه ارث نکند. و در عقدموقت می تواند از ثلثبرای زوجه وصیت کند.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- در اجرای صیغه عقد دائم، زوج باید مقدّم شود، یا زوجه؟
- در اجرای صیغه عقد دائم، زوج باید مقدّم شود، یا زوجه؟
- اگر در عقد دائم شرط کند که ارث نبرد چه حکمی دارد؟
- اگر در عقد دائم شرط کند که ارث نبرد چه حکمی دارد؟
- پسرم از دختری با تأکید بر باکره بودن وی خواستگاری کرده، و صیغه عقد شرعی و دائمی زوجیّت با شرط باکره بودن زوجه جاری گردیده است. پس از گذشت ده ماه از اجرای صیغه دائمی عقد، و قبل از برگزاری مراسم ازدواج، زوجه اعلام می دارد که پرده بکارت وی ازاله گردیده، (و این امر قطعی و اثبات شده است.) ولی خود زوج اقدام به ازاله بکارت کرده، امّا زوج با اتیان سوگند شرعی منکر ادّعای زوجه می باشد. لطفاً در این مورد به سؤالات زیر پاسخ فرمایید: 1 آیا پسرم، حقّ فسخ نکاح را دارد؟ 2 آیا زوج باید اثبات کند که اقدامی نکرده است؟ 3 در صورت فسخ نکاح، آیا زوجه حقّ دریافت مهر المسمّی، یا مهر المثل دارد؟
- اگر شخصی در عقد دائم به زوجه بگوید به شرطی با تو عقد میکنم که حقّ ارث خود را بعد از مرگ من اسقاط کنی، آیا این شرط جایز است؟
- اگر شخصی در عقد دائم به زوجه بگوید به شرطی با تو عقد میکنم که حقّ ارث خود را بعد از مرگ من اسقاط کنی، آیا این شرط جایز است؟
- دوشیزه ای بطور رسمی به عقد همسرش در آمد. زوج علاوه بر شروط ضمن عقد نکاح، شرط زیر را نیز متعهّد گردید: (در ضمن عقد خارج لازم شرط شد که هر زمان زوج خانه ملکی تهیّه نمود، دو دانگ آن را به طور رسمی به زوجه انتقال دهد.) علی رغم مرسوم بودن چنین شرطی در محاضر، وکیل زوج ادّعای باطل بودن آن را می نماید. لطفاً در این رابطه بفرمایید: با توجّه به این که مشروط در عقد فوق ملک به عنوان عام نبوده، بلکه به صورت خانه بوده، و آن هم به صورت دو دانگ از شش دانگ تعیین شده است. آیا باز هم شرط مورد نظر مجهول و باطل است؟
- گاهی در قراردادی مانند بیع شرط می شود که یکی از طرفین ارث نبرد این صورت چه حکمی دارد؟
- گاهی در قراردادی مانند بیع شرط می‌شود که یکیاز طرفین ارث نبرد این صورت چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] آیا در اجرای صیغه عقد دائم زوج باید مقدّم شود یا زوجه؟
- [آیت الله اردبیلی] اگر زوجین در عقد موقت مدتدار یکدیگر باشند و در هنگام عقد دائم، عاقد از زوجه سؤال نماید که آیا در عقد موقت یکدیگر هستید یا خیر؟ و زوجه جواب بدهد خیر، ولی زوج سکوت نماید و هیچ سؤال و جوابی از زوج نشود، آیا همان سکوت وی دلیل شرعی بر بذل مدت میتواند باشد یا زوج باید بذل مدت را صراحتاً اعلام نماید؟
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زوجه در عقد نکاح شرط کند که زوج نباید ریش بتراشد آیا این شرط صحیح است؟
- [آیت الله سبحانی] اگر در ضمن عقد نکاح شرط شود که زوج بدون اذن زوجه، ازدواج مجدد نکند. در صورت تخلف و انجام عقد ازدواج موقت، آیا زن می تواند از حق وکالت در طلاق استفاده نماید؟
- [آیت الله علوی گرگانی] زوج در هنگام عقد ازدواج دائم به عنوان شرط ضمن عقد متعهّد می شود بدون اذن زوجه ازدواج مجدّد نکند در غیر این صورت زوجه وکیل در طلاق یا حقّ توکیل به غیر خواهد داشت حال اگر زوجه ناشزه شده و ترک خانه شوهر کند و منتظر شود تا زوج ازدواج مجدّد نموده تا زوجه طلاقش را بگیرد از آنجا که زوجه خود زمینه ازدواج مجدّد زوج را فراهم کرده آیا میتواند از شرط ضمن عقد استفاده کند؟
