نبش قبر
شكافتن قبر بطوری كه جسد ميّت يا بقايای آن آشكار شود.
چنانچه نوزاد هفت ماهه را بدون غسل دفن کنند، نبش قبر او برای غسل چه حکمی دارد؟
نبش قبر او واجب نیست.
نبش قبر او واجب نیست.
پرسش‌های مرتبط از این مرجع
- نبش قبر میّتی که بدون غسل، کفن، حنوط و نماز دفن شده است چه حکمی دارد؟
- اگر میّت را بر خلاف جهت قبله دفن کنند، نبش قبر او چه حکمی دارد؟
- آیا در مورد مزار شهید نیز می توان پس از گذشت 30 سال نبش قبر نمود و بدن میت دیگری را داخل قبر آن شهید دفن کرد؟
- آیا در مورد مزار شهید نیز می توان پس از گذشت 30 سال نبش قبر نمود و بدن میت دیگری را داخل قبر آن شهید دفن کرد؟
- در صورتی که به وصیّت میّت در مورد محل دفن او عمل نشود، نبش قبر او چه حکمی دارد؟
- منظور از نبش قبر کردن چیست؟ آیا هر کندن قبری می شود نبش قبر؟
- در صورتی که کفن میّت غصبی باشد و میّت نیز به تازگی در طبق زیرین میّت دیگر دفن شده باشد نبش قبر او چه حکمی دارد؟
- نبش قبر کودکان کمتر از 2 ماه به دلیل سازماندهی قسمتی از قبرستان و دفن باقیمانده جنازه ها در قسمت دیگر چه حکمی دارد؟
- در برخی از کشورها رسم بر این است که قبر میّت بعد از گذشت سی سال برای دفنِ میّتِ تازه مورد استفاده قرار می گیرد. آیا نبش قبر بعد از مدّت فوق اشکال دارد؟
- جنین هفت ماهه ای که به تشخیص پزشک متخصّص از نظر رشد جسمی مشکلات فراوانی دارد، با مراجعه مادر به مطب غیر مجاز از طریق سزارین متولد شده و دو ساعت بعد، جنین به خاطر تولّد زودرس و عدم استفاده از امکانات بیمارستانی تلف می شود و بدون غسل و کفن در زمین اموات روستا دفن می شود آیا این مصداق سقط می باشد و در این صورت نبش قبر چه حکمی دارد؟
پرسش‌های مرتبط از دیگر مراجع
- [آیت الله علوی گرگانی] نبش قبر تا چند وقت، پس از دفن حرام است؟
- [آیت الله بروجردی] چنان چه میّتی را بیحنوط دفن نموده باشند، نبش قبر برای حنوط آن واجب است؟
- [آیت الله فاضل لنکرانی] اگر مسلمان در قبرستان غیرمسلمین دفن شود، آیا نبش قبر وانتقال جنازه جایز است؟
- [آیت الله بروجردی] هرگاه میّتی را در مسجدی از روی جهل دفن نمایند، آیا نبش قبر واجب است یا خیر؟
- [آیت الله علوی گرگانی] شخصی را دفن کردند، بعد معلوم شد که طبق وصیّت باید در اعتاب مقدّسه دفن شود، آیا نبش قبر او جایز است؟
- [آیت الله بهجت] فردی پدر خود را در ملک شخصی خود دفن نموده است. اکنون با گذشت ده سال از این قضیه متوجه شده اند که قبر را آب فرا گرفته است. آیا می توانند نبش قبر کنند و در قبرستان دفن نمایند؟
- [آیت الله نوری همدانی] شخصی که در حال احرام فوت کند و به نیّت غسل کافور زدهاند و همچنین حنوط هم کردهاند و بعد از دفنِ میّت متوجّه مسئله شدهاند، حالا وظیفه شرعی چیست؟ آیا نبش قبر کنند؟
- [آیت الله بروجردی] میّتی را در حال کفن و دفن ممکن نشد حنوط کنند یعنی کافور یافت نشد، بیحنوط دفن نمودند، بعد از دفن یافت شد، آیا واجب است نبش قبر او برای حنوط یا خیر؟
- [آیت الله خامنه ای] اگر سه ماه از دفن آن میّت با کفن آغشته به خون بگذرد، آیا نبش قبر در این حالت جایز است؟
- [آیت الله بهجت] میتی را بدون این که بر او نماز بخوانند دفن کرده اند، آیا برای نماز خواندن بر او باید نبش قبر کرد؟
مسائل مرتبط از این مرجع
- هرگاه کسی وصیت کند بدن او را در جای معینی دفن کنند و به وصیت او عمل نکنند و در جای دیگری دفن شود جایز نیست قبر او را نبش کنند و به جای مورد وصیت انتقال دهند.
- هرگاه کسی وصیت کند که بعد از دفن، قبر او را نبش کرده و بدن او را به مشاهد مشرفه یا نقطه دیگر ببرند عمل به چنین وصیتی مشکل است.
- بنابراحتیاط واجب چیزی که از میت جدا می شود، حتی مو یا ناخن و دندان را باید با او دفن کرد، ولی به صورتی که موجب نبش قبر نشود، اما دفن ناخن و دندانی که در حال حیات از انسان جدا می شود واجب نیست، هر چند بهتر است.
- نبش قبر مسلمان یعنی شکافتن قبر او حرام است، هر چند طفل یا دیوانه باشد و منظور از نبش قبر آن است که آن را طوری بشکافند که آثار بدن میت ظاهر شود و اگر بدن ظاهر نشود اشکال ندارد، مگر این که موجب هتک و بی احترامی باشد.
- اگر یقین داشته باشد بدن بکلی از بین رفته و خاک شده است شکافتن قبر اشکالی ندارد، مگر در قبور امامزاده ها و شهدا و علما و صلحا که اگر سالها بر آن بگذرد نیز نبش قبر آنها جایز نیست.
- نبش قبر در چند مورد حرام نیست: 1 در صورتی که میت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود، همچنین اگر کفن یا چیز دیگری که با میت دفن شده غصبی باشد، یا چیزی از اموال میت که به ورثه تعلق دارد با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند (مانند انگشتر یا زینت آلات قیمتی) حتی اگر راضی شوند و ماندن آن در قبر اسراف باشد باید آن را بیرون آورند، اما اگر میت وصیت کرده که دعا یا انگشتری را مثلاً با او دفن کنند در صورتی که وصیت او بیش از ثلث نباشد و اسراف محسوب نشود نمی توانند قبر را بشکافند. 2 در صورتی که برای اثبات حقی لازم باشد بدن میت را ببینند. 3 در موردی که میت را در جایی دفن کرده اند که نسبت به او بی احترامی است، مانند قبرستان کفار، یا جایی که کثافات می ریزند. 4 برای انجام یک مطلب شرعی که اهمیت آن از شکافتن قبر بیشتر است، مثل این که بخواهند بچه زنده ای را از شکم زن حامله بیرون آورند (البته معلوم است بچه مدت کمی بعد از مادر ممکن است زنده بماند). 5 در جایی که بترسند درنده ای به بدن میت آسیب برساند، یا دشمن آن را بیرون آورد. 6 در موردی که قسمتی از بدن میت با او دفن نشده و بخواهند دفن کنند، ولی احتیاط واجب آن است که آن قسمت را طوری دفن کنند که بدن میت ظاهر نشود.
- هنگام دفن کردن باید میت را در قبر به پهلوی راست بخوابانند بطوری که رو به قبله باشد.
- هرگاه به علتی شهید برهنه شده باشد باید او را کفن کنند و بدون غسل دفن نمایند.
- میت را باید طوری دفن کنند که بوی او بیرون نیاید و درندگان هم به او دسترسی پیدا نکنند، اگر ترس آن باشد که جانور به جسد آسیب رساند باید قبر او را با آجر و مانند آن محکم کنند.
- بچه سقط شده ای را که چهار ماه یا بیشتر دارد باید غسل دهند و اگر کمتر از آن باشد بنابر احتیاط واجب در پارچه ای بپیچند و بدون غسل دفن کنند.
مسائل مرتبط از دیگر مراجع
- [امام خمینی] دفن میت در قبر مرده دیگر، اگر موجب نبش شود، جایز نیست.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] دفن میّت در قبر مرده دیگر جائز نیست مگر آن که قبر، کهنه شده باشد و میت اوّلی حتّی استخوانهایش از بین رفته باشد. و زمین قبر وقف قبرستان باشد یا ملک فردی باشد که اجازه دفن میّت دوم را بدهد یا زمین موات باشد. و اگر احتمال برود که جنازه سابق هنوز به طور کامل از بین نرفته نبش قبر برای دفن مجدد یا هر امر دیگری جایز نیست ولی اگر نبش شد دفن مجدد مانعی ندارد.
- [آیت الله سیستانی] نبش قبر مردهای برای آنکه مرده دیگر در آن دفن شود ، جایز نیست ، مگر آنکه قبر کهنه شده و میّت اوّلی بکلّی از بین رفته باشد .
- [آیت الله وحید خراسانی] دفن میت در قبر مرده دیگر در صورتی که مستلزم تصرف در حق غیر یا نبش قبر میتی که از بین نرفته یا هتک میت باشد جایز نیست و در غیر این صورتها چنانچه ان قبر کهنه شده و میت اولی از بین رفته یا قبر نبش شده باشد اشکالی ندارد
- [آیت الله مظاهری] اگر بعد از دفن میّت معلوم شد که رو به قبله دفن نشده است، اگر ممکن است و موجب هتک او هم نباشد، باید نبش قبر کنند و او را رو به قبله دفن کنند.
- [آیت الله سبحانی] اگر بخواهند میّت را به شهر دوری ببرند، یا به جهت دیگری دفن او را به تأخیر اندازند، باید نماز لیلة الدفن را تا شب اول قبر او تأخیر بیندازند. نبش قبر
- [آیت الله سیستانی] اگر بخواهند میّت را به شهر دوری ببرند ، یا به جهت دیگر دفن او تأخیر بیفتد ، باید نماز وحشت را تا شب اول قبر او تأخیر بیندازند . نبش قبر
- [آیت الله بهجت] اگر زمینی را برای دفن میت مسلمان یا کسی که در حکم مسلمان است عاریه داد و بعد از دفن از عاریه برگشت، نمیتواند عاریهگیرنده را وادار به نبش قبر نماید، مگر آنکه بدن میت از بین رفته باشد.
- [آیت الله فاضل لنکرانی] شکافتن قبر در چند مورد حرام نیست: اوّل: اگر میت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آن جا بماند. دوّم: اگر کفن یا چیز دیگری که با میت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند، و همچنین است اگر چیزی از مال خود میت که به ورثه او رسیده با او دفن شده باشد و ورثه راضی نشوند که آن چیز در قبر بماند. ولی اگر وصیت کرده باشد که دعا یا قرآن یا انگشتری را با او دفن کنند در صورتی که وصیتش بیشتر از یک سوم مال او نباشد، برای بیرون آوردن اینها نمی توانند قبر را بشکافند. سوّم: اگر میت بی غسل یا بی کفن دفن شده باشد یا بفهمند غسلش باطل بوده یا به غیر دستور شرع کفن شده یا در قبر، او را رو به قبله نگذاشته اند. که در این فرض اگر نبش قبر موجب هتک میت باشد یعنی جنازه متعفن یا متلاشی شده باشد جایز نیست. اما اگر میت بدون نماز دفن شده باشد نبش جایز نیست بلکه بر قبر نماز خوانده می شود. چهارم: اگر برای ثابت شدن حقی بخواهند بدن میت را ببینند. پنجم: اگر میت را در جایی که بی احترامی به اوست مثل قبرستان کفار یا جایی که کثافت و خاکروبه می ریزند دفن کرده باشند. ششم: اگر برای یک مطلب شرعی که اهمیت آن از شکافتن قبر بیشتر است، قبر را بشکافند مثلاً بخواهند بچه زنده را از شکم زن حامله ای که دفنش کرده اند بیرون آورند. هفتم: اگر بترسند درنده ای بدن میت را پاره کند یا سیل او را ببرد یا دشمن بیرون آورد. هشتم: اگر قسمتی از بدن میت را که با او دفن نشده بخواهند دفن کنند، احتیاط واجب آن است که آن قسمت از بدن را طوری در قبر بگذارند که بدن میت دیده نشود. نهم: اگر میت وصیت کرده که جنازه اش را قبل از دفن به مشاهد مشرفه منتقل کنند و عمداً یا به هر جهتی بر خلاف وصیت او عمل شده جایز بلکه واجب است قبر را نبش و جنازه را به محل مورد وصیت منتقل کنند، مگر این که بدن فاسد شده باشد یا نبش مستلزم هتک باشد، و در غیر این صورت نبش قبر جهت حمل به مشاهد مشرفه خلاف احتیاط است هرچند وصیت کرده باشد.
- [آیت الله بهجت] فرمودهاند شکافتن قبر در چند مورد جایز است: 1 میّت در زمین غصبی دفن شده باشد و مالک زمین راضی نشود که در آنجا بماند. 2 کفن یا چیز دیگری که با میّت دفن شده غصبی باشد و صاحب آن راضی نشود که در قبر بماند. و همچنین است اگر چیز گرانبهایی با او دفن شود و بدون نبش قبر نشود آن را بیرون آورد. 3 میّت بدون غسل یا کفن یا حنوط دفن شده باشد، یا بفهمند غسلش باطل بوده، یا به غیر دستور شرع کفن شده، یا در قبر او را رو به قبله نگذاشتهاند. ولی احوط این است که اگر موجب هتک و بیاحترامی میّت شود نبش قبر نشود و اگر برهنه دفن شده باید ملاحظه کنند که کفن کردن مهمتر است یا نبش قبر نکردن، و هر کدام برای میّت اهمیت بیشتری دارد رعایت نمایند. 4 بترسند درندهای بدن میّت را پاره کند، یا سیل او را ببرد، یا دشمن بیرون آورد، یا بخواهند میّت را به مشاهد مشرّفه منتقل کنند، اگرچه وصیّت به این مطلب نکرده باشد، بنابر اظهر.