چاقو
چاقو, وسيله اى برنده است. از این عنوان به مناسبت در بابهاى صلات، حج، صید و ذباحه و اطعمه و اشربه سخن رفته است.
سه نفر به شخصی حمله می کنند آیا آن شخص می تواند با چاقو از خود دفاع کند به گونه ای که منجر به قتل مهاجم گردد؟
اگر برای دفاع از خود راهی جز این نداشته تکلیفی ندارد البته باید بتواند این معنا را ثابت کند.
اگر برای دفاع از خود راهی جز این نداشته تکلیفی ندارد البته باید بتواند این معنا را ثابت کند.
عنوان سوال:
سه نفر به شخصی حمله می کنند آیا آن شخص می تواند با چاقو از خود دفاع کند به گونه ای که منجر به قتل مهاجم گردد؟
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- لطفاً به سؤالات زیر پاسخ دهید: 1 اگر فردی مورد تعرّض و تهاجم قرار گیرد، ولی ناتوان از دفاع مشروع باشد، و ما به کمک او برویم، لکن با وجود این که جانش در خطر است کمک ما را نپذیرد، بلکه رد کند، وظیفه ما چیست؟ 2 در فرض مسأله، اگر ما جهت کمک به او درگیر شده، و باعث قتل مهاجم شویم، چنانچه دفع خطر مهاجم، متوقّف بر قتلش باشد، آیا در محکمه می توان به دفاع مشروع استناد نمود؟ 3 در فرض مذکور، یا در مورد تعرّض به عرض و ناموس غیر، اگر نتوان از باب دفاع مشروع وارد شد، از باب امر به معروف و نهی از منکر تا چه میزان امکان کمک و اقدام وجود دارد؟ اگر منجر به قتل مهاجم شود، با فرض این که دفاع متوقّف بر قتل او باشد، چه حکمی دارد؟
- درباره دفاع مشروع بفرمایید: الف) اگر شخصی دیگری را مجروح کند یا بکشد، و ادّعا کند که در مقام دفاع بوده، امّا اولیای دم مدّعی باشند از باب دفاع نبوده، آیا قصاص و دیه ساقط است؟ ب) آیا فرد می تواند در مقام دفاع از اقوام خویش یا افراد دیگر، مهاجمی را که به آنها تجاوز کرده به قتل برساند؟ج) فردی به خیال این که دیگری مهاجم است، به سوی وی تیراندازی کرده، و او را می کشد. آیا قصاص می شود؟
- درباره دفاع مشروع بفرمایید: الف) اگر شخصی دیگری را مجروح کند یا بکشد، و ادّعا کند که در مقام دفاع بوده، امّا اولیای دم مدّعی باشند از باب دفاع نبوده، آیا قصاص و دیه ساقط است؟ ب) آیا فرد می تواند در مقام دفاع از اقوام خویش یا افراد دیگر، مهاجمی را که به آنها تجاوز کرده به قتل برساند؟ج) فردی به خیال این که دیگری مهاجم است، به سوی وی تیراندازی کرده، و او را می کشد. آیا قصاص می شود؟
- اگر بوسیله پزشکی قانونی ثابت شود که مو یا خون متعلق به شخصی در محل قتل بوده، ولی خود شخص در محل قتل حاضر نباشد آیا منجر به تحقق لوث میشود؟
- اگر فردی مورد تعرّض و تهاجم قرار گیرد، ولی ناتوان از دفاع مشروع باشد، و ما به کمک او برویم، لکن با وجود این که جانش در خطر است کمک ما را نپذیرد، بلکه رد کند، وظیفه ما چیست؟اگر ما جهت کمک به او درگیر شده، و باعث قتل مهاجم شویم، چنانچه دفع خطر مهاجم، متوقّف بر قتلش باشد، آیا در محکمه می توان به دفاع مشروع استناد نمود؟
- اگر سه نفر شخص واحدی را به قتل برسانند و ولیّ دم خواهان قصاص هر سه نفر باشد نوع فاضل دیه که باید توسط ولی پرداخت شود را چه کسی تعیین می کند؟ آیا تعیین در اختیار ولیّ دم است یا اولیای قاتلانی که قصاص خواهند شد؟
- آیا افراد میتوانند در مقام امر به معروف و نهی از منکر، به عنوان دفاع از کیان اسلام و حفظ نظام اسلامی از دستبرد افراد داخلی، و جلوگیری از تهاجمات فرهنگی یا سیاسی به دین، و همینطورمنظور حفظ ارزشهای اسلامی، مرتکب قتل یا جرح شوند؟ اگر شخصی در مقام امر به معروف و نهی از منکر مرتکب قتل شخصی شود، آیا قتل عمد به شمار میرود، یا مقتول مهدورالدم محسوب می شود و چیزی بر عهده قاتل نیست؟
- جوانی به هنگام دعوا چاقو کشیده و در شکم جوان 22 ساله ای فرو کرده است (در حدود 5 الی 6 سانتیمتر) جوان مجروح را به بیمارستان بردند به گمان اینکه زخم سطحی است و چیز مهمی نیست جراحت را باز نکردند و منجر به فوت او شد. بعدا معلوم شد چاقو به طحال او سرایت کرده است واطبا کوتاهی کرده اند و اگر باز می کردند راه نجات وجود داشت بعضی از قضات آنرا جزو قتل عمد دانسته اند و بعضی تردید دارند. لطفا حکم آن را بیان فرمایید.
- شخصی بر اثر اصابت دو گلوله کلاشینکف کشته شده است، مظنونین به قتل چهار نفرند که در دست سه نفر آنها که در حال حاضر متواری می باشند اسلحه کلاش بوده و در دست نفر چهارم که دستگیر شده، اسلحه برنو بوده است. با این وصف، آیا اولیای دم می توانند تقاضای قصاص نفر چهارم را بنمایند و بطور کلّی قضیّه تابع چه حکمی است؟
- آیا شخصی که اموال با او مصالحه شده میتواند بگوید: اموال مصالحه کننده جزء اموال شخصی بنده شده، و شخص مصالحه کننده هیچ گونه حق و حقوقی نسبت به اموال مصالحه شده خود ندارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله سبحانی] اگر در دفاع از مال در صورتی که می توانست با فریاد زدن و یا کتک زدن، شخص مهاجم را از خود دور کند، لکن عمداً و بدون آن که در هول و هراس گرفتار بشود، مهاجم را به قتل برساند، آیا قتل عمد محسوب می شود؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شخصی به قتل یک نفر اقرار کرده است، پس از آن شخص دیگری اقرار به قتل کرده و سپس هر دو منکر شده اند، حکم آن چیست؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر نهی از منکر در امور بسیار مهم مانند حفظ نفس محترمه، متوقف بر کتک زدنی که منجر به زخمی شدن مهاجم و احیاناً قتل او باشد، آیا در این موارد هم اذن حاکم شرط است؟
- [آیت الله سبحانی] شخصی را به جرم قتل دستگیر کردند. آیا شهادت پنجاه نفر که در محل نزاع حضور نداشته اند و می گویند ما یقین داریم که این شخص توسط این فرد به قتل رسیده است، قتل را ثابت می کند؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی بدون گواهی نامه رانندگی یا داشتن نقص فنی ماشین رانندگی می کند که منجر به قتل کسی می شود آیا این قتل عمد است یا غیر عمد ؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] چند نفر با کارد و چاقو و چوب به مغازه و منزل شخصی حمله کرده و مغازه را به هم زده اند و اثاث و وسایل آن را از بین برده و شکسته اند، و زن و بچه او را ترسانده و تهدید به تکرار کرده اند، حکم این افراد چیست و مجازاتشان چگونه و تحت چه عنوانی است؟
- [آیت الله سبحانی] آیا همان گونه که در قتل مباشری، در صورت عدم شناسایی قاتل، دیه ی مقتول از بیت المال پرداخت می شود، در قتل تسبیبی نیز این گونه است؟ به عنوان مثال، اگر شخص ناشناسی پوست موزی در خیابان بیندازد و شخصی در اثر گذاشتن پا روی پوست و لغزیدن و به زمین خوردن بمیرد، آیا بیت المال ضامن دیه ی اوست؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] سه نفر مدّعی هستند که شخصی زنا کرده است و یک نفر هم می گوید، آن شخص را دیده که وارد منزل آن زن شده است ولی بیش از آن نمی داند، آیا حد جاری می شود؟
- [آیت الله سبحانی] در صورتی که شخصی عمداً به دیگری مشت یا سیلی بزند یا انگشت او را قطع کند، در صورتی که این گونه اعمال نوعاً کشنده نباشد و ضارب قصد قتل هم نداشته باشد لکن منجر به مرگ وی شود آیا دیه نفس ثابت می شود یا نسبت به عضو قصاص می شود؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی مرتکب قتل عمدی شده است در تحقیقات مشخص شده که با آمریت و دستور صریح شخص دیگری مرتکب قتل شده است در صورتی که شخص مباشر در حال استیصال و اکراه و اجبار مرتکب قتل شده باشد حکم شرعی درباره شخص دستور دهنده (آمر) چیست؟
مسائل مرتبط از این مرجع
مسئله مرتبط یافت نشد
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله اردبیلی] اگر حیوان درندهای که متعلّق به شخص دیگری است، به انسان حمله کند، انسان حق دارد از خود دفاع نماید و اگر با رعایت مراتب دفاع به حیوان خسارتی وارد شود، ضامن نیست، مگر در موردی که انسان متجاوز باشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر حیوان شخصی، به انسان حمله کند او حقّ دارد از خود دفاع کند و اگر به حیوان خسارتی وارد شود ضامن نیست.
- [امام خمینی] اگر منکر از اموری است که شارع اقدس به آن اهتمام میدهد و راضی نیست به وقوع آن به هیچ وجه، جایز است دفع آن به هر نحو ممکن باشد، مثلًا اگر کسی خواست یک شخص را که جایز القتل نیست بکشد باید از او جلوگیری کرد، و اگر ممکن نیست دفاع از قتل مظلوم مگر به قتل ظالم، جایز است بلکه واجب است، و لازم نیست از مجتهد اذن حاصل نماید. لکن باید مراعات شود که در صورت امکان جلوگیری به نحو دیگری که به قتل منجر نشود به آن نحو عمل کند، و اگر از حد لازم تجاوز کند معصیت کار و احکام متعدّی بر او جاری خواهد شد.
- [آیت الله نوری همدانی] اگر منکر از اموری است که شارع اقدّس به آن اهتمام می دهد وراضی نیست به وقوع آن به هیچ وجه ، جایز است دفع آن به هر نحو ممکن باشد ، مثلاً اگر کسی خواست یک شخص را که جایز القتل نیست بکشد باید از او جلوگیری کرد ، واگر ممکن نیست دفاع از قتل مظلوم مگر به قتل ظالم ، جائز است بلکه واجب است ، ولازم نیست از مجتهد اذن حاصل نماید . لکن باید مراعات شود که در صورت امکان جلوگیری به نحو دیگری که به قتل منجر نشود به آن نحو عمل کند ، واگر از حدّ لازم تجاوز کند معصیت کار واحکام متعدی بر او جاری خواهد بود .
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر منکر از اموری است که شارع اقدس به آن اهتمام می دهد و به وقوع آن به هیچوجه راضی نیست، جایز است دفع آن بهر نحو که ممکن باشد، مثلا اگر کسی خواست یک شخص را که جایز القتل نیست بکُشد باید از او جلوگیری کرد و اگر ممکن نیست دفاع از قتل مظلوم مگر به قتل ظالم، جائز است بلکه واجب است، و لازم نیست از مجتهد اذن حاصل نماید لکن باید مراعات شود که در صورت امکان جلوگیری به نحو دیگری که به قتل منجر نشود به آن نحو عمل کند، و اگر از حد لازم تجاوز کند معصیت کار و احکام متعدی بر او جاری خواهد شد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر انسان از طریق معقولی گمان کند شخصی قصد هجوم به جان یا مال و یا ناموس وی را دارد و در مقام دفاع و با رعایت مراتب آن، خسارتی به مهاجم برساند و بعد معلوم شود اشتباه کرده، گناهکار نیست، ولی ضامن خسارتی که وارد نموده میباشد.
- [آیت الله مظاهری] اگر کسی به خود انسان، یا ناموس، یا خویشان و بستگان او یا به مسلمانی دیگر به قصد کشتن یا تجاوز هجوم آورد، بر او واجب است به هر نحو که ممکن است دفاع کند هرچند منجر به کشتن مهاجم شود، ولی باید سعی کند تا وقتی که راه خفیفتر یا فرار میسر است دست به کار شدید و خشن نزند. و همچنین است اگر دزدی به قصد بردن مال انسان یا بستگان او هجوم آورد.
- [آیت الله اردبیلی] اگر کسی به انسان یا ناموس یا خویشان و بستگان او یا به مسلمان دیگری به قصد کشتن یا تجاوز هجوم آورد، بر انسان واجب است به هر صورت ممکن در حدّ دفع تهاجم و مناسب با آن دفاع نماید، هر چند منجر به کشته شدن مهاجم شود، ولی باید سعی کند تا وقتی که راه خفیفتر یا فرار میسّر است، دست به کار شدید و خشن نزند.
- [آیت الله شبیری زنجانی] قتل بر سه گونه است: اوّل: قتل عمدی، در قتل عمدی یا قاتل به قصد قتل دیگری را میکشد یا با وسیلهای که به حسب عادت کشنده است و قاتل هم احتمال عقلایی این امر را بدهد قتل صورت میگیرد. دوم: قتل شبه عمد، در قتل شبه عمد شخصی کسی را با آلتی بزند که به حسب عادت کشنده نیست و یا قاتل این امر را احتمال نمیدهد و قصد کشتن هم نداشته باشد و اتّفاقاً بکشد. سوم: قتل خطای محض، در قتل خطای محض قاتل انجام کاری بر روی مقتول را قصد نکرده، بلکه مثلاً برای شکار حیوانی تیر انداخته ولی اشتباهاً کسی را کشته است. در قتل عمد، ولیّ مقتول میتواند قاتل را عفو کند، یا در صورت وجود شرائط قصاص، او را با حکم حاکم شرع بکشد و اگر مقتول مسلمان، زن یا دختر باشند، اگر چه قاتل مسلمان او را هم میتوان کشت، لکن اگر قاتل، مرد باشد، باید نصف دیه او را به وی بدهند و ولیّ مقتول میتواند در صورت رضایت آنها به مقداری که طرفین راضی شوند از قاتل دیه بگیرد و در صورتی که رضایت آنها به دیهای باشد که در شرع معیّن شده است، چون اندازههایی که در شرع برای دیه تعیین شده مختلف است، قاتل میتواند هر اندازهای را که مایل است انتخاب کند، بنابراین میتواند قیمت نقره را که از سایر اقسام دیه کمتر است بدهد و اگر رضایت آنها به قسم خاصّی از دیه باشد، قاتل باید همان قسم را بدهد. در قتل شبه عمد و خطای محض، ولیّ مقتول حقّ ندارد قاتل را بکشد، بلکه حقّ دریافت دیه دارد که در قتل شبه عمد از خود قاتل و در قتل خطای محض از عاقله (یعنی قوم و خویشان پدری قاتل) و در صورت ندادن آنها از خود قاتل دیه گرفته میشود.
- [آیت الله شبیری زنجانی] بنا بر احتیاط در صورتی انسان میتواند ضامن شود که طلبکار و بدهکار و جنس بدهی همه در واقع معیّن باشد، هر چند در نزد طرفین معلوم نباشد، مثلاً اگر طلبکار بدهی بدهکار یا نام شخص بدهکار را در دفتر خود نوشته و فعلاً برای او مجهول باشد، در این صورت اگر شخص ضامن بگوید، بدهی فلانی هر چه باشد، یا بدهی هر کدام از این دو یا چند نفر که به تو بدهکار است، من به عهده میگیرم، ظاهراً این گونه ضامن شدن هم صحیح است، ولی اگر دو نفر از کسی طلبکار باشند و انسان بگوید من ضامن هستم که طلب یکی از شماها را بدهم چون معیّن نیست که طلب کدام یک را ضمانت کرده، ضامن شدن او باطل است و نیز اگر کسی از دو نفر طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن هستم که بدهی یکی از آن دو نفر را به تو بدهم، چون معیّن نکرده که بدهی کدام را میدهد ضامن شدن او باطل است، همچنین اگر کسی از دیگری مثلاً ده کیلو گندم و ده کیلو جو طلبکار باشد و شخصی بگوید من ضامن یکی از دو طلب تو هستم و معیّن نکند که ضامن گندم است یا ضامن جو، صحیح نیست.