- [آیت الله سبحانی] آیا زوج می تواند در حین عقد بدون قید و شرط زوجه را وکیل در طلاق کند؟
- [آیت الله بهجت] خانمی ضمن عقد ازدواج موقّت، شرط حفظ بکارت نموده است، ولی زوج به شرط عمل نمی کند و ازاله بکارت می نماید، چه مسؤولیّتی متوجّه زوج می باشد؟
- [آیت الله سبحانی] زوجه مهریه خود را در ازاء یک سفر عتبات بخشیده است اگر زوج زوجه را به عتبات نبرد آیا زوجه می تواند به مهریه رجوع کند؟
- [آیت الله سبحانی] اگر پس از اجراء صیغه عقد نکاح زوجه وفات کند به طوری که عرفاً و یا حتی عقلاً امکان استمتاع زوج نباشد آیا ورثه زوجه می توانند از زوج مطالبه مهر کنند؟
- [سایر] میدانیم که شرط ضمن عقد نکاح برای زوج الزامآور است. یعنی زوج در برابر زوجه مکلف است که آن را اجرا کند، اما سوال این است که اگر بجای آن، پدر زوجه برای رضایت دادن به ازدواج؛ شرطی را مطرح کند، و زوج آن را بپذیرد؛ و بعد نکاح رخ دهد؛ آیا اجرای آن برای زوج الزامآور است؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- صیغه عقد بیمه را می توان با هر زبانی اجرا کرد و یا قرارداد بیمه را روی کاغذ آورد و آن را امضاء نمود.
- در عقد ازدواج خواه دائم باشد یا موقت، خواندن صیغه لازم است و رضایت طرفین به تنهایی کافی نیست و صیغه عقد را طرفین یا وکیل آنها می توانند بخوانند.
- به واسطه عقد ازدواج زن و مرد به هم حلال می شوند و آن بر دو قسم است: ازدواج دائم که همیشگی است و زنی را که به این عقد در می آید (دائمه) گویند و ازدواج موقت که برای مدت معینی عقد زناشوئی می بندند، خواه این مدت کوتاه باشد یا طولانی و آن را (متعه) و (صیغه) نیز می نامند.
- پدر یا جد پدری می تواند برای محرم شدن با زنی او را به عقد موقت پسر نابالغ خود درآورد (به شرط این که مدت عقد به اندازه ای باشد که پسر به حد بهره گیری جنسی برسد) و نیز می تواند دختر نابالغی را برای محرم شدن بستگان به عقد کسی درآورد (به همان شرط که در مورد پسر گفته شد) و در هر دو صورت بنابر احتیاط واجب باید عقد فایده ای برای آن دو داشته باشد و خالی از مفسده باشد.
- همسر ازدواج موقت حق خرجی ندارد، هرچند باردار شود و از شوهر ارث نمی برد و شوهر هم از او ارث نمی برد و حق واجب همخوابی نیز ندارد.
- مرد می تواند زنی را که صیغه اوست به عقد دائمی درآورد، ولی باید نخست باقیمانده مدت را ببخشد، سپس او را عقد کند.
- احتیاط مستحب آن است که یک نفر از سوی دو همسر صیغه عقد را نخواند، یعنی دو طرف عقد دو نفر باشند. و نیز احتیاط مستحب این است که انسان نمی تواند از طرف زن وکیل شود تا او را برای خود بطور دائم و یا موقّت عقد کند.
- اگر حیوانی را سر ببرند یا شکار کنند و بچه زنده ای از آن بیرون آید، چنانچه آن بچه را مطابق دستور شرع سر ببرند حلال وگرنه حرام است، اما اگر بچه با شکار کردن یا سر بریدن مادر، در شکم او مرده باشد حلال است به شرط این که خلقت بچه کامل شده و مو یا پشم در بدنش روییده باشد.
- هرگاه زن و مردی به کسی وکالت داده اند صیغه عقد آنها را بخواند تا یقین نکنند که وکیل صیغه را خوانده بر یکدیگر حلال نمی شوند، ولی اگر وکیل مورد اعتماد باشد و بگوید خوانده ام کافی است.
- عقد ازدواج شرایطی دارد از جمله: 1 احتیاط آن است که صیغه آن به عربی صحیح خوانده شود، ولی در صورتی که مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی بخوانند می توانند به زبان خود بخوانند و گرفتن وکیل برای خواندن صیغه به زبان عربی واجب نیست، ولی باید لفظی بگویند که معنی همان صیغه عربی را بفهماند. 2 کسی که صیغه را می خواند بایدقصد انشاء داشته باشد یعنی قصدشان این باشد که با گفتن این الفاظ همسری در میان آن دو برقرار گردد، زن خود را همسر مرد قرار دهد و مرد این معنی را قبول کند، وکیل نیز باید چنین قصدی را داشته باشد. 3 کسی که صیغه عقد را می خواند باید عاقل و احتیاطاً بالغ باشد هر چند از طرف دیگری وکیل باشد. 4 ولی یا وکیل در اجرای صیغه عقد باید زن و شوهر را معین کند، بنابراین اگر کسی چند دختر دارد نمی تواند به مردی بگوید : (زوجْتک احْدی بناتی) (یکی از دخترانم را به همسری تو درآوردم). 5 زن و مرد باید از روی اختیار به ازدواج راضی باشند ولی اگر یکی از آن دو ظاهراً با کراهت اجازه می دهد، اما می دانیم قلباً راضی است عقد صحیح است. 6 صیغه عقد باید صحیح خوانده شود و اگر طوری غلط بخوانند که معنی آن را عوض کند عقد باطل است، اما اگر معنی عوض نشود اشکالی ندارد.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] زنی که متعه شده حقّ همخوابی ندارد و از شوهر ارث نمیبرد و شوهر هم از او ارث نمیبرد، مگر این که هنگام عقد شرط شده باشد که از یکدیگر ارث ببرند و یا این که شرط شده باشد که فقط مرد از زن و یا فقط زن از مرد ارث ببرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زن و شوهری که به ازدواج موقّت به عقد هم درآمدهاند از یکدیگر ارث نمیبرند، مگر در ضمن عقد ازدواج موقّت شرط ارث بردن شده باشد که هر کدام که چنین شرطی برای او شده، همچون زن و شوهر دائمی ارث میبرد.
- [آیت الله خوئی] زنی که صیغه شده حق همخوابی ندارد و از شوهر ارث نمیبرد و شوهر هم از او ارث نمیبرد مگر درصورتی که ارث بردن را شرط کرده باشند که در این صورت هرکه شرط کرده ارث میبرد.
- [آیت الله شبیری زنجانی] زنی که صیغه شده حقّ همخوابی ندارد و از شوهر ارث نمیبرد و شوهر هم از او ارث نمیبرد، مگر در صورتی که حقّ همخوابی را شرط کرده باشند و نیز اگر ارث بردن را شرط کرده باشند هر کس ارث بردن وی شرط شده، ارث میبرد.
- [آیت الله سیستانی] ازدواج موقت اگر چه برای لذت بردن هم نباشد ، صحیح است ، ولی نمیشود زن شرط کند که مرد از او هیچ لذت جنسی نبرد .
- [آیت الله علوی گرگانی] یک نفر میتواند برای خواندن صیغه عقد دائم یا غیر دائم از طرف دو نفر وکیل شود وامّا زوج بنابر احتیاط واجب نمیتواند از طرف زن وکیل شود و او را برای خود بطور دائم یا غیر دائم عقد کند ولی زن میتواند وکیل از زوج در قبول عقد خود بشود و احتیاط مستحبّ آن است که عقد را دو نفر بخوانند.
- [امام خمینی] اگر زن در عقد با مرد شرط کند که او را از شهری بیرون نبرد و مرد هم قبول کند نباید زن را از آن شهر بیرون ببرد.
- [آیت الله بهجت] اگر زن در عقد با مرد شرط کند که او را از شهر بیرون نبرد و مرد هم قبول کند، نباید زن را از آن شهر بیرون ببرد.
- [آیت الله وحید خراسانی] زنی که متعه شده اگرچه ابستن شود حق خرجی ندارد مگر این که در ضمن عقد متعه یا عقد لازم دیگر شرط کند و همچنین در ضمن عقد جایز مادامی که ان عقد باقی باشد
- [آیت الله علوی گرگانی] اگر زن در عقد با مرد شرط کند که او را از شهری بیرون نبرد و مرد هم قبول کند نباید زن را از آن شهر بیرون ببرد